Giải bài toán "hụt" thu ngân sách

Những năm qua, dù kết quả thu ngân sách nhà nước (NSNN) của Đồng Nai đạt chỉ tiêu, chủ yếu một phần dựa vào nguồn thu phát sinh từ tiền sử dụng đất, thuê đất… nhưng các nguồn thu có tính chất bền vững từ hoạt động sản xuất kinh doanh có một số năm không đạt, gây "hụt" thu ngân sách hàng ngàn tỷ đồng.

Những năm qua, dù kết quả thu ngân sách nhà nước (NSNN) của Đồng Nai đạt chỉ tiêu, chủ yếu một phần dựa vào nguồn thu phát sinh từ tiền sử dụng đất, thuê đất… nhưng các nguồn thu có tính chất bền vững từ hoạt động sản xuất kinh doanh có một số năm không đạt, gây "hụt" thu ngân sách hàng ngàn tỷ đồng.

Người dân làm thủ tục về thuế tại Chi cục Thuế khu vực Biên Hòa - Vĩnh Cửu. Ảnh: NGỌC LIÊN

Để giải bài toán "hụt" thu, ngành Tài chính đang tìm những giải pháp thiết thực nhất để bảo đảm tốc độ tăng trưởng thu nội địa (không kể thu từ dầu thô, thu tiền sử dụng đất, thu cổ tức và lợi nhuận còn lại, thu xổ số kiến thiết) tăng bình quân tối thiểu 10-12%/năm, thu từ hoạt động xuất nhập khẩu tăng bình quân 5-7%/năm).

* Tính toán các nguồn thu bền vững

Quý I-2021, thu NSNN trên địa bàn tỉnh đạt gần 22,3 ngàn tỷ đồng, đạt 47% so với dự toán, tăng 35% so với cùng kỳ. Trong đó, thu nội địa đạt gần 17,9 ngàn tỷ đồng, đạt 53% so với dự toán và tăng 39% so cùng kỳ. Trong đó, thu từ xổ số kiến thiết đạt 846 tỷ đồng; thu tiền sử dụng đất đạt trên 2,3 ngàn tỷ đồng, đạt 117% dự toán. Thu xuất nhập khẩu của tỉnh đạt trên 4,4 ngàn tỷ đồng, tăng 23% so với cùng kỳ năm 2020.

Tuy nhiên, để nguồn thu NSNN bảo đảm tính bền vững, tại hội nghị đánh giá kết quả thực hiện các chỉ tiêu, nhiệm vụ chủ yếu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh quý I của Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh, một lãnh đạo tỉnh nhận xét, dù thu ngân sách trên địa bàn tỉnh đạt cao, nhưng nguồn thu chủ yếu còn dựa vào đất đai, trong khi một số nguồn thu khác thấp. Theo đó, ngành Tài chính cần đánh giá lại số lượng doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh để có con số chính xác, làm cơ sở tăng thu nội địa, đó mới là nguồn thu vững chắc và nếu Đồng Nai làm tốt công tác thu thuế thì số thu sẽ còn lớn hơn.

Nhìn lại kết quả thu ngân sách giai đoạn 2016-2020, tổng thu NSNN trên địa bàn tỉnh đạt trên 253 ngàn tỷ đồng, đạt 100,5% so dự toán. Trong đó, thu nội địa là trên 175,4 ngàn tỷ đồng, đạt 101,48% so với dự toán. Tuy nhiên, nếu loại trừ thu tiền sử dụng đất, thu xổ số kiến thiết thì thu nội địa là của những năm trên  là trên 149,6 ngàn tỷ đồng, chỉ đạt 94% so với dự toán; thu xuất nhập khẩu là trên 77,7 ngàn tỷ đồng, đạt 98,4% so với dự toán.

Số liệu thu NSNN nội địa trên cho thấy, các khoản thu có tính chất bền vững từ hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh không đạt dự toán.

Yếu tố để đạt dự toán trong các năm qua là nhờ các khoản thu liên quan đến đất như: thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, ghi thu… và thu từ xổ số kiến thiết, khiến thu cân đối ngân sách địa phương được hưởng sau khi trừ thu tiền sử dụng đất, thu xổ số kiến thiết và các khoản thu để lại theo quy định và tính các khoản chi theo các cơ chế phát sinh trên địa bàn tỉnh thì ngân sách tỉnh hụt thu cân đối hàng ngàn tỷ đồng qua các năm.

* Tìm giải pháp lâu dài

Ông Đỗ Khôi Nguyên, Giám đốc Sở Tài chính cho biết, tình hình thu nội địa từ các nguồn bền vững các năm vừa qua không đạt dự toán đã ảnh hưởng lớn đến việc thực hiện nhiệm vụ quan trọng của ngân sách tỉnh Đồng Nai theo kế hoạch và tạo áp lực lên mục tiêu tăng chi cho an sinh xã hội, chính sách giảm nghèo trên địa bàn tỉnh.

Để thực hiện cân đối thu chi do thu cân đối không đạt dự toán, Sở Tài chính đã căn cứ các quy định để tham mưu UBND tỉnh xây dựng phương án bù hụt thu báo cáo về HĐND tỉnh. Kết quả sau 5 năm, ngân sách địa phương vẫn cơ bản đảm bảo thực hiện một số nội dung chủ yếu, có trọng tâm, các chế độ, chính sách an sinh xã hội, chi cho công tác phát triển giáo dục đào tạo và dạy nghề…

Trong bối cảnh kinh tế năm 2020, việc thực hiện dự toán thu chi ngân sách cho kế hoạch tài chính 2021-2025, ngành Tài chính sẽ  phải giải quyết một số mục tiêu phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ thu - chi, cân đối ngân sách đã được  giao. Cải thiện môi trường kinh doanh, khuyến khích phát triển doanh nghiệp, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh… đồng thời quyết liệt triển khai công tác thu NSNN, quyết tâm thu đạt và vượt dự toán được giao.

Để đạt được mục tiêu đặt ra, ngành Tài chính, ngoài hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, phải tạo chuyển biến rõ nét trong việc chống thất thu, xử lý và ngăn chặn các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất, kinh doanh hàng giả, chuyển giá, trốn thuế; phấn đấu giảm tỷ lệ nợ đọng thuế xuống dưới 5% tổng thu NSNN.

Ngọc Liên