Người phụ nữ hiện đại cần "mở" về tư duy và biết hài hòa các giá trị truyền thống

Trước sự phát triển nhanh chóng của công nghệ hiện đại hướng đến cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, hội nhập quốc tế, vai trò của người phụ nữ ngày càng quan trọng và đậm nét. Phụ nữ trở thành nguồn lực đặc biệt quan trọng, tạo nên sức mạnh của các địa phương trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội.

TS, Nhà giáo ưu tú Nguyễn Thị Thu Lan

Trò chuyện về vai trò của người phụ nữ trong xã hội hiện đại, Tiến sĩ (TS), Nhà giáo ưu tú Nguyễn Thị Thu Lan, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Đồng Nai, Phó hiệu trưởng Trường đại học Lạc Hồng đã có những góc nhìn đa chiều về sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại trong tư duy, nhận thức của người phụ nữ nói chung và của đội ngũ nữ trí thức nói riêng trong sự phát triển của thời đại.

Chức năng “kép” của người phụ nữ ngày càng sâu đậm hơn

* Thưa bà, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 như hiện nay, vai trò của người phụ nữ nói chung và đội ngũ nữ trí thức nói riêng thay đổi như thế nào so với những thời kỳ, giai đoạn trước?

- Theo tôi, trong thời đại kinh tế tri thức và hội nhập, xã hội ngày càng vận động và phát triển, người phụ nữ nói chung và đội ngũ nữ trí thức nói riêng vẫn sẽ tiếp tục dung hòa chức năng “kép” đó là chức năng xã hội, sự nghiệp và thiên chức với gia đình ở mức độ sâu hơn, rộng hơn, cũng như đi kèm với đó là mức độ nhận thức và trình độ cao hơn.

Trước những yêu cầu ngày càng cao trong xã hội hiện đại, vai trò của người phụ nữ ngày càng được ghi nhận rõ ràng và đậm nét hơn. Do đó, người phụ nữ luôn phải có nhận thức, trí tuệ thì mới có thể tham gia một cách chủ động, hiệu quả vào phát triển sản xuất, kinh doanh; góp phần sáng tạo khoa học - công nghệ và ứng dụng vào thực tiễn. Đồng thời, người phụ nữ hiện đại cần tự giác nâng cao năng lực bản thân, tranh thủ mọi điều kiện để học tập nâng cao trình độ, kỹ năng trong công việc và cuộc sống, hướng tới làm chủ công nghệ, nâng cao hơn nữa vai trò của người phụ nữ trong xã hội ngày càng mở và hội nhập.

Theo TS Nguyễn Thị Thu Lan, hiện nay, Hội Nữ trí thức Đồng Nai có 9 chi hội trực thuộc, trong đó có 2 chi hội thuộc các sở (Chi hội Nữ trí thức Sở KH-CN và Chi hội Nữ trí thức Sở Ngoại vụ), 3 chi hội tại các trường đại học, cao đẳng (Trường đại học Lạc Hồng, Trường đại học Đồng Nai, Trường cao đẳng y tế Đồng Nai) và 4 chi hội tại các huyện (Tân Phú, Định Quán, Thống Nhất và Trảng Bom). Hội Nữ trí thức Đồng Nai hiện có hơn 500 hội viên.

* Theo quan niệm truyền thống, người chồng là “trụ cột” trong gia đình, chịu trách nhiệm chính trong việc tạo thu nhập cho gia đình. Người vợ chủ yếu lo thu vén nhà cửa, nuôi dạy con cái, làm việc nhà, chăm sóc sức khỏe, bữa ăn, giấc ngủ cho chồng con. Tục ngữ Việt Nam có câu: “đàn ông cái nhà, đàn bà cái bếp”. Vậy trong xã hội hiện nay, quan điểm này liệu có còn phù hợp?

- Trong xã hội hiện đại và bình đẳng như hiện nay, người phụ nữ cùng với nam giới sẽ có thêm nhiều hoạt động ở ngoài xã hội, cũng như các nhiệm vụ, công việc trong gia đình. Riêng đối với người phụ nữ, thiên chức gia đình, xây dựng hạnh phúc tổ ấm vẫn không thể thay đổi. Trong “guồng quay” của công nghệ, vai trò của người mẹ, người vợ, người con của người phụ nữ lại càng được nâng tầm, đòi hỏi phải phát huy các tố chất, trí tuệ trong thời đại mới.

Theo tôi, quan niệm “đàn ông là nhà, đàn bà là bếp” trong xã hội hiện nay đã dần biến thể và linh hoạt hơn. Trong đó, vai trò người phụ nữ trở nên bao quát và mang tính kết nối nhiều hơn. Người phụ nữ vốn bản tính nhẹ nhàng, tế nhị sẽ là người chủ động tạo ra niềm vui, tạo ra sự sẻ chia trong gia đình, là người thầy đầu tiên của con cái…

* Từng có nhiều năm công tác trong ngành Giáo dục, theo bà, vai trò của người phụ nữ trong việc giáo dục kỹ năng, đạo đức, lối sống, ứng xử văn hóa cho con trong gia đình nói riêng và thế hệ trẻ nói chung được thể hiện ra sao?

- Công tác giáo dục thế hệ trẻ hiện nay gắn với liền với cuộc sống, chú trọng tới tính sáng tạo và tự lập của các bạn trẻ. Do đó, trong gia đình, người phụ nữ cũng cần sáng tạo trong nuôi dạy con một cách chủ động, linh hoạt, trở thành một người bạn thân thiết với con để hiểu những tâm tư, tình cảm của con. Trong đó, cần tránh các tư tưởng ép buộc con, cũng như tránh để con quá ỷ lại vào cha mẹ mà thiếu tính tự lập, sáng tạo…

Còn đối với xã hội, giáo dục cần có sự kết nối giữa nhà trường, gia đình và xã hội một cách hài hòa, bền vững, phát huy tính tích cực, chủ động trong giới trẻ theo khuôn khổ phù hợp và chuẩn mực.

Tạo điều kiện để phụ nữ phát huy tiềm năng, sức sáng tạo

* Có hay không những xung đột giữa những suy nghĩ, tư duy cũ và mới giữa các thế hệ, thời kỳ trong thế giới mở như hiện nay?

- Dĩ nhiên, những xung đột trong suy nghĩ, tư duy giữa các thế hệ hoàn toàn có thể xảy ra tùy từng nơi, từng lúc hay hoàn cảnh của từng gia đình. Do đó, nhận thức của người phụ nữ cần phải thoáng hơn, tiến bộ hơn để dung hòa những xung đột đó.

Trong đó, người phụ nữ phải biết kế thừa, phát huy những giá trị tốt đẹp của truyền thống, tính vị tha và lòng yêu thương để dễ thấu hiểu, uốn nắn con cái theo hướng mở, cũng như trở thành cầu nối liên kết giữa các thành viên trong gia đình, dung hòa các luồng tư tưởng, suy nghĩ hay xung đột giữa các thế hệ…

* Theo bà, những suy nghĩ, tư duy của phụ nữ trong xã hội hiện đại cần trân trọng và giản lược những gì trong các mối quan hệ gia đình và xã hội?

- Như tôi đã nói ở trên, yếu tố đầu tiên mà người phụ nữ hiện đại cần trân trọng, kế thừa đó là những giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình và xã hội. Đơn cử, tôi đánh giá cao mô hình gia đình truyền thống “ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu hiếu thảo”. Mỗi thành viên trong gia đình, trong đó có vai trò của những người phụ nữ trong nhà là những tác nhân vun vén hạnh phúc, xây dựng tổ ấm, cùng nhau vượt qua những khó khăn để làm sao mỗi khi về nhà, các thành viên đều cảm thấy yêu và tự hào về gia đình.

Một yếu tố khác mà người phụ nữ cần trân trọng, phát huy đó là nhận thức, tư duy mới trong xã hội hiện đại. Người phụ nữ cần chủ động tiếp nhận tư duy mới, sáng tạo trong xã hội ngày nay. Tính sáng tạo như một con tàu đang chạy, nếu mình cứ mãi đứng dưới đất nhìn theo con tàu đó mà không tìm cách leo lên thì con tàu sẽ chạy đi lúc nào không hay, trong khi bản thân mình thì vẫn cứ giậm chân tại chỗ.

Tuy nhiên, trước dòng chảy không ngừng của cuộc cách mạng về khoa học công nghệ, người phụ nữ không nên có tư duy ỷ lại hay quá lạm dụng về công nghệ mà phải biết chắt lọc, kế thừa những giá trị truyền thống một cách phù hợp, không thể chạy theo công nghệ mà không biết mình sẽ chạy tới đâu, chạy không có điểm dừng. Tư duy “mở” là tốt nhưng cần “mở” về khía cạnh sáng tạo, “mở” về khoa học, đảm bảo theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước…

* Xin cảm ơn bà!

Trong thời gian tới, Hội Nữ trí thức Đồng Nai có những định hướng, kế hoạch gì để hỗ trợ, đồng hành với đội ngũ nữ trí thức phát huy vai trò, sứ mệnh trong gia đình và xã hội?

- Phụ nữ nói chung và đội ngũ nữ trí thức Đồng Nai nói riêng ngày càng khẳng định được vị trí của mình trong lao động, học tập, công tác góp phần vào sự phát triển chung của tỉnh. Nhiều nữ trí thức một mặt nỗ lực học tập nâng cao trình độ, nâng cao hiệu quả hoạt động chuyên môn, mặt khác đã tích cực tham gia nghiên cứu khoa học với những đề tài gắn liền với thực tiễn xã hội.

Trong thời gian tới, Hội Nữ trí thức tỉnh sẽ tiếp tục các nhiệm vụ, hoạt động nằm tạo điều kiện tập hợp, đoàn kết nữ trí thức, phát huy vai trò của nữ trí thức trong tình hình mới. Đẩy mạnh các phong trào thi đua, khuyến khích tinh thần học tập suốt đời, cống hiến cho xã hội của đội ngũ nữ trí thức để xứng đáng là người phụ nữ hiện đại “tự tin, tự trọng, trung hậu, đảm đang”, góp phần vào xây dựng, phát triển quê hương, đất nước giàu đẹp, văn minh.

Ngoài ra, Hội Nữ trí thức Đồng Nai cũng sẽ tăng cường các hoạt động về chuyên môn, phổ biến kiến thức, pháp luật về chủ trương, đường lối vì sự tiến bộ của phụ nữ thông qua những buổi nói chuyện chuyên đề, các hoạt động nghiên cứu khoa học, hội thảo khoa học, hội nghị trực tuyến, các hoạt động, dự án phản biện xã hội, những hoạt động vinh danh phụ nữ tài năng, hoạt động liên kết quốc tế… góp phần tạo điều kiện cho đội ngũ nữ trí thức phát triển cả về kỹ năng chuyên môn, lẫn tư duy, nhận thức trong giai đoạn mới.

Lam Phương (thực hiện)