Bảo hiểm xã hội tự nguyện chưa hấp dẫn người tham gia

Bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện đem lại lợi ích thiết yếu cho những người làm nghề tự do, nhất là khi không còn sức khỏe để làm việc sẽ được nhận lương hưu để an hưởng tuổi già. Song hiện nay, nhiều người dân có thu nhập khá lại không mặn mà với loại hình BHXH này...

Bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện đem lại lợi ích thiết yếu cho những người làm nghề tự do, nhất là khi không còn sức khỏe để làm việc sẽ được nhận lương hưu để an hưởng tuổi già. Song hiện nay, nhiều người dân có thu nhập khá lại không mặn mà với loại hình BHXH này...

Nhiều người kinh doanh tự do có thu nhập nhưng chưa quan tâm đến tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Ảnh minh họa

Theo Luật Bảo hiểm xã hội, những người không thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc từ đủ 15 tuổi trở lên mà làm việc tự do, nếu tham gia BHXH tự nguyện tối thiểu 20 năm thì khi đến tuổi nghỉ hưu (nam là 60 và nữ là 55 tuổi) sẽ được lãnh lương hưu hàng tháng.

* Người dân không mặn mà với BHXH tự nguyện

Người tham gia BHXH tự nguyện, ngoài mức đóng hằng tháng chỉ bằng 22% mức thu nhập nhưng nhiều người dân vẫn không mấy mặn mà.

Vợ chồng bà Trần Thị Lan bán trái cây ở chợ Phúc Hải (phường Tân Phong, TP.Biên Hòa) mỗi tháng thu nhập khoảng 15 triệu đồng, nhưng ông bà không tham gia BHXH tự nguyện dù đã được chính quyền địa phương tuyên truyền, vận động. “Cán bộ phường có đến nói tôi nên tham gia BHXH tự nguyện vì có nhiều lợi ích về lâu dài. Nghe họ giải thích tôi thấy loại hình này cũng ích lợi, nhất là khi về già hằng tháng có lương hưu sẽ bớt gánh nặng cho con cháu, đồng thời được Nhà nước cấp thẻ bảo hiểm y tế ở mức quyền lợi cao hơn. Nhưng thú thực, nghe phải đóng tới 20 năm mới được hưởng lương hưu thì tôi rất… nản. Vợ chồng tôi bàn nhau nếu tích cóp được bao nhiêu đem gửi ngân hàng, cần lúc nào rút lúc ấy sẽ tiện hơn. Hơn nữa tôi đã 45 tuổi, ông xã cũng hơn 50 tuổi, nhiều bệnh tật biết có sống đến ngày được hưởng lương hưu không mà tham gia” - bà Lan nói.

Lâu nay, không chỉ gia đình bà Lan mà nhiều người khi được vận động tham gia BHXH tự nguyện đều không mấy hào hứng khi đề cập đến. Tuy nhiên, trên thực tế BHXH tự nguyện là vấn đề an sinh xã hội của một quốc gia, nhưng vì đây là loại bảo hiểm không bắt buộc nên nhiều người chưa mấy quan tâm.

Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, dù đã triển khai gần 10 năm nhưng cả nước hiện mới chỉ có gần 200 ngàn người tham gia BHXH tự nguyện. Riêng tại Đồng Nai, tính đến ngày 12-10-2018 chỉ có 2.206 người hưởng ứng, song chủ yếu là công chức, viên chức, người lao động đã có thời gian đóng BHXH bắt buộc. Khi đến tuổi nghỉ hưu còn thiếu một vài năm nên đóng thêm cho đủ 20 năm để hưởng lương hưu tháng. Đối với địa bàn khu dân cư, hầu như chưa có người nào làm nghề tự do đăng ký tham gia BHXH tự nguyện.

* Nên đưa vào diện bắt buộc

Ở nhiều quốc gia, người dân rất quan tâm đến BHXH vì đó là công cụ bảo đảm an sinh, đảm bảo cuộc sống về già của họ được đãi ngộ tương xứng. Song, người Việt Nam lại không quan tâm đến việc tham gia BHXH tự nguyện.

Theo bà Nguyễn Thị Ngọc Cẩm, Trưởng phòng Thu (Bảo hiểm xã hội tỉnh), Đồng Nai cũng như nhiều tỉnh, thành khác trên cả nước gần như không khai thác được nguồn BHXH tự nguyện từ các hộ làm nghề tự do, dù từ ngày 1-1-2018 Nhà nước đã tăng mức hỗ trợ cho người tham gia loại hình BHXH này đối với diện hộ nghèo là 30%, hộ cận nghèo 20% và 10% đối với các đối tượng khác. Trong khi đó, thói quen của nhiều người thường thích tích góp tiền gửi ngân hàng hoặc mua vàng để dành. Riêng về quyền lợi, hiện nay giữa BHXH tự nguyện và BHXH bắt buộc đang có những chênh lệch khá lớn. Người tham gia BHXH bắt buộc sẽ được hưởng quyền lợi khi thai sản, ốm đau, bệnh nghề nghiệp, tai nạn  lao động, hưu trí và tử tuất; còn người tham gia BHXH tự nguyện chỉ được hưởng 2 quyền lợi cơ bản là hưu trí và tử tuất.

Điều đáng lưu ý là hiện nay thị trường bảo hiểm nhân thọ đang có sự cạnh tranh gay gắt bởi hàng chục công ty kinh doanh bảo hiểm với sự quảng bá và khai thác nhiều gói sản phẩm phù hợp với nhiều loại đối tượng. Bên cạnh đó là những chế độ hậu mãi tốt, đồng thời có một đội ngũ nhân viên tiếp thị đeo bám khách hàng rất kiên trì, cách truyền thông hấp dẫn... nên đã tạo được sự tin tưởng của người dân. Chính vì vậy theo bà Cẩm, để trụ cột an sinh xã hội bền vững, Nhà nước nên quy định bắt buộc tất cả mọi người phải tham gia BHXH như nhiều quốc gia trên thế giới, nhằm bảo đảm cuộc sống sau này cho mỗi người khi họ không còn làm việc, giúp họ bớt phụ thuộc vào con cháu, đỡ trở thành gánh nặng cho xã hội.

Phương Liễu