Cần tầm soát sớm bệnh phình động mạch chủ

Thời gian qua, tại Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai tiếp nhận và điều trị cho một số bệnh nhân bị bệnh phình động mạch chủ. Có những bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nguy cấp, nếu không được phẫu thuật kịp thời sẽ đe dọa đến tính mạng.

Thời gian qua, tại Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai tiếp nhận và điều trị cho một số bệnh nhân bị bệnh phình động mạch chủ. Có những bệnh nhân nhập viện trong tình trạng nguy cấp, nếu không được phẫu thuật kịp thời sẽ đe dọa đến tính mạng. Đáng lưu ý, hầu hết các bệnh nhân mắc bệnh phình động mạch chủ đều có yếu tố nguy cơ là hút thuốc lá lâu năm với số lượng lớn.

TS-BS Võ Tuấn Anh, Trưởng khoa Ngoại lồng ngực, tim mạch Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai giải thích tác hại của thuốc lá đối với tim mạch cho bệnh nhân và người nhà bệnh nhân

Động mạch chủ là cấu trúc dẫn máu lớn nhất, xuất phát từ tim, cung cấp toàn bộ các nhánh nuôi các cơ quan trong cơ thể. Cũng tương tự như các cơ quan khác, động mạch chủ cũng có những bệnh riêng của chính nó. Trong đó, có 2 bệnh lý thường gặp nhất là bóc tách động mạch chủ và phình động mạch chủ. Phình động mạch chủ là một trong những bệnh thường gặp trong nhóm bệnh lý này.

Biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh phình động mạch chủ là vỡ mạch tại vị trí phình. Đây là một trong những nguyên nhân gây đột tử cho người bệnh. Vì vậy, tầm soát sớm bệnh là yếu tố quan trọng, giúp phát hiện và điều trị kịp thời, tránh xảy ra những trường hợp đáng tiếc cho bệnh nhân.

Hút thuốc lá là yếu tố nguy cơ chính của phình động mạch chủ. Những người hút thuốc lá có tỷ lệ mắc bệnh phình động mạch chủ tăng gấp 5 lần so với những người không hút thuốc lá.

Ngoài ra, tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, béo phì, kém vận động cũng là những yếu tố nguy cơ gây bệnh phình động mạch chủ. Tăng huyết áp nếu không được điều trị có thể làm tăng nguy cơ hình thành phình mạch.

Phình động mạch chủ là giãn khu trú một đoạn nào đó của động mạch chủ, thường do xơ vữa mạch máu hoặc do bệnh mô liên kết gây yếu thành động mạch chủ. Bệnh diễn tiến âm thầm trong nhiều năm, biểu hiện triệu chứng khi dọa vỡ hoặc vỡ. Biến chứng nguy hiểm nhất của phình động mạch chủ là vỡ mạch tại vị trí phình. Đây là một trong những nguyên nhân gây đột tử, mặc dù ít được nhắc đến.

Đối với phình động mạch chủ bụng, người bệnh thường đau bụng, đau lưng không điển hình, khối ở bụng đập theo nhịp đập của tim, tắc mạch chi dưới do thuyên tắc huyết khối hoặc mảng xơ vữa từ khối phình bắn đi. Còn triệu chứng phình động mạch chủ ngực thường gặp nhất là đau ngực. Khi có đau ngực, bệnh nhân thường đã có biến chứng như bóc tách động mạch chủ hoặc khối phình dọa vỡ.

Chính vì vậy, việc tầm soát phình động mạch chủ rất quan trọng. Chẳng hạn như phình động mạch chủ bụng, được khuyến cáo cho nam giới từng hút thuốc lá từ 65-75 tuổi bằng các phương pháp đơn giản, rẻ tiền, ít xâm lấn như siêu âm bụng. Nếu phát hiện phình động mạch chủ bụng, có thể điều trị bằng phẫu thuật hoặc can thiệp nội mạch đặt stent động mạch chủ.

Để phòng ngừa bệnh động mạch chủ, người bệnh cần thay đổi lối sống (giảm cân, tập thể dục thường xuyên, mỗi ngày 30 phút, ít nhất 5 ngày/tuần). Không hút thuốc lá vì hút thuốc là yếu tố nguy cơ chính đối với tất cả các bệnh về mạch máu, bao gồm cả phình động mạch chủ.

Cần kiểm soát các yếu tố nguy cơ, nhất là huyết áp như: dùng thuốc đều đặn, chế độ ăn giảm muối, nhiều rau xanh, ít mỡ động vật, giảm cholesterol, chất béo. Tầm soát sớm bệnh là các yếu tố quan trọng giúp phát hiện và điều trị kịp thời, tránh các biến cố nguy hiểm của bệnh động mạch chủ.  

TS-BS Võ Tuấn Anh

(Trưởng khoa Ngoại lồng ngực,
tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai)