Chủ tịch Hồ Chí Minh: Người khai sinh nền báo chí cách mạng Việt Nam

Chủ tịch Hồ Chí Minh là người khai sinh ra nền báo chí cách mạng Việt Nam. Bác còn là một nhà báo vĩ đại với 50 năm viết báo cách mạng, có trên 2 ngàn bài báo thuộc các thể loại, viết cho hơn 50 tờ báo và tạp chí ở trong và ngoài nước, bằng nhiều thứ tiếng khác nhau.

Chủ tịch Hồ Chí Minh là người khai sinh ra nền báo chí cách mạng Việt Nam. Bác còn là một nhà báo vĩ đại với 50 năm viết báo cách mạng, có trên 2 ngàn bài báo thuộc các thể loại, viết cho hơn 50 tờ báo và tạp chí ở trong và ngoài nước, bằng nhiều thứ tiếng khác nhau.

Chủ tịch Hồ Chí Minh gặp gỡ các đại biểu dự Đại hội đại biểu Hội Nhà báo Việt Nam lần thứ III, tháng 3-1963

Hồ Chí Minh ra đi tìm đường cứu nước năm 1911, trong hành trình bôn ba ở nhiều nơi, làm nhiều nghề để kiếm sống ấy, Người đã quan tâm đến báo chí và hoạt động báo chí. Cuối năm 1917, khi đặt chân lên nước Pháp, Người bắt đầu chú ý nhiều hơn đến việc học viết báo và làm báo.

* Người sáng lập...

Ngày 18-6-1919, các nước thắng trận trong Chiến tranh Thế giới lần thứ nhất họp tại Versailles (Pháp). Thay mặt những người Việt Nam yêu nước ở Pháp, Nguyễn Tất Thành gửi tới hội nghị bản yêu sách 8 điểm đòi quyền lợi cho nhân dân Việt Nam với tên Nguyễn Ái Quốc. Đây có lẽ là văn bản đầu tiên ghi dấu ấn của Người về việc đòi các quyền tự do căn bản cho người dân Việt Nam, trong đó có tự do báo chí.

Năm 1921, cũng tại Pháp, Nguyễn Ái Quốc cùng một số nhà yêu nước thành lập Hội Liên hiệp thuộc địa để rồi sau đó 1 năm lập ra tờ báo Le Paria (Người cùng khổ) làm cơ quan ngôn luận của Hội. Số báo đầu tiên của Le Paria ra ngày 1-4-1922 và Nguyễn Ái Quốc trở thành nhân vật nòng cốt của tờ báo: vừa là biên tập viên chính, vừa là phóng viên, nhiếp ảnh viên kiêm việc tổ chức, quản lý, phát hành với 38 bài viết cho báo này.

Tại Quảng Châu - Trung Quốc năm 1925, để có một tờ báo cho tổ chức Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, Nguyễn Ái Quốc đã tổ chức ra Báo Thanh Niên. Số đầu tiên của Báo Thanh Niên ra ngày 21-6-1925 và đã ra được 88 kỳ. Trên tờ báo này, Nguyễn Ái Quốc là người trực tiếp chỉ đạo, biên tập, trình bày cũng như viết các bài viết chính luận. Nhiều số báo đã được các nhà cách mạng chuyển về trong nước bằng những con đường khác nhau giúp thức tỉnh tinh thần yêu nước của người Việt. Không những thế, các tờ báo này đã được các thủy thủ, các binh sĩ, những người có cảm tình chuyển đi nhiều nước, thâm nhập vào phong trào yêu nước của các tổ chức người Việt ở các nước trên thế giới.

Cũng vậy, tháng 12-1926, Nguyễn Ái Quốc lập ra Báo Công nông dành cho 2 giai cấp chủ chốt của cách mạng. Tháng 1-1927, Người sáng lập Báo Lính kách mệnh (tiền thân của Báo Quân đội nhân dân ngày nay)...

Khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, Người đã chỉ đạo và tổ chức ra các tờ Tranh đấu và Tạp chí Đỏ. Tháng 1-1941 Nguyễn Ái Quốc về nước và từ đây Người mang tên mới là Hồ Chí Minh. Sau khi về nước, Hồ Chí Minh đã chủ trì triệu tập Hội nghị Trung ương 8 thành lập Mặt trận Việt Minh, cho ra tờ Báo Việt Nam độc lập từ năm 1941 và Báo Cứu quốc từ năm 1942. Sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ II tháng 2-1951, Hồ Chí Minh chỉ đạo thành lập Báo Nhân Dân - cơ quan ngôn luận của Đảng Lao động Việt Nam.

* Nhà báo tài năng

Không chỉ là người khai sinh nền báo chí cách mạng Việt Nam, Hồ Chí Minh còn là một nhà báo tài năng, tâm huyết. Bài báo đầu tiên trong đời làm báo của Hồ Chí Minh là bài viết Vấn đề người bản xứ đăng trên Báo L’Humanité ngày 2-8-1919. Bài báo cuối cùng mà Người viết là bài Thư trả lời Tổng thống Mỹ, đăng Báo Nhân Dân số 5684, ngày 7-11-1969 (bài báo này Hồ Chí Minh viết ngày 25-8-1969, tức là trước 1 tuần ngày Người qua đời).

Trong cuộc đời làm báo của mình, Hồ Chí Minh đã viết trên 2 ngàn bài viết với nhiều chủ đề khác nhau. Nhà báo Hồ Chí Minh không những chỉ viết báo bằng tiếng Việt mà còn viết bằng nhiều ngôn ngữ khác. Hồ Chí Minh cũng được xem là nhà báo có nhiều bút danh nhất thế giới với gần 200 bút danh.

Ngày 17-8-1952, trong buổi nói chuyện tại Trường chỉnh Đảng Trung ương ở rừng Việt Bắc, Hồ Chí Minh nêu rõ 4 vấn đề cơ bản trước những cán bộ báo chí: “Viết cho ai? Viết để làm gì? Viết cái gì? Viết như thế nào?”.

 Cũng tại đây, Người đã giải đáp cặn kẽ những câu hỏi này, đó là: “Phải viết gọn, rõ ràng, vắn tắt. Nhưng vắn tắt không phải là cụt đầu, cụt đuôi mà phải có đầu, có đuôi... Viết phải thiết thực, “nói có sách, mách có chứng’”, tức là nói cái việc ấy ở đâu, thế nào, ngày nào, nó sinh ra thế nào, phát triển thế nào, kết quả thế nào?”.

Đại hội lần thứ III của Hội Nhà báo Việt Nam tháng 9-1965, Hồ Chủ tịch tới dự và có phát biểu định hướng cho sự phát triển của báo chí cũng như đội ngũ những người làm báo. Tại đây, Người đã thẳng thắn phê bình những khuyết điểm của báo chí bấy giờ: “Bài báo thường quá dài, “dây cà ra dây muống”, không phù hợp với trình độ và thời gian của quần chúng...”. Người cũng phê phán một số bài báo “thường nói một chiều và đôi khi thổi phồng thành tích”, “đưa tin tức hấp tấp, nhiều khi thiếu thận trọng...”.

Đặc biệt, Người phê phán tình trạng mà Người gọi là “khuyết điểm nặng nhất” đó chính là nhiều bài báo “dùng chữ nước ngoài quá nhiều và lắm khi dùng không đúng...” để rồi căn dặn: “Báo chí của ta đã có một địa vị quan trọng trong dư luận thế giới... Cho nên làm báo phải hết sức cẩn thận về hình thức, về nội dung, về cách viết”.

Hồng Phúc