Cựu chiến binh Trường Sơn giữa đời thường

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vĩ đại của dân tộc, việc xây dựng, bảo vệ đường mòn Hồ Chí Minh xuyên dãy Trường Sơn để vận chuyển vũ khí, bộ đội là một kỳ tích góp phần làm nên chiến thắng.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vĩ đại của dân tộc, việc xây dựng, bảo vệ đường mòn Hồ Chí Minh xuyên dãy Trường Sơn để vận chuyển vũ khí, bộ đội là một kỳ tích góp phần làm nên chiến thắng.

Thiếu tá Nguyễn Quốc Việt.

Ở đó, những con người kiên gan ngày đêm trinh sát, phá đá, mở đường xuyên rừng rậm dưới bom cày đạn xới đã cùng với cả dân tộc làm nên chiến thắng kỳ vĩ. Thiếu tá Nguyễn Quốc Việt, cựu chiến binh tham gia xây dựng đường Trường Sơn năm xưa (hiện ngụ ấp Cấp Rang, xã Suối Tre, TX.Long Khánh), là một điển hình.

Quê gốc của ông Nguyễn Quốc Việt ở làng Tân Hưng, xã Thanh Tân, huyện Thanh Liêm (tỉnh Hà Nam). Tháng 5-1965 dù chưa tròn 18 tuổi nhưng theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, ông đã chia tay với gia đình, quê hương, đồng ruộng để lên đường nhập ngũ.

* Vững vàng chiếc gậy Trường Sơn

 “Khí thế hồi ấy sôi nổi lắm. Nhất là khi biết mình sẽ được đi ngay lên tuyến đầu vào Trường Sơn, mặc dù chưa biết trước nhiệm vụ mình sẽ làm gì ở đấy nhưng tôi vui lắm. Cứ nghe bài hát Chiếc gậy Trường Sơn là tôi thấy trong lòng rạo rực cả lên, muốn đi ngay, không chần chừ, lấn cấn gì cả” - ông Việt kể.

Ông Việt rời quê hương vào tuyến lửa Trường Sơn khi tuyến đường này đã bước vào giai đoạn 2 của quá trình xây dựng, là giai đoạn củng cố và phát triển từ phương thức gùi thồ hàng trên vai bộ đội sang giai đoạn phá đá mở đường xuyên rừng rậm để những chuyến xe đầy ắp hàng hóa, vũ khí và con người ngày đêm qua lại để vào tuyến lửa chiến trường Quảng Trị, khu 5 và Đông Nam bộ.

Khi mới nhập ngũ, ông được biên chế về Tiểu đội trinh sát thuộc Tiểu đoàn bộ Tiểu đoàn 119, còn gọi là Tiểu đoàn Bình Ca (Quân khu Việt Bắc). Sau thời gian huấn luyện, ông chiến đấu trên cương vị là chiến sĩ trinh sát, thuộc lực lượng cao xạ pháo (Phân đội phòng không bảo vệ tuyến lửa Trường Sơn). Sống cùng với anh em trong binh trạm, làm nhiệm vụ trinh sát mở đường và canh trời, ông Việt đã tham gia nhiều hoạt động trinh sát mở đường, đánh nhiều trận nhớ đời trên tuyến đường này và cũng có nhiều sáng kiến góp phần vào công việc “canh giặc trời” để bảo vệ tuyến đường được thông suốt.

Trên tuyến đường Trường Sơn những năm tháng ác liệt đó, không biết bao nhiêu trận đánh đã diễn ra, không có ngày, đêm nào là không có máy bay địch hoạt động đánh phá. Chúng thường tổ chức đánh theo tốp, từng chiếc cắt bom và bay ra ngay vì sợ lực lượng phòng không của ta. “Địch rất xảo quyệt, nhưng chúng tôi vẫn nhận ra được những quy luật hoạt động của chúng” - ông Việt cho biết.

* Trong gian nan sáng tạo nhiệm màu

Đã từng lăn lộn những năm tháng dài ở Trường Sơn, đến nay ông vẫn thuộc lòng về các địa điểm trên tuyến huyết mạch quan trọng này. Nào Xuân Sơn điểm khởi đầu của đường 20 quyết thắng, nào dốc Ta-lê, Pu-la-nhích, cua chữ A, dốc Con Mèo… Chứng kiến sự hy sinh gian khổ của đồng đội, ông càng cảm phục sức cảm hóa của đội ngũ cán bộ các cấp trong công tác tư tưởng, giáo dục bộ đội. Lính ta trẻ măng, chỉ mười chín, đôi mươi, ở nhà nhiều cậu chắc còn sợ ma, không dám ra đường một mình. Thế mà khi vào Trường Sơn làm nhiệm vụ lái xe một mình vượt Trường Sơn, những người lính trẻ ấy không sợ bất cứ điều gì, kể cả thương tật hay cái chết. Chết cũng một mình, bị thương cũng một mình, tất cả lấy đảm bảo bí mật, bảo toàn hàng hóa, vũ khí làm đầu.

Ông Việt có nhiều kỷ niệm, nhưng có một kỷ niệm làm ông nhớ mãi và luôn day dứt là trận đánh tại km26 đường B45. Vào một chiều đầu năm 1968, quân đội Mỹ cho máy bay trinh thám đi trước, sau đó dùng máy bay đánh phá ác liệt vào trọng điểm Binh trạm 34 của ông. Sau trận đánh, bộ đội ta rất anh dũng bắn trả quyết liệt và làm hư hỏng nhiều máy bay địch.

Khi trinh sát phát hiện có vệt máy bay địch bị cháy cách vị trí đơn vị khoảng 3km, đơn vị cử ông và Trung đội phó Lanh (quê Hải Dương) cùng đi tìm vệt khói nghi ngờ là máy bay cháy. Hai ông nhận nhiệm vụ và hành quân đi suốt hơn 2 ngày, tìm khắp những vệt khói nhưng không thể phát hiện ra, nên đành quay về đơn vị cũ. Khi quay trở lại ông mới hay địch đánh phá vào trọng điểm của đơn vị ông Việt, nhiều đồng chí trong đơn vị hy sinh anh dũng, trong đó hơn 40 đồng chí của một đơn vị hành quân từ miền Bắc vào, chủ yếu là bộ đội quê Thanh Hóa, Phú Thọ vừa huấn luyện xong cũng hy sinh trong trận này. Và chỉ mấy ngày sau đó, người đồng đội vừa mới đi cùng ông tìm kiếm xác máy bay của địch bị rơi cũng hy sinh anh dũng trong một trận tập kích bằng bom B52 của Mỹ.

Từ năm 1965, ông Việt đã có mặt công tác trên tuyến lửa Trường Sơn với nhiều cương vị khác nhau, nhưng ông luôn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Trong gian nan, bom rơi đạn nổ, hoàn cảnh khó khăn, ông là người đã nghiên cứu thành công thước mô hình xác định độ cao của máy bay các loại bằng phương pháp thủ công từ vật liệu là các mảnh máy bay của địch. Khi sử dụng thước đo độ cao này, các pháo thủ của ta trên mâm pháo sẽ ước lượng được cự ly, độ cao, cùng với các phần tử trên máy ngắm và ống kính đo xa của các trắc thủ, từ đó cho ra nhanh kết quả giúp cho khẩu đội trưởng quyết định hạ lệnh phần tử bắn tiêu diệt máy bay khi đã vào vị trí tầm và hướng bắn có hiệu của các loại pháo cao xạ.

Sáng kiến thước đo độ cao của máy bay của ông Việt nhanh chóng được phổ biến trong các đơn vị phòng không trên tuyến lửa và nhờ vậy tiêu diệt ngày càng nhiều máy bay địch. Cũng chính từ sáng kiến này, khi đơn vị ông lùi vào sâu đóng quân bảo vệ bến phà Long Đại (tỉnh Quảng Bình), ông được cấp trên khen thưởng, được cử đi báo cáo trong tổng kết 14 năm mừng công của bộ đội Trường Sơn (Đoàn 559) ở xã Hiền Minh, huyện Quảng Ninh (tỉnh Quảng Bình). Tại đây ông Việt được gặp Đại tướng Võ Nguyên Giáp, được Đại tướng động viên khích lệ. Với ông đó là phần thưởng, niềm động viên vô giá giúp ông vững vàng hơn trong chiến đấu.

Sau Hiệp định Paris 1973, tiểu đoàn của ông Việt đã phát triển thành Trung đoàn pháo cao xạ 31 của Bộ Tư lệnh 559. Trên cương vị Đại đội phó Đại đội 40 thuộc Trung đoàn 232 (Quân đoàn 3), ông lại hành quân cùng đồng đội tham gia tích cực vào Chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975.

* Trọn nghĩa vẹn tình

 Về với đời thường, ông Việt nghỉ hưu mà không nghỉ việc, làm hết các cương vị từ chủ tịch hội cựu chiến binh, chủ tịch phường, bí thư chi bộ. Dù ở cương vị nào, phẩm chất bộ đội Trường Sơn trong ông luôn tỏa sáng.

Ông Nguyễn Quốc Việt vẽ minh họa về thước mô hình xác định độ cao của máy bay bằng phương pháp thủ công.

Những lần thấy ông không được khỏe, vợ ông Việt thường khuyên ông nên nghỉ ngơi. Nhưng với tâm huyết của một người lính Trường Sơn, ông coi tham gia công tác xã hội là trách nhiệm. Theo ông, cái làm được lớn nhất trên cương vị bí thư chi bộ là tạo nên sự đồng sức đồng lòng, trung tâm đoàn kết, động viên mọi đảng viên và quần chúng phải học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. “Ở chi bộ của chúng tôi, đây là một điểm nhấn quan trọng tạo nên tính hiệu quả thiết thực trong phong trào xây dựng nông thôn mới, toàn dân đoàn kết xây dựng văn hóa khu dân cư của TX.Long Khánh” - ông Việt cho hay.

Minh Đức - Văn Quyết