Mở đường giao thông trong Vườn quốc gia Cát Tiên: Để bảo vệ rừng?

Dự án đầu tư, cải tạo, xây dựng đường giao thông tại Vườn quốc gia (VQG) Cát Tiên được Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn phê duyệt từ năm 2013.

Dự án đầu tư, cải tạo, xây dựng đường giao thông tại Vườn quốc gia (VQG) Cát Tiên được Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn phê duyệt từ năm 2013. Tuy nhiên, sau khi dự án triển khai xong giai đoạn 1 và bắt đầu bước vào triển khai giai đoạn 2 (thuộc các tiểu khu 4,7,19 thuộc phân khu dịch vụ hành chính của VQG Cát Tiên), đã nhận được kiến nghị tạm dừng dự án từ phía UBND tỉnh.

Trạm Đà Cộ - nơi bắt đầu tuyến đường dài hơn 18km của dự án.

Trước kiến nghị của UBND tỉnh ngày 14-12, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn Hà Công Tuấn đã có văn bản trả lời tỉnh về nội dung trên. Trong đó, đại diện Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn cho rằng việc triển khai dự án là cần thiết, không ảnh hưởng đến VQG Cát Tiên.

* Bộ ủng hộ

Văn bản trả lời UBND tỉnh mới đây của Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn xác định, dự án đầu tư cải tạo, xây dựng đường giao thông tại VQG Cát Tiên nằm trong quy hoạch rừng đặc dụng cả nước đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Dự án có chiều dài hơn 18km, rộng 6m (mặt đường 3m, 3m lề đường) chạy dọc ven sông Đồng Nai, nối giữa 2 trạm kiểm lâm Đà Cộ và Đắk Lua. Việc triển khai tuyến đường trên là để hỗ trợ công tác quản lý và bảo vệ hiệu quả hơn 10 ngàn hécta rừng phía Đông của VQG Cát Tiên. Đây là khu vực rừng còn giàu tài nguyên gỗ quý, tình hình xâm hại rừng ở khu vực này còn phức tạp. Đặc biệt là hạn chế các nguy hiểm đối với lực lượng bảo vệ rừng trong mùa mưa lũ nếu phải tuần tra bằng thuyền gỗ trên sông Đồng Nai.

Ông Nguyễn Văn Diện, Giám đốc VQG Cát Tiên, cho biết mục tiêu của việc triển khai dự án chính là để bảo vệ khu vực rừng có nguy cơ bị xâm hại. Theo ông Diện, do VQG có nhiều loại gỗ quý, có giá trị cao nên nhiều đối tượng đã bất chấp tìm mọi cách để khai thác. “Chỉ chèo ghe qua sông, gùi một chuyến gỗ vài chục ký là họ có thể kiếm được hàng triệu đồng. Trong khi đó, để phát hiện và bắt giữ các đối tượng lâm tặc trên dọc tuyến sông lực lượng kiểm lâm gặp rất nhiều khó khăn” - ông Diện cho biết. Ngoài việc bảo vệ rừng, mở tuyến đường đến trạm Đắk Lua còn là để khai thác giá trị lịch sử - văn hóa của di tích Cát Tiên (là điểm di tích về văn hóa phồn thực).

Theo ông Diện, dự án không đi xuyên qua lõi rừng Cát Tiên mà chỉ đi men theo dòng sông Đồng Nai. Trước khi dự án được Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn phê duyệt, Bộ Tài nguyên - môi trường cũng đã có đánh giá tác động môi trường của dự án; Bộ Quốc phòng phê duyệt phương án kỹ thuật và dự toán thi công rà phá bom, mìn, vật nổ.

Khi chúng tôi đặt vấn đề về tác động của dự án đến môi trường và hệ sinh thái của VQG Cát Tiên, ông Diện cho biết tác động của dự án là có. Tuy nhiên, “được” và “mất” cũng đã được cân nhắc và sự cân nhắc đó cho thấy hiệu quả mà dự án mang lại lớn hơn. 

* Tỉnh đề nghị xem lại quy hoạch

Trong khi đó, công văn số 7964/UBND-CNN ngày 1-10-2015 do Phó chủ tịch UBND tỉnh Võ Văn Chánh ký gửi Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn, cho rằng đối chiếu với kết quả rà soát 3 loại rừng của tỉnh; kết quả kiểm kê rừng năm 2011; quy hoạch bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Đồng Nai giai đoạn 2011-2020 thì các tiểu khu 4,7,19 thuộc phân khu bảo vệ nghiêm ngặt, chỉ được lập các tuyến đường mòn chiều rộng tối đa không quá 1,5m. Công văn của UBND tỉnh cũng xác định việc quy hoạch bảo tồn và phát triển bền vững VQG Cát Tiên giai đoạn 2010-2020 là không đồng bộ với quy hoạch 3 loại rừng của tỉnh.

Đối với mục tiêu của dự án nói trên, đại diện UBND tỉnh xác định chưa cần thiết và chưa mang tính cấp bách. Cụ thể, tuyến đường của dự án được thiết kế song song với dòng sông Đồng Nai nên có thể sử dụng đường sông để đi kiểm tra, bảo vệ rừng. Ngoài ra, hiệu quả kinh tế của dự án chưa xác định cụ thể; dự án cũng không góp phần ổn định dân cư trong lâm phận VQG Cát Tiên.

Trước đây, việc tuần tra bảo vệ VQG Cát Tiên của lực lượng kiểm lâm chỉ đi bằng ghe.

UBND tỉnh còn cho rằng dự án sẽ làm mất đi gần 11hécta rừng và đất lâm nghiệp do chuyển sang mục đích khác. Điều này có khả năng làm mất đi hệ sinh thái của rừng và chia cắt rừng tự nhiên với sông Đồng Nai, dẫn đến sinh cảnh tự nhiên của rừng bị mất, ảnh hưởng đến tập tính sinh hoạt của các loài thú trong việc tiếp cận nguồn thức ăn, nguồn nước. Đặc biệt, dự án sẽ có những tác động đến vùng lõi của Khu Dự trữ sinh quyển Đồng Nai đã được Tổ chức UNESCO công nhận và đang trong thời gian hoàn chỉnh để trình UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên của thế giới.

Đại diện UBND tỉnh nhận định, nếu triển khai dự án sẽ ảnh hưởng đến sự tồn tại bền vững của VQG Cát Tiên và không phù hợp với công ước quốc tế mà Việt Nam đã tham gia. Trên cơ sở những phân tích đó, UBND tỉnh đã đề nghị Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn cho tạm dừng triển khai để các bên cùng phối hợp xem xét lại toàn bộ quy hoạch của dự án.

Trước những ý kiến trái chiều nói trên, ông Nguyễn Văn Diện cho biết theo chỉ đạo của Bộ Nông nghiệp - phát triển nông thôn, sắp tới đây Ban Quản lý VQG Cát Tiên sẽ tổ chức họp với đại diện của các cơ quan, ban, ngành của tỉnh để báo cáo và cung cấp hồ sơ đầy đủ liên quan đến dự án. Bên cạnh đó, VQG Cát Tiên sẽ tổ chức cho đoàn khảo sát tại những nơi mà dự án sẽ đi qua.

Trần Danh