Cơ cấu hợp lý khoản thu, chi ngân sách Nhà nước

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 6, chiều 22-10, các đại biểu Quốc hội nghe các Báo cáo Chính phủ về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2018, dự toán ngân sách nhà nước và phân bổ ngân sách trung ương năm 2019; Báo cáo đánh giá giữa kỳ thực hiện Nghị quyết số 24/2016/QH14 về kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016 - 2020; Báo cáo đánh giá giữa kỳ thực hiện kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020.

Quyền Chủ tịch nước Đặng Thị Ngọc Thịnh với các nữ đại biểu Quốc hội. Ảnh: Phương Hoa - TTXVN

* Đề nghị không bố trí kinh phí mua xe công

Báo cáo thẩm tra về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2018, dự toán ngân sách nhà nước và phân bổ ngân sách trung ương năm 2019 do Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải trình bày nêu rõ: Kết quả thu ngân sách nhà nước năm 2018 ước vượt dự toán, nhưng chưa đạt được một số mục tiêu trong Nghị quyết của Quốc hội như: Tỷ lệ huy động từ thuế, phí đạt 20,7%, thấp hơn mục tiêu 21% đề ra; nợ đọng thuế còn lớn và có xu hướng tăng so với năm 2017; thu nội địa ước vượt 0,9% so với dự toán nhưng thực chất, số thu từ các khu vực doanh nghiệp lại không đạt dự toán. Bên cạnh đó, việc cơ cấu lại chi ngân sách nhà nước chưa có nhiều chuyển biến rõ rệt, tỷ trọng chi thường xuyên trong tổng chi ngân sách nhà nước còn cao. Trong lĩnh vực chi đầu tư phát triển, tình trạng giao vốn đầu tư chưa đúng quy định của pháp luật chưa được khắc phục; tiến độ giải ngân vốn đầu tư xây dựng cơ bản vẫn còn chậm. Đáng chú ý, một số dự án chưa thực hiện đầy đủ các quy định của pháp luật về đầu tư công nên phải điều chỉnh kế hoạch, giao vốn nhiều lần và kéo dài thời gian giao vốn...

Về dự toán thu ngân sách nhà nước, báo cáo thẩm tra chỉ rõ: Năm 2019 là năm thứ 4 liên tiếp trong kế hoạch tài chính trung hạn 5 năm 2016 - 2020, dự kiến tỷ lệ huy động từ thuế, phí thấp hơn 21% GDP, khả năng hoàn thành mục tiêu theo Nghị quyết số 25/2016/QH14 là khó khăn. Vì thế, Chính phủ cần phân tích kỹ những nguyên nhân dẫn đến thực trạng này và có biện pháp động viên nguồn thu cao hơn trên cơ sở cơ cấu lại các khoản thu, mở rộng cơ sở thu, đồng thời rà soát các nội dung liên quan đến ưu đãi đầu tư, có biện pháp hiệu quả hơn trong công tác quản lý nguồn thu, chống thất thu.

Với dự toán chi ngân sách nhà nước năm 2019, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách nhấn mạnh: Nguyên tắc ưu tiên bố trí chi cho các công trình, dự án trọng điểm, quan trọng quốc gia; chú trọng bố trí chi cho con người, bảo đảm thực hiện các chính sách đã ban hành. Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ rà soát, cơ cấu lại một số khoản chi hợp lý, có kế hoạch, biện pháp thực hành tiết kiệm, cắt, giảm những nhiệm vụ chi không cần thiết, tiết giảm mạnh hơn chi ngân sách; không bố trí kinh phí mua sắm trang thiết bị đắt tiền, xe công; giảm mạnh chi cho khánh tiết, hội nghị, hội thảo, lễ hội.

Đối với vấn đề bội chi và nợ công, Chính phủ dự kiến bội chi năm 2019 khoảng 3,6% GDP; giảm 0,1% GDP so với năm 2018. Tán thành cơ bản phương án này, Chủ nhiệm Nguyễn Đức Hải đề nghị trong trường hợp thu không đạt dự toán thì phải kiên quyết cắt, giảm nhiệm vụ chi. Trường hợp tăng thu ngân sách thì phải kiên quyết ưu tiên giảm bội chi theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải trình bày các báo cáo thẩm tra về ngân sách nhà nước. (Ảnh: Phương Hoa/TTXVN)

* Tháo gỡ nút thắt thể chế

Báo cáo đánh giá giữa kỳ thực hiện Nghị quyết số 24/2016/QH14 về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016 - 2020, Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết: Mô hình tăng trưởng đã bước đầu chuyển biến theo hướng tích cực, góp phần thực hiện mục tiêu thành công kép là vừa giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, vừa thúc đẩy tăng trưởng GDP. Chất lượng tăng trưởng kinh tế đã được cải thiện rõ rệt. Năng suất lao động có sự cải thiện đáng kể theo hướng tăng đều qua các năm, đồng thời Việt Nam là quốc gia có tốc độ tăng năng suất lao động cao trong khu vực ASEAN. Bình quân 3 năm (2016 - 2018) năng suất lao động tăng 5,62%/năm, cao hơn so với mức tăng bình quân 4,3%/năm của giai đoạn 2011 - 2015 và đạt mục tiêu đề ra (tăng trên 5,5%). Cơ cấu kinh tế dịch chuyển theo hướng tăng tỷ trọng của công nghiệp chế biến, chế tạo và giảm tỷ trọng của khai khoáng..

Đại diện cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh chỉ rõ: Kết quả thực hiện các mục tiêu chủ yếu về cơ cấu lại nền kinh tế đến nay cho thấy nhiều kết quả tích cực. Trong số 5 nhóm mục tiêu được xác định tại Nghị quyết số 24, có 4 nhóm mục tiêu liên quan đến cơ cấu lại ngân sách nhà nước và đầu tư công, cải thiện chất lượng tăng trưởng, cơ cấu lại các tổ chức tín dụng, thị trường tài chính đạt kết quả khả quan. Theo đó, 41% các chỉ tiêu được xác định tại Nghị quyết số 24 dự kiến hoàn thành và 36,4% chỉ tiêu có khả năng hoàn thành đến năm 2020. Khoảng cách về năng lực cạnh tranh của Việt Nam so với bình quân các nước ASEAN-4 có bước thu hẹp, các chỉ tiêu về năng suất và đổi mới công nghệ đều hoàn thành hoặc vượt kế hoạch đề ra.

Tuy nhiên, nhóm mục tiêu về cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, phát triển doanh nghiệp và hợp tác xã khó đạt được đến năm 2020 nếu không có giải pháp đẩy nhanh.

Về phát triển doanh nghiệp, theo Chủ nhiệm Vũ Hồng Thanh, mục tiêu có 1 triệu doanh nghiệp vào năm 2020 khó hoàn thành, đặc biệt khi việc phát triển doanh nghiệp vẫn tiềm ẩn một số khó khăn và số lượng doanh nghiệp chờ giải thể, phá sản tăng cao trong 9 tháng năm 2018. Về cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, đến tháng 7-2018, các bộ, ngành, địa phương mới thực hiện thoái vốn tại 30/316 doanh nghiệp theo kế hoạch đề ra của năm 2017 và 2018. Thời gian tới, việc thoái vốn cần thực hiện thận trọng, trong đó bảo đảm tính đúng, tính đủ giá trị vốn nhà nước trong doanh nghiệp, có kế hoạch cụ thể sử dụng nguồn vốn thu được từ thoái vốn, trong đó ưu tiên vào các công trình quan trọng quốc gia để tạo động lực phát triển và sức lan tỏa cho nền kinh tế.

Ủy ban Kinh tế đề nghị Chính phủ tiếp tục tháo gỡ các nút thắt về thể chế, nguồn nhân lực, cơ sở hạ tầng; tích cực cải cách thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và nâng cao năng lực quản trị quốc gia, áp dụng khoa học công nghệ tiên tiến, hiện đại, tận dụng các cơ hội từ kết quả hội nhập kinh tế quốc tế, khai thác động lực tăng trưởng nội tại từ các trung tâm kinh tế lớn của đất nước như: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh.

* Ưu tiên dự án thực sự cấp bách

Báo cáo tóm tắt đánh giá giữa kỳ thực hiện Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020 do Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày cho biết: Tỷ trọng đầu tư công trên GDP dịch chuyển tích cực, phù hợp với các mục tiêu về cơ cấu lại đầu tư công đã đề ra; tính đến năm 2017, tỷ trọng vốn đầu tư của nhà nước giảm xuống còn 34,8% so với tổng đầu tư toàn xã hội. Cơ cấu vốn đầu tư công dịch chuyển theo hướng phù hợp hơn với các định hướng đầu tư trong giai đoạn 2016 - 2020, trong đó, cơ cấu đầu tư các ngành giáo dục và đào tạo, khoa học, công nghệ, y tế, nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản, lĩnh vực hạ tầng chiếm tỷ trọng ngày càng cao.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng trình bày Báo cáo đánh giá giữa kỳ thực hiện Nghị quyết số 24/2016/QH13 của Quốc hội khóa XIII về kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2016-2020. Ảnh: Phương Hoa - TTXVN

Trình bày Báo cáo thẩm tra về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, thời gian qua, với sự chủ động tích cực của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, sự giám sát chặt chẽ của Quốc hội, kỷ luật, kỷ cương trong quản lý đầu tư công đã được tăng cường, cân đối tài chính vĩ mô được giữ vững. Mục tiêu cơ cấu lại và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công đã đạt được kết quả bước đầu khá tích cực, tỷ trọng đầu tư công giảm xuống mức 34,5% tổng mức đầu tư toàn xã hội. Nguồn vốn đầu tư công đã tập trung bố trí các chương trình mục tiêu quốc gia, dự án quan trọng quốc gia, dự án trọng điểm, có tính kết nối và lan tỏa vùng, miền và các dự án thuộc ngành, lĩnh vực mà các thành phần kinh tế khác không muốn đầu tư.

Bên cạnh đó, báo cáo thẩm tra cũng chỉ rõ những tồn tại. Cụ thể: Việc xác định danh mục các dự án đầu tư công theo thứ tự ưu tiên trong kế hoạch đầu tư công trung hạn còn vướng mắc; còn tình trạng đầu tư dàn trải, dở dang; chưa thanh toán hết nợ đọng xây dựng cơ bản. Tỷ lệ giải ngân trong năm 2016, 2017 thấp, nhất là nguồn trái phiếu Chính phủ. Việc xây dựng danh mục đối với nguồn vốn ODA chưa bảo đảm tính chính xác, nhiều dự án chưa được bố trí đủ nguồn vốn đối ứng; xây dựng kế hoạch chưa bao quát hết các hiệp định đã ký kết, làm tăng áp lực cân đối giữa các nguồn vốn, dẫn đến vượt mức trần 300.000 tỷ đồng vốn ODA trong kế hoạch đầu tư công trung hạn.

Báo cáo thẩm tra cũng xác định, do tiến độ phân bổ, giao kế hoạch vốn trung hạn, hàng năm chậm, áp lực cân đối nguồn vốn trong 2 năm còn lại là rất lớn, khó có khả năng hoàn thành kế hoạch đặt ra và sẽ phải chuyển một phần vốn Kế hoạch đầu tư công trung hạn sang giai đoạn sau. Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị việc phân bổ phải đảm bảo các nguyên tắc cân đối được nguồn lực toàn giai đoạn, giữ tổng mức đầu tư 2.000.000 tỷ đồng; giữ vững tỷ lệ bội chi, chỉ tiêu an toàn nợ công. Bên cạnh đó, phải tuân thủ đúng Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các văn bản pháp luật có liên quan về Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016 - 2020 về nguyên tắc, điều kiện, tiêu chí, thứ tự ưu tiên trong phân bổ. Theo đó, ưu tiên thanh toán dứt điểm nợ xây dựng cơ bản phát sinh trước 31/12/2014; tập trung các công trình dở dang, thiếu vốn nhằm hoàn thành dứt điểm, đưa vào sử dụng, tránh kéo dài thời gian thực hiện, khắc phục dàn trải, gây lãng phí trong đầu tư; cân đối vốn ngoài nước, vốn đối ứng cho các dự án ODA; các dự án thực sự cấp bách, có trọng tâm, trọng điểm, mang tính lan tỏa, kết nối vùng, miền, đặc biệt tại những địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn; dự án, công trình góp phần đảm bảo an ninh, quốc phòng.

Tại phiên họp chiều 22-10, các đại biểu Quốc hội cũng nghe Báo cáo đánh giá giữa kỳ thực hiện Nghị quyết số 100/2015/QH13 phê duyệt chủ trương đầu tư các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016 - 2020./.

Phan Phương (TTXVN)