Sẽ minh bạch phí BOT để hài hòa lợi ích nhà đầu tư và người dân

Sáng 4-6, Bộ trưởng Bộ Giao thông - vận tải Nguyễn Văn Thể là người đầu tiên đăng đàn trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 5 của Quốc hội. Giải pháp xử lý những vấn đề tồn tại đối với các dự án giao thông...

Sáng 4-6, Bộ trưởng Bộ Giao thông - vận tải Nguyễn Văn Thể là người đầu tiên đăng đàn trả lời chất vấn tại kỳ họp thứ 5 của Quốc hội. Giải pháp xử lý những vấn đề tồn tại đối với các dự án giao thông đầu tư theo hình thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT) vẫn là vấn đề nóng nhất được các đại biểu đề cập.

Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Nai Dương Trung Quốc phát biểu chất vấn Bộ trưởng Bộ Giao thông - vận tải Nguyễn Văn Thể về phát triển ngành đường sắt.

* Dừng 14 trạm BOT

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể khẳng định đẩy mạnh xã hội hóa đầu tư theo hình thức BOT là chủ trương đúng, phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh ngân sách còn hạn chế; dự án BOT đã góp phần quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, tạo nền tảng cho hệ thống giao thông hoàn chỉnh, nhưng bên cạnh đó cũng còn nhiều bất cập. Thời gian qua, đã có 50/56 trạm BOT được kiểm toán, còn 6 dự án đang triển khai. Với những sai phạm trong thực hiện các dự án BOT đã được thanh tra, kiểm tra, bộ đang tiếp thu, khắc phục triệt để.

Về thu phí BOT, trên quan điểm bảo vệ lợi ích của người dân, bộ đã rà soát và giảm phí toàn bộ 56 dự án BOT. Bộ đã dừng 4 trạm thu phí BOT đã ký hợp đồng nhưng triển khai chậm và 10 dự án đã được phê duyệt, chưa ký hợp đồng cũng dừng lại. Với 17 dự án đặt trạm thu phí BOT sai vị trí, 3 dự án dân không đi phải trả tiền, 6 dự án làm trên đường cao tốc và đường chính mà đại biểu Quốc hội nêu ra, Bộ trưởng cho biết là do “lịch sử để lại”. Hiện nay khó có thể bố trí được nguồn vốn lớn để mua lại các dự án này vì điều kiện ngân sách khó khăn. Khi Quốc hội biểu quyết có khả năng cân đối các nguồn vốn thì bộ sẵn sàng mua lại toàn bộ các dự án. “Sắp tới chúng tôi sẽ chỉ tổ chức trên đường song hành, đường mới hoàn toàn để đảm bảo có được hạ tầng, người dân có sự chọn lựa; minh bạch phí BOT để hài hòa lợi ích của nhà đầu tư, của người dân”  - Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể nêu rõ: giao thông đường sắt, đặc biệt đường sắt Bắc - Nam hết sức quan trọng. Nếu giải quyết tốt với ngành đường sắt sẽ giảm tải cho đường bộ rất nhiều và không cần đầu tư nhiều tiền phát triển hệ thống đường bộ. Về lâu dài, bộ đang chuẩn bị đề án xây dựng tuyến đường sắt Bắc - Nam tốc độ cao và chuẩn bị trình Quốc hội. Tương tự, bộ xác định đường thủy nội địa là một trong những giải pháp tốt để giảm chi phí vận tải, đỡ gánh nặng cho đường bộ. Bộ đang chỉ đạo Cục Đường thủy nội địa tổng kết và tham mưu Chính phủ một cơ chế mới, ưu tiên hơn, cố gắng cung cấp nguồn tín dụng để doanh nghiệp mua phương tiện, tổ chức hoạt động vận tải đường thủy nội địa.

* “nóng” vấn đề đất đai

Trong nhóm vấn đề chất vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên - môi trường Trần Hồng Hà, vấn đề nhiều đại biểu quan tâm là hiện tượng đầu cơ đất đai tại 3 địa phương được quy hoạch trở thành đặc khu kinh tế và tình trạng quản lý đất đai yếu kém tại nhiều nơi.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà thừa nhận chưa có giải pháp để phòng ngừa tình trạng đầu cơ đất đai qua các giao dịch “ngầm” bởi năng lực quản lý chưa theo kịp. Quản lý đất đai là vấn đề yếu kém dẫn đến việc sử dụng chưa đúng mục đích, sử dụng đất lãng phí. Về biện pháp, Bộ trưởng cho rằng cần sớm xem xét, rà soát lại quỹ đất, quy định hiện hành, đặc biệt đã có Luật Đất đai 2013 cho phép thu hồi các dự án vi phạm. Thời gian qua, Hà Nội và 3 địa phương khác đã thu hồi hơn 77 ngàn hécta các dự án có quyết định phê duyệt nhưng đầu tư chậm, không đạt tiến độ để đất đai lãng phí, sai mục đích, thu hồi lại và đấu giá để lựa chọn các nhà đầu tư khác.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà đề nghị Quốc hội nên ban hành nghị quyết có quy định mang tính đặc thù quản lý đất đai tại các đặc khu. Đặc biệt, thời điểm này, các địa phương cần xem lại hồ sơ đất đai để quản lý chặt, từ đó tính toán đền bù đảm bảo công bằng, để những người đầu cơ không được hưởng lợi từ những giao dịch đất đai như vừa qua.

Bộ trưởng cũng cho rằng việc ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn liên quan đến giao thông và hoạt động xây dựng. Bộ đã tham mưu Thủ tướng ban hành quyết định về kế hoạch kiểm soát ô nhiễm không khí trong cả nước, trong đó xác định các địa phương đầu tư hệ thống giám sát môi trường không khí, từ đó biết nguồn ô nhiễm chính ở đâu, khi nào, sau đó công bố toàn bộ số liệu để nhân dân biết chính xác. Bên cạnh đó, cần giảm nguồn thải giao thông, kiểm soát ô nhiễm bụi từ hoạt động này, kiểm soát ô nhiễm từ các loại xe, các phương tiện khi vào thành phố.

Bộ trưởng Trần Hồng Hà khẳng định ô nhiễm môi trường nói chung và ô nhiễm các lưu vực sông là diễn biến đến nay chưa đảo ngược được. Thời gian qua, về nguồn xả thải với các nhà máy, khu công nghiệp thì cơ quan quản lý nhà nước đã cơ bản kiểm soát được chất lượng nước thải. Tuy nhiên, khó khăn hiện nay là việc thu gom nguồn nước thải sinh hoạt khi có đến 95% nước thải sinh hoạt chưa qua xử lý và thải trực tiếp ra môi trường.

Bộ trưởng đã đưa ra một số giải pháp khắc phục tình trạng này trong đó nhấn mạnh việc xác định từng thành phố phải chịu trách nhiệm với nguồn thải của mình. Theo tính toán của bộ, đến năm 2030 Việt Nam phải có các nhà máy phát điện bằng cách sử dụng các công nghệ xử lý rác.

Hà Lam (tổng hợp)