“Nhà máy xay xát” di động

Với người dân vùng sâu ở các huyện Vĩnh Cửu và Tân Phú, những chiếc xe công nông được trang bị hệ thống xay xát gạo đã giúp hạt gạo trong bữa cơm gia đình họ thêm dẻo, thơm. Trong khi đó, các ông chủ “nhà máy xay xát” di động này cũng có kế sinh nhai, đỡ phải thất nghiệp những lúc nông nhàn.

Với người dân vùng sâu ở các huyện Vĩnh Cửu và Tân Phú, những chiếc xe công nông được trang bị hệ thống xay xát gạo đã giúp hạt gạo trong bữa cơm gia đình họ thêm dẻo, thơm. Trong khi đó, các ông chủ “nhà máy xay xát” di động này cũng có kế sinh nhai, đỡ phải thất nghiệp những lúc nông nhàn.

* “Nhà máy xay xát 4 bánh”

Mới 7 giờ sáng mà chị Thắm (ấp Thái An, xã Tân An, huyện Vĩnh Cửu) đã dặn thằng Nghĩa con chị ra trước cổng nhà chờ xe xay xát dạo chạy tới thì báo cho chị hay. Chị Thắm bày tỏ, nhà chị có mấy sào đất trồng lúa nên có chút đỉnh lúa để dành ăn. Cũng nhờ vậy mà bao năm nay gia đình chị đã quen ăn hạt gạo từ chính tay mình trồng, hiếm khi nào mua gạo bên ngoài. “Mỗi lần nhà hết gạo tui ra ngoài đường chờ xe xay xát dạo đi ngang thì ngoắc vào” - chỉ tay về phía hai bao lúa đang để nơi góc nhà, chị Thắm cho biết.

“Nhà máy xay xát” di động của anh Kỉnh luôn là hình ảnh quen thuộc của bà con các xã Phú An, Nam Cát Tiên (huyện Tân Phú).

Cầm chiếc vô lăng điều khiển “nhà máy xay xát” di động chạy bon bon trên đường DT768, anh Tuấn nhanh chóng tấp vào lề đường sau cái ngoắc tay của chị Thắm. Chiếc xe vừa tắt máy, Tuấn lập tức tháo dây cua-ro (đang nối với động cơ xe) chuyển vào hệ thống xay xát. Như thói quen, anh đi thẳng vào nhà chị Thắm khệ nệ vác hai bao lúa ra sân, đổ vào những chiếc thau nhôm rồi khởi động máy… 10 phút sau, lúa đã được xay thành những hạt gạo trắng tinh, Tuấn tháo dây cua-ro (đang nối vào hệ thống xay xát) lắp trở lại động cơ xe và khởi động xe lao đi.

“Nhà máy xay xát” di động của Tuấn lăn bánh đến ấp Bình Chánh, xã Tân An thì gặp chị Son ngoắc vào sân nhà nhờ xay xát gạo. Do bận rộn với công việc xay xát di động vốn đòi hỏi nhanh lẹ nên anh chỉ kịp trao đổi với chúng tôi vài ý: “Xe này của người bác ruột, tôi chỉ là người làm công. Ngày nhiều thì tôi kiếm được 200 ngàn đồng, ngày ế chỉ đủ tiền dầu và tiền trà nước”.

Liền lúc đó, một “nhà máy xay xát” di động khác chạy ngang qua nhà chị Son. Chỉ tay về chiếc xe vừa chạy qua, Tuấn nói: “Xe đó của cậu tôi. Có gì các anh hỏi họ sẽ rõ”. Biết không thể khai thác được gì anh chàng kiệm lời này, chúng tôi liền đuổi theo “nhà máy xay xát” di động của cậu anh. Đến ấp Bình Chánh, “nhà máy xay xát” này rẽ vào con đường đất và tấp vào một nhà dân, nơi có gần 10 bao lúa đang được để sẵn. “Nghề này được chúng tôi mang ở quê vào. Quê tôi ở Thái Bình, ở đó người dân đã quen với hạt gạo do mình làm ra, ít mua gạo chợ như trong Nam”- người đàn ông tự xưng tên Thanh nói.

Theo anh Thanh, người dân sống dọc tuyến đường DT768 quen gọi chiếc xe của anh là “nhà máy xay xát 4 bánh”. Họ gọi như vậy vì cả dàn xay xát được anh thiết kế gọn gàng như một chiếc xe công nông và đường lầy lội cỡ nào xe của anh cũng có thể “mò” đến. “Chi phí để làm cái chiếc máy xay xát này khoảng 10 triệu đồng. Ngoài xay gạo tôi còn xay được bắp, đậu và nhận luôn việc trộn thức ăn gia súc” - anh Thanh giới thiệu sự tiện ích và linh hoạt của “nhà máy xay xát 4 bánh” của mình.

Nhờ cái “nhà máy xay xát” di động này, vợ chồng anh Thanh nuôi được 2 con ăn học, xây được nhà và nhất là cả hai không bị thất nghiệp. Chị Hải (vợ anh Thanh) bộc bạch, thấy vợ chồng anh chị làm ăn khấm khá, không ít người cùng quê đua nhau sắm xe để hành nghề. “Trên tuyến đường này hiện có 6 chiếc chuyên đi xay xát dạo như gia đình tôi. Nay ruộng đồng bị thu hẹp nên công việc xay xát của gia đình tôi ế ẩm hơn trước đôi phần”- chị Hải bày tỏ khi đã đổ xong thau lúa vào cối xay.

* Hạt gạo quê

Dọc theo các tuyến đường liên xã ở Phú An - Nam Cát Tiên - Tà Lài… (huyện Tân Phú) có trên 10 “nhà máy xay xát” di động hàng ngày bon bon trên đường hành nghề xay xát dạo. Trao đổi với chúng tôi, anh Nguyễn Kỉnh (ấp 4, xã Phú An) cho biết, xe của anh có thể đậu cố định ở nhà xay hàng tấn lúa, bắp hoặc chạy bon bon ngoài đường xay xát dạo. Anh Kỉnh nói: “Nghề này đòi hỏi sự siêng năng và chiếc xe được thiết kế càng nhiều công năng càng tốt. Vào dịp cận tết, mùa thu hoạch lúa, đậu…, công việc làm ăn của chúng tôi luôn tất bật”.

Được thiết kế đơn giản nhưng “nhà máy xay xát” di động rất linh hoạt và tiện lợi khi phục vụ bà con nông dân ở huyện Vĩnh Cửu.

Trong tiếng ồn của chiếc máy xay xát dạo, chị Hai Tùng (xã Phú An) cho biết, nhà chị có 3 sào ruộng, do sinh sống ở vùng nông thôn nên chị ít khi mua gạo chợ. Đó cũng là lý do chị ngoắc xe của ông Kỉnh vào xay cho chị mấy bao lúa khi nhà gần hết gạo ăn. Còn chị Thúy thì xởi lởi nói: “Được ăn chính hạt gạo mình làm ra tôi cảm thấy nó dẻo, thơm hơn gạo chợ, nhất là khi gạo vừa xay xong đem nấu thành cơm nóng hôi hổi”.

Là người có trên 10 năm cùng với “nhà máy xay xát” di động phục vụ người dân nông thôn trồng lúa ở các xã Nam Cát Tiên, Phú An (huyện Tân Phú), anh Trần Nghĩa cho hay, do “nhà máy xay xát” di động kiểu tự chế, thiết kế đơn giản nên hạt gạo xay ra không đẹp bằng các nhà máy cố định. Bù lại, nó tiện lợi, phục vụ tận nhà và giá lại rẻ. Anh Nghĩa nói: “Vài chục ký lúa tôi cũng nhận xay, tiền công được trả bằng gạo, cám tôi cũng nhận. Chính điều này mà chúng tôi không bị thất nghiệp”.

Nhìn những hạt thóc còn lẫn trong số gạo trắng mà anh Nghĩa hứng từ chiếc máng của cái “nhà máy xay xát” di động, chúng tôi hỏi anh: “Liệu bà con có phàn nàn khi chất lượng xay xát kém ?”. Anh Nghĩa thủng thẳng giải thích: “Phải chịu thôi anh à. Do mình thiết kế máy nhỏ, bỏ bớt các khâu sàng phức tạp nên bị sót thóc, sạn là chuyện thường. Tuy vậy, bà con cũng thông cảm, họ chỉ trách mình khi làm ăn gian dối, như: chỉnh máy ăn bớt gạo, lấy tiền công cao, nhà hết gạo gọi mà không thấy xe tới…”.

Vân vê những hạt gạo vừa xay vẫn còn hơi nóng xong, chị Cúc khệ nệ mang vào nhà chuẩn bị bữa cơm cho chồng đi làm đồng về. Chị Cúc thỏ thẻ cho biết, ông xã chị rất khó tính trong chuyện ăn uống. Bù lại, anh luôn dễ dãi khi bát cơm vướng sạn khi xay xát từ xe của anh Nghĩa. “Ông xã tôi bảo đó là nếp quê của ổng không thể bỏ được. Gạo dù sạn nhưng đó là gạo nhà, do đồng hương xay nên ổng vẫn quý. Ông xã tôi luôn cho rằng, được ăn những bữa cơm như vậy sẽ giúp ông bớt nhớ quê”- chị Cúc tâm sự.

Đoàn Phú