Kiến nghị bố trí đủ 23 ngàn tỷ đồng thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Sân bay Long Thành

Chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; phạm vi, đối tượng bị ảnh hưởng khi Nhà nước thu hồi đất, đặc biệt là cơ chế, chính sách bồi thường, hỗ trợ đối với tổ chức kinh tế, cơ sở tôn giáo, cộng đồng dân cư... là những vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội nêu ra tại buổi thảo luận tổ trong kỳ họp thứ 4 QH khóa XIV.

Chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; phạm vi, đối tượng bị ảnh hưởng khi Nhà nước thu hồi đất, đặc biệt là cơ chế, chính sách bồi thường, hỗ trợ đối với tổ chức kinh tế, cơ sở tôn giáo, cộng đồng dân cư... là những vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội nêu ra tại buổi thảo luận tổ trong kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XIV, cho ý kiến về báo cáo nghiên cứu khả thi dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành diễn ra vào sáng 27-10.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai Hồ Văn Năm thảo luận ở tổ.

Theo tờ trình của Chính phủ, dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Long Thành được quy hoạch từ năm 2005, có tổng mức đầu tư khoảng 23.049 tỷ đồng, diện tích đất dự kiến thu hồi khoảng 5.585 hécta. Ngân sách Trung ương đảm bảo bố trí đầy đủ để thực hiện thu hồi đất một lần cho toàn bộ dự án, các khoản thu từ đấu giá quyền sử dụng đất, giao đất tái định cư, cho thuê đất được hoàn trả ngân sách Trung ương theo quy định. Chính sách bồi thường thiệt hại về nhà, công trình xây dựng khác gắn liền với đất khi Nhà nước thu hồi đất theo nguyên tắc bằng giá trị xây mới các công trình có thiết kế tiêu chuẩn kỹ thuật tương đương tại thời điểm bồi thường. Chủ đầu tư dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành là UBND tỉnh Đồng Nai đã xây dựng đề án giải quyết việc làm và tổ chức lại cuộc sống người dân, trong đó xác định cụ thể quyền lợi của người lao động; quyền lợi của doanh nghiệp; chương trình phục hồi thu nhập và ổn định cuộc sống người dân.

Phải đảo đảm ổn định đời sống người dân

Qua xem xét, các đại biểu Quốc hội nhận định chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án chưa bao quát hết phạm vi, đối tượng bị ảnh hưởng khi Nhà nước thu hồi đất thực hiện dự án. Các đại biểu cho rằng cần phân biệt rõ sự khác biệt về cơ chế bồi thường với cơ chế hỗ trợ cũng như phải làm rõ phương án phục hồi sản xuất và thu nhập cho người dân tái định cư, đặc biệt là phương án bố trí đất sản xuất nông nghiệp cho các hộ tái định cư nông nghiệp.

Đại biểu Lê Thanh Vân (tỉnh Cà Mau) đề nghị khu tái định cư phải chia ra nhiều nhóm dân cư, như: nhóm hình thành dân cư đô thị, nhóm không thích nghi được bởi sinh hoạt, sản xuất truyền thống. Có khu dân cư chỉ có đất sản xuất, đất vườn, trong khi chủ thể là nông dân, đưa vào tái định cư khu vực có tính chất đô thị hoặc trở thành đô thị sẽ khó thích nghi trong sản xuất và đời sống.

Đây cũng là băn khoăn của các đại biểu Nguyễn Văn Chương, Nguyễn Thị Quyết Tâm (TP.Hồ Chí Minh), Vũ Thị Lưu Mai (TP.Hà Nội)... Đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm cho rằng điều quan trọng nhất là làm sao để cuộc sống người dân ổn định, nếu làm không tốt việc đền bù, thiệt thòi nhất vẫn là người dân. Bên cạnh đó, phương án phục hồi sản xuất và thu nhập của người dân đã được nêu rất suôn sẻ trong báo cáo, nhưng tình hình thực tế cho thấy điều đáng lo ngại là diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi và số lao động làm nông nghiệp là rất lớn. Việc bố trí khu vực tái định cư chưa tính đến đất nông nghiệp, vì thế việc chuyển đổi nghề nghiệp nếu không giải quyết tốt có thể dẫn đến thiệt hại kép.

Đại biểu Nguyễn Thị Quyết Tâm đề nghị Chính phủ cần giải trình, làm rõ thêm nội dung người dân sẽ chuyển đổi nghề như thế nào? Chính phủ, Quốc hội cần giám sát chặt chẽ mục tiêu xây dựng khu tái định cư là đô thị hiện đại như mục tiêu quy hoạch đã thể hiện: đô thị kiểu mẫu, thích ứng với điều kiện sống của người dân. Bên cạnh đó cần công khai, minh bạch, dân chủ trong quá trình thu hồi đất, bảo đảm lắng nghe ý kiến của người dân...

Chú trọng xây dựng không gian văn hóa

Nhiều đại biểu nêu quan điểm: việc thu hồi, đền bù là vấn đề rất phức tạp, bởi nhiều khiếu kiện phức tạp, kéo dài hiện nay liên quan đến việc thu hồi, đền bù đất. Nguyên nhân là do trong quá trình triển khai có sự thiếu công khai, minh bạch, chính xác. Đối với dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành, phương án đền bù, diện tích từng gia đình, loại đất, tài sản đền bù phải được công khai ở khu dân cư để người dân giám sát.

Đại biểu Dương Trung Quốc (tỉnh Đồng Nai) nêu rõ: việc di dời người dân là tạo mặt bằng xây dựng công trình, nhưng cũng phải chú trọng xây dựng không gian văn hóa, không gian đô thị trước. Bởi, bên cạnh hạ tầng lớn như Cảng hàng không quốc tế Long Thành đòi hỏi sự phát triển đô thị lành mạnh, đồng thời phải đền bù quyền lợi thích đáng cho người dân.

Đối với việc đền bù, giải phóng mặt bằng, nhiều ý kiến đề nghị công tác này nên tổ chức làm một lần để đảm bảo tiến độ; UBND tỉnh Đồng Nai cần đưa ra lộ trình thực hiện cụ thể và Chính phủ cần giám sát chặt chẽ trong việc thực hiện thu hồi đất, tránh xảy ra mâu thuẫn, sai sót gây nên tình trạng khiếu kiện kéo dài như một số dự án đã triển khai trước đây. Đại biểu Mai Hồng Hải (TP.Hải Phòng) kiến nghị Chính phủ nên bố trí đủ nguồn vốn là 23 ngàn tỷ đồng để đảm bảo tiến độ thực hiện và tránh những bất câp về mức đền bù ở những giai đoạn khác nhau.

Đại biểu Nguyễn Hữu Chính (TP.Hà Nội) thì đề nghị trong trường hợp chủ đầu tư dự án là UBND tỉnh Đồng Nai chưa có kinh nghiệm thực hiện, Chính phủ phải trợ giúp để giải quyết.

Hà Lam