Quyền trẻ em cần được tôn trọng

Luật Trẻ em năm 2016 (được thông qua tại kỳ họp thứ 11 Quốc hội khóa XIII ngày 5-4-2016, có hiệu lực từ ngày 1-6-2017) thay thế Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em năm 2004.

Luật Trẻ em năm 2016 (được thông qua tại kỳ họp thứ 11 Quốc hội khóa XIII ngày 5-4-2016, có hiệu lực từ ngày 1-6-2017) thay thế Luật Bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em năm 2004. Luật Trẻ em năm 2016 quy định cụ thể về các quyền và bổn phận của trẻ em; sự tham gia của trẻ em vào các vấn đề về trẻ em; các biện pháp bảo vệ trẻ em 3 cấp độ (phòng ngừa, hỗ trợ và can thiệp); chăm sóc thay thế cho trẻ em; trách nhiệm thực hiện quyền trẻ em; các hành vi vi phạm quyền trẻ em bị nghiêm cấm…

Trẻ em xã Sông Nhạn (huyện Cẩm Mỹ) hồn nhiên vui chơi với hoa trái trong vườn.

Trên cơ sở Hiến pháp năm 2013 và Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em, Luật Trẻ em năm 2016 quy định rõ 25 nhóm quyền của trẻ em, như: quyền sống; quyền bí mật đời sống riêng tư; quyền được sống chung với cha mẹ; quyền được chăm sóc thay thế và nhận làm con nuôi; quyền được bảo vệ để không bị xâm hại tình dục, không bị bóc lột sức lao động, không bị bạo lực, không bị bỏ rơi, bỏ mặc, không bị mua, bán, bắt cóc, đánh tráo, chiếm đoạt; quyền được đảm bảo an sinh xã hội; quyền được tiếp cận thông tin và tham gia hoạt động xã hội; quyền của trẻ em không quốc tịch…

Những hành vi bị nghiêm cấm

Luật gia Nguyễn Đức, Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh, cho biết Luật Trẻ em năm 2016 quy định “trẻ em là người dưới 16 tuổi” có nghĩa là luật không giới hạn trẻ em là công dân Việt Nam, mà bao gồm cả trẻ em là người nước ngoài cư trú tại Việt Nam. Luật Trẻ em có 11 khái niệm được giải thích rõ, trong đó có các khái niệm về phát triển toàn diện của trẻ em, chăm sóc thay thế, xâm hại trẻ em, xâm hại tình dục trẻ em, giám sát việc thực hiện quyền trẻ em theo ý kiến, nguyện vọng của trẻ em...

Luật Trẻ em quy định cụ thể và bổ sung về các hành vi bị nghiêm cấm, như: tước đoạt quyền sống của trẻ em; cản trở trẻ em thực hiện quyền và bổn phận của mình; công bố, tiết lộ thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân của trẻ em; không thực hiện trách nhiệm hỗ trợ trẻ em có nguy cơ hoặc đang trong tình trạng nguy hiểm…

Luật Trẻ em quy định 14 nhóm trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, trong đó bổ sung các nhóm mới, như: trẻ em bị tổn hại nghiêm trọng về thể chất và tinh thần do bị bạo lực; trẻ em bị bóc lột; trẻ em bị mua bán; trẻ em mắc bệnh hiểm nghèo hoặc bệnh phải điều trị dài ngày thuộc hộ nghèo hoặc hộ cận nghèo; trẻ em di cư, trẻ em lánh nạn, tị nạn chưa xác định được cha mẹ hoặc không có người chăm sóc.

Trẻ em lao động nhập cư được bà Nguyễn Thị Dự (ngụ KP.8, phường Long Bình, TP.Biên Hòa) phổ cập tiểu học miễn phí.

Luật cũng quy định: “Khi xây dựng chính sách, pháp luật tác động đến trẻ em phải xem xét ý kiến của trẻ em và của các cơ quan, tổ chức có liên quan; bảo đảm lồng ghép các mục tiêu, chỉ tiêu về trẻ em trong quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội quốc gia, ngành và địa phương” - luật gia Nguyễn Đức nhấn mạnh.

Bảo vệ trẻ em

Luật Trẻ em năm 2016 quy định cụ thể các nội dung về các cấp độ bảo vệ trẻ em (phòng ngừa, hỗ trợ, can thiệp) và trách nhiệm thực hiện; cơ sở cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em; chăm sóc thay thế; các biện pháp bảo vệ trẻ em trong quá trình tố tụng, xử lý vi phạm hành chính, phục hồi và tái hòa nhập cộng đồng.

Trẻ em ở KP.6, thị trấn Vĩnh An (huyện Vĩnh Cửu) ngoài việc học còn phụ giúp cha mẹ việc rẫy vườn.

Giám đốc Sở Tư pháp Viên Hồng Tiến cho biết các biện pháp phòng ngừa, hỗ trợ, can thiệp được quy định cụ thể cùng với trách nhiệm thực hiện của các cơ quan, tổ chức, gia đình, cá nhân trong việc bảo vệ trẻ em. Luật quy định các loại hình cơ sở cung cấp dịch vụ bảo vệ trẻ em ở cả 3 cấp độ, không chỉ dừng lại ở việc can thiệp đối với trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt.

Ông Viên Hồng Tiến nhấn mạnh, Điều 53 Luật Trẻ em quy định cụ thể trách nhiệm của người làm công tác bảo vệ trẻ em cấp xã. Tại mục 4, Chương IV của Luật Trẻ em quy định các biện pháp bảo vệ trẻ em trong quá trình tố tụng, xử lý vi phạm hành chính, phục hồi và tái hòa nhập cộng đồng. Nội dung này được xây dựng trên cơ sở hệ thống hóa các nguyên tắc áp dụng đối với người chưa thành niên trong quá trình tố tụng và xử lý vi phạm hành chính được quy định tại các văn bản pháp luật hiện hành, đồng thời bổ sung các nguyên tắc được quy định tại Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em và các điều ước quốc tế về tư pháp đối với trẻ em mà Việt Nam là thành viên.

Trao đổi với chúng tôi, luật sư Lưu Hồng Khanh (Hội Luật gia tỉnh) cho rằng việc thực hiện quyền trẻ em là trách nhiệm của tất cả các bộ, ngành, cơ quan trung ương và địa phương, có sự tham gia hỗ trợ của các tổ chức xã hội. Bộ Lao động - thương binh và xã hội là cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em chịu trách nhiệm đôn đốc các bộ, ngành, địa phương thực hiện các nhiệm vụ được giao để thực hiện tốt hơn quyền của trẻ em, như: tiếp tục hoàn thiện pháp luật, chính sách thực hiện quyền trẻ em; truyền thông, giáo dục, vận động xã hội về thực hiện quyền trẻ em; lồng ghép thực hiện quyền trẻ em trong các chương trình...

Theo đánh giá của Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) tại Việt Nam, Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc trong thực hiện các khuyến nghị của Ủy ban về quyền trẻ em của Liên hợp quốc. Đó là việc Việt Nam đã thông qua Luật Trẻ em năm 2016 với nhiều điều luật mới; Chính phủ Việt Nam thành lập Ủy ban Quốc gia về trẻ em do Phó thủ tướng Chính phủ làm Chủ tịch ủy ban; việc thành lập tòa án gia đình và người chưa thành niên (theo Luật Tổ chức tòa án nhân dân năm 2014) là bước đi cụ thể nhằm triển khai có hiệu quả các quan điểm, chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước về bảo vệ, phát triển gia đình Việt Nam; bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em nói chung và xử lý người chưa thành niên vi phạm pháp luật nói riêng.

Đoàn Phú