Mùa hái ''rau'' rừng

Những ngày cuối tháng 5, đầu tháng 6, khi cơn mưa chuyển mùa xuất hiện ngày càng nhiều hơn, cây rừng bắt đầu đâm chồi nảy lộc cũng là thời điểm người dân sinh sống tại khu vực núi Chứa Chan, chùa Gia Lào (H.Xuân Lộc) vào mùa hái "rau" rừng, nấm mối và các loại thuốc Nam. Những loại này được xem là đặc sản của miền sơn cước đang được nhiều người ưa chuộng.

Những ngày cuối tháng 5, đầu tháng 6, khi cơn mưa chuyển mùa xuất hiện ngày càng nhiều hơn, cây rừng bắt đầu đâm chồi nảy lộc cũng là thời điểm người dân sinh sống tại khu vực núi Chứa Chan, chùa Gia Lào (H.Xuân Lộc) vào mùa hái “rau” rừng, nấm mối và các loại thuốc Nam. Những loại này được xem là đặc sản của miền sơn cước đang được nhiều người ưa chuộng.

Ông Phan Quang Thành (ngụ xã Xuân Trường, H.Xuân Lộc) vào rừng tìm hái rau rừng. Ảnh: N.Phương

Mấy năm gần đây, bánh xèo núi Chứa Chan đã trở nên nổi tiếng với du khách khi đến tham quan Khu di tích lịch sử - danh thắng núi Chứa Chan vì được ăn kèm với các loại  lá rừng như: lá sung, cóc rừng, cát lồi (lá tam lang), lá bứa, lộc vừng... nên có vị rất lạ, đỡ ngán. Những loại lá này còn được người dân nơi đây gọi là “rau” rừng. Chính vì vậy, công việc đi tìm hái “rau” rừng cũng ngày càng phát triển, người đi hái ngày một đông, thường là những người lớn tuổi sinh sống, buôn bán đồ lễ dọc theo lối lên chùa Gia Lào.

* Đặc sản “rau” rừng, bánh xèo núi Chứa Chan

Ông Phan Quang Thành (ngụ ấp Trung Sơn, xã Xuân Trường, H.Xuân Lộc) cho biết, vợ chồng ông bán bánh xèo trên Khu di tích lịch sử - danh thắng núi Chứa Chan nên vào mùa mưa, ông lại tranh thủ đi hái “rau” rừng về cho vợ bán để kiếm thêm thu nhập.

Cũng theo ông Thành, khi mưa xuống, “rau” rừng non mơn mởn, để hái được nhiều lá non thì phải đi từ sớm, lúc này nắng chưa lên nên lá đỡ bị héo, thời gian bảo quản sẽ lâu hơn. Đối với những loại lá của thân gỗ cao thì phải trèo lên, dùng kèo móc mới giật được đọt non. Riêng đối với loại rau cát lồi (tam lang) có thân thảo nên thường mọc ở những khu vực thung lũng hay ven những khe suối dễ lấy hơn nhưng phải đề phòng trơn trượt, té ngã sẽ rất nguy hiểm.

Các loại “rau” rừng rất có giá, giá bán tại núi từ 40-50 ngàn đồng/kg. Nếu mang xuống chợ hay cho các quán bán bánh xèo dưới núi cao hơn, khoảng 50-60 ngàn đồng/kg. Thường những người đi hái rau rừng chỉ có đủ “rau” để bán cho các quán bánh xèo trên núi hoặc du khách.

Chị Phan Thị Tuyền (ngụ P.Phước Tân, TP.Biên Hòa) không ngớt lời khen bánh xèo khi đi tham quan Khu di tích lịch sử - danh thắng núi Chứa Chan. Chị Tuyền nhận xét, bánh xèo ở núi Chứa Chan được chế biến theo hương vị của bánh xèo miền Tây quê của chị nên có vị thơm, béo của chất liệu bột và nhân thịt, nhân hải sản bên trong.

“Bánh xèo miền Tây thường ăn với lá lốt, lá đinh lăng, rau cải xanh… chấm chung với nước mắm có vị chua, ngọt vốn dĩ đã ngon. Nhưng bánh xèo tại núi Chứa Chan còn đặc biệt hơn khi ăn kèm với các loại “rau” rừng có hương vị rất riêng, ví dụ lá cóc, lá bứa có vị chua chua; lộc vừng, cát lồi, lá cách có vị chan chát hay nhăng nhẳng đắng. Nhờ ăn kèm với các loại “rau” rừng có mùi vị lạ nên người ăn không cảm thấy ngán do dầu mỡ” - chị Tuyền nói.

Ngoài hái “rau” rừng ăn bánh xèo, những người dân nơi đây còn hái được các sản phẩm khác như: nấm mối, đọt khổ qua rừng, quả bứa (nấu canh chua), trái đác, lá sương sâm (làm nước uống thanh nhiệt)… Trung bình mỗi người cũng kiếm được từ 200-300 ngàn đồng/ngày.

* Nhân giống dược liệu rừng

Theo ông Trần Hữu Tính (ngụ ấp Trung Sơn, xã Xuân Trường), người có kinh nghiệm nhiều năm trong hái “rau”, dược liệu rừng cho hay, khu vực núi Chứa Chan có rất nhiều cây thuốc Nam có giá trị như: cu li, sâm đất, sâm phục linh, huyết rồng, đỗ trọng, hà thủ ô, chuối hột rừng, mật nhân… Trong số đó, sâm phục linh là quý nhất, giá bán khô từ 450-500 ngàn/kg, hôm nào đi rừng gặp may có thể kiếm được tiền triệu.

Ông Tính cũng cho hay, hầu hết cây thuốc lấy về đều được phơi khô, bán cho khách hành hương đi chùa Gia Lào hoặc bán cho các quầy thuốc Nam tại địa phương và các vùng lân cận. Thời gian gần đây, nhiều người có nhu cầu mua cây thuốc về trồng nên ông đi đào cây con về ươm bán cho khách như: củ thần thông, cây sâm đất, mật nhân, sương sâm…

Ông Trần Hữu Tính (ngụ xã Xuân Trường, H.Xuân Lộc) ươm cây mật nhân để bán cho du khách

Anh Thái Văn Kiệt (ngụ ấp Trung Sơn, xã Xuân Trường) tâm sự, mấy năm gần đây công việc khuân vác hàng hóa lên núi giảm dần nên thời gian rảnh rỗi anh làm thêm công việc tìm hái “rau” rừng đem bán để có thêm thu nhập. Thường thì anh sẽ đi hái các loại “rau” rừng theo yêu cầu của khách hàng. Công việc này vào mùa mưa mới có thu nhập cao vì hái được nhiều “rau”, tìm được nhiều nấm mối, cũng có thêm thu nhập để lo cho gia đình. 

“Hiện nay, tìm kiếm cây thuốc cũng khó khăn hơn. Trước kia chỉ đi vào rừng một đoạn thì đã tìm gặp, nhưng bây giờ phải đi mất cả ngày lặn lội trong các thung lũng nơi có hốc đá sâu hay các khe suối chảy qua. Núi Chứa Chan không lớn nhưng có nhiều thung lũng nên nếu đi không khéo rất dễ bị lạc. Do vậy, thợ rừng phải biết cách xác định hướng hay bẻ cành cây để làm dấu đi đường để còn nhớ lối ra” - ông Tính chia sẻ.

Một trong những khó khăn của người đi hái “rau”, nấm, cây thuốc trong rừng đó là vào mùa mưa đi lại trong rừng rất khó khăn, nguy hiểm do trơn trượt, cây gai hay rắn, rết, bọ cạp, muỗi rừng tấn công. Vì vậy, ông Tính đang có ý tưởng sẽ tạo lập một khu vườn cây thuốc Nam để chủ động nguồn hàng cung cấp cho khách.

Bà Lê Thị Thơ, Phó ban Quản lý Khu du lịch cáp treo núi Chứa Chan cho biết, hiện nay đơn vị đã thành lập được một phòng khám thuốc Nam để phục vụ miễn phí cho du khách. Trong thời gian tới, đơn vị sẽ tạo lập thêm một vườn cây thuốc Nam tại núi Chứa Chan để chủ động hơn nguồn dược liệu phục vụ cho bệnh nhân cũng như các du khách có nhu cầu mua dược liệu “đặc sản” của vùng núi Chứa Chan. 

Ông Đặng Đình Hiếu, kiểm lâm viên, Phụ trách bộ phận quản lý bảo vệ rừng thuộc Hạt Kiểm lâm Xuân Lộc - Long Khánh cho hay, trong những năm gần đây, bên cạnh việc tổ chức trồng rừng để phủ xanh đất trống, đồi trọc thì việc quản lý, bảo vệ diện tích rừng tự nhiên tại núi Chứa Chan cũng được đơn vị quản lý, người dân thực hiện rất tốt. Nạn chặt phá cây rừng hay săn bắt thú rừng cũng được kiểm soát triệt để.

Theo ông Hiếu, hiện nay có một số người dân vào rừng tìm hái “rau” hoặc các loại cây thân leo để làm thuốc Nam không gây ảnh hưởng đến tài sản rừng. Nhóm người này chủ yếu là người dân địa phương sinh sống gần núi Chứa Chan, cán bộ kiểm lâm luôn gặp gỡ, nhắc nhở họ không chặt phá cây rừng cũng như sử dụng lửa gây cháy rừng.     

Nam Phương