Đời xe đạp thồ

Để chở bà nội trợ thoát khỏi cơn mưa khi rời chợ Trà Cổ, anh Tư Bé khom lưng trên chiếc xe đạp thồ cũ kỹ của mình cố sức vượt qua con dốc cao.

Để chở bà nội trợ thoát khỏi cơn mưa khi rời chợ Trà Cổ, anh Tư Bé khom lưng trên chiếc xe đạp thồ cũ kỹ của mình cố sức vượt qua con dốc cao. 5 phút sau, anh quay về ngã tư 125 quen thuộc để chờ khách thì mồ hôi đã hòa trong nước mưa. Anh Tư Bé hổn hển nói: Muốn có 30 ngàn đồng tui phải chạy 20 km cả đi lẫn về. Đời người xe đạp thồ cực lắm anh ơi”.

Hơn 30 người làm nghề xe đạp thồ co ro nơi bến đậu km 125 (chợ Trà Cổ, thị trấn Tân Phú, huyện Tân Phú) ở tuổi ngũ, lục tuần (50-60 tuổi), họ vẫn phải dốc sức cùng chiếc xe đạp thồ dài thườn thượt, cũ kỹ nhưng rắn chắc để tranh giành cơm áo với các tài xế hon đa ôm, xe buýt.

* Đời thồ

Cơn bão số 4 liên tiếp tạo ra những cơn mưa rào xuống mặt đường km 125, ông Châu Tửng (63 tuổi) vội tấp chiếc xe đạp vào vệ đường, bước vào quán chị Duyên trú mưa và đợi khách. Rót ly trà nguội lạnh vào chiếc cốc được chủ quán bày sẵn đãi miễn phí cho những người xe thồ, ông Châu Tửng cho biết, 40 năm trước, lần đầu tiên ông sắm được chiếc xe đạp để ra ngã tư km 125 này hành nghề xe đạp thồ và chờ người ta gọi tên đi làm với đủ thứ nghề, như: bốc vác, phụ hồ, đào đất… Ông Châu Tửng thổ lộ, ông cứ tưởng rằng đời ông sẽ lên hương khi xe đạp là phương tiện duy nhất để người ta đưa đón khách. Nào ngờ, suốt hàng chục năm dù tham công tiếc việc, sức ông chỉ đủ kiếm tiền lo các con ăn học, dựng cho vợ mái nhà nhỏ và phát huy tinh thần võ học mà ông suốt một đời theo đuổi.

Nhấp ngụm trà cho thanh giọng, ông Châu Tửng chỉ vào chiếc xe đạp thồ thứ 10 thay cho chiếc xe rệu rã vừa được ông vất vào xó bếp, nói: “4 giờ sáng tui đã đạp xe ra đây chở khách, thồ hàng hoặc đi bốc vác nông sản thuê cho người ta. Quần quật mãi đến 6 giờ chiều thì tui tà tà đạp xe về nhà ở ấp 1, xã Phú Hòa. Sau khi cơm nước xong, tui chỉ cho phép mình nghỉ ngơi chốc lát, rồi ra sân luyện võ cho tụi nhỏ trong vùng”.

Chuyện ông xe thồ nghèo Châu Tửng có võ, sẵn sàng dạy võ miễn phí cho thanh niên, trai tráng trong vùng và nghĩa hiệp đứng ra che chở cánh xe đạp thồ mới vào nhập nhóm bị hiếp đáp… trong những năm qua luôn làm bà con ái mộ, đồng nghiệp quý trọng. Ông Châu Tửng đưa cặp mắt sâu hoắc, khắc khổ nhìn những giọt nước lăn tròn trên cánh dù che mưa, ví von: “Bạn thồ tụi tui như những giọt nước lăn lóc giữa dòng người và xe cộ ngược xuôi. Cứ vậy, chúng chảy thành dòng, thấm vào lòng đất hoặc đổ ra sông suối. Chỉ có những bà nội trợ, hàng xén già quen ngồi xe thồ mới thấu hiểu sự cơ cực của chúng tôi”.

“Ông ra vựa trái cây bà Năm Ú, chở giùm tui cần xé trái cây liền nghen. Tui đang cháy hàng đó” - giọng dân chợ phát ra từ chiếc điện thoại di động của ông Châu Tửng nghe chan chát giữa cơn mưa rào. Tuy vậy, ông Châu Tửng vẫn mềm như lau sậy ưỡn mình trước gió, trả lời: “Dạ, thím Tư cho tui 10 phút nghen. Tui sẽ giao hàng đúng hẹn đó”. Sau khi cúp máy nhét vào túi quần, ông Châu Tửng nhẩm tính thời gian giao nhận hàng cho chúng tôi hiểu: “Từ đây tui chạy tới vựa bà Năm Ú mất 3 phút, 2 phút nhận và cột hàng vào xe, 5 phút còn lại là từ vựa chạy vào chợ, vì phải leo lên con dốc cao”. Giải thích xong, ông Châu Tửng đội mưa,  gồng lưng đạp xe cật lực và mất hút sau một khúc cua.

* Xóm thồ 125

Khi ông Châu Tửng nhận được mối hàng hí hửng lên đường, nơi quán nước chị Duyên còn lại các anh Tư Bé, Ba Chao, Bảy Hùng đang tiu nghỉu nhìn mưa rơi. Chỉ tay vào chiếc xe thồ vừa chạy qua, anh Tư Bé nói với chúng tôi: “Gã đó là Hai Lộc, cũng là dân xe đạp thồ kỳ cựu ở đây. Trước kia, gã là dân xe tải, do bị vỡ nợ nên trôi dạt về đây tham gia nhóm xe đạp thồ với tụi này từ những năm 1980. Giờ gã cũng khổ cực như tụi tui, phải ở nhà trọ, vợ thì đi làm thuê, con thì tứ tán đi làm ăn. Trên 30 người chạy xe đạp thồ ở km 125 này, chỉ có ông Châu Tửng là sướng nhất khi có con học đại học”.

Tư Bé vừa dừng lời, bạn thồ Ba Chao liền nói tiếp: “Xóm thồ km 125 trước kia có trên 70 người, nay chỉ còn 30 người hành nghề. Xóm hiện có 3 thế hệ, thế hệ thứ nhất nay chỉ còn vài người, số còn lại chết vì bệnh tật, già cả. Thế hệ thứ hai còn sót lại gồm những người kém nhạy bén, chậm chạp như chúng tôi do không có tiền sắm honđa để chạy xe ôm hoặc lấy được vợ sướng để ở nhà chăm con, cơm nước. Riêng thế hệ thứ ba toàn những người thất cơ lỡ vận, khi họ còn chút sức khỏe thì sắm xe đạp ra đây nhập bọn với chúng tôi để lây lất qua ngày”.

Mưa thôi rơi, trời hừng nắng ấm. Tư Bé, Ba Chao, Bảy Hùng lần lượt lấy xe rời quán rảo quanh chợ Trà Cổ, quốc lộ 20 để tìm khách, tìm các mối chở hàng hoặc để được người ta gọi đi bốc hàng từ các xe tải vào kho. Và chúng tôi cũng bắt đầu rời quán để được bắt chuyện nhiều hơn với cánh xe đạp thồ ở đây.

Chân thấp, chân cao trên chiếc xe đạp thồ chờ khách nơi cổng chợ Trà Cổ, ông Trần Bánh không còn sức để dông dài tiếp chuyện chúng tôi. Chính vì vậy, ông cộc lốc tỏ bày, rằng đời xe thồ nghèo nhưng không kém cỏi, luôn nhường nhịn nhau để sống. Tuy tuổi cao sức yếu, ngày chỉ kiếm được vài chục ngàn đồng, ông vẫn không thể bỏ nghề, vì nó như cái nghiệp gắn với đời ông bởi một lẽ duy nhất: “Chân không còn sức để đạp thì vẫn cố bám mặt đường thồ hàng. Xe và người cứ bám lấy nhau mà sống” - ông Trần Bánh tâm sự.

Chờ cho ông Trần Bánh đi, chúng tôi bắt chuyện người chạy xe thồ khác. Anh xe thồ tên Bảy Na nhận ra chúng tôi là người quen lúc sáng khi đang nói chuyện với ông Châu Tửng nên trải lòng: “Người làm nghề xe đạp thồ luôn cần sự dẻo dai và bền bỉ. Chính vì thế, đội xe đạp thồ tại km 125 phần lớn là những người có độ tuổi từ 50 trở xuống. Trong thời buổi nhà nhà có xe máy, người người chạy xe máy nên những chiếc xe đạp thồ như chúng tôi ngày càng khan hiếm khách. Tuy vậy, với tiền công 3 ngàn đồng cho đoạn đường 1km thì chỉ có cánh xe thồ tụi tui nhận chở thôi...”.

Đoàn Phú