Tập thói quen phân loại rác tại nguồn

Từ ý thức thu gom, để rác thải sinh hoạt đúng nơi quy định, nay người dân phải có trách nhiệm phân loại chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) tại nguồn trước khi chuyển giao cho đơn vị thu gom. Đó là quy định mới của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Từ ý thức thu gom, để rác thải sinh hoạt đúng nơi quy định, nay người dân phải có trách nhiệm phân loại chất thải rắn sinh hoạt (CTRSH) tại nguồn trước khi chuyển giao cho đơn vị thu gom. Đó là quy định mới của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Trường hợp không thực hiện phân loại rác tại nguồn sẽ bị xử phạt từ 500 ngàn đến 1 triệu đồng. Trong ảnh: Các túi rác bị vứt bừa bãi dưới chân cầu bộ hành trên đường Nguyễn Ái Quốc (KP.An Hòa, P.Hóa An, TP.Biên Hòa). Ảnh: Đoàn Phú

* Từ ý thức thành trách nhiệm

Điểm a, Khoản 1, Điều 60 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 (có hiệu lực từ ngày 1-1-2022) quy định, hộ gia đình, cá nhân phải có trách nhiệm giảm thiểu, phân loại CTRSH tại nguồn, thu gom và chuyển rác thải sinh hoạt đã được phân loại đến đúng nơi quy định.

Theo Trưởng ban Công tác Mặt trận ấp Bàu Cối (xã Bảo Quang, TP.Long Khánh) Hoàng A Pẩu, việc phân loại CTRSH và bỏ vào các bịch theo quy chuẩn, để rác đúng nơi quy định là việc làm cần thiết, không chỉ tiện lợi cho khâu thu gom, xử lý rác mà còn giúp giảm lượng rác thải ra môi trường, rất phù hợp với xu hướng chung, tiến bộ.

“Luật Bảo vệ môi trường năm 2022 quy định, cá nhân, hộ gia đình phải xem hành vi thực hiện giảm thiểu, phân loại CTRSH tại nguồn là trách nhiệm của mình, bắt buộc phải thực hiện, chứ không chỉ dừng lại ở ý thức chung chung, muốn làm cũng được mà không làm cũng chẳng sao. Qua đó sẽ góp phần tạo chuyển biến của cá nhân, tổ chức nâng cao trách nhiệm bảo vệ môi trường sống từ việc phân loại CTRSH tại nguồn” - ông Hoàng A Pẩu chia sẻ.

Tương tự, ông Huỳnh Văn Tú (ngụ KP.2, P.Trung Dũng, TP.Biên Hòa) cho rằng, Luật Bảo vệ môi trường năm 2022 quy định cả người thu gom rác phải có trách nhiệm phân loại rác được thu gom ra từng bọc riêng biệt chứ không đổ chung như hiện tại. Có như vậy, việc phân loại rác tại nguồn mới được thực hiện đồng bộ, cùng chung tay giảm thiểu rác thải ra môi trường.

Dưới góc độ pháp lý, luật sư Vũ Văn Tăng (Đoàn Luật sư tỉnh) cho biết, quy định mới nêu trên của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 giúp ý thức, nhận thức bảo vệ môi trường của người dân thay đổi từ việc tự nguyện gom, để rác thải sinh hoạt đúng nơi quy định sang trách nhiệm phân loại CTRSH, bỏ vào những túi riêng, để đúng nơi quy định, nghĩa là đã nâng tầm từ ý thức thành trách nhiệm, bổn phận, nghĩa vụ. Trường hợp nào không chấp hành sẽ có chế tài xử phạt hành chính.

* Chờ văn bản hướng dẫn phân loại rác tại nguồn

Để thực thi giải pháp phân loại CTRSH tại nguồn theo Điểm a, khoản 1, Điều 60 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, ngày 7-7-2022, Chính phủ ban hành Nghị định 45/2022/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường (gọi tắt là Nghị định 45), có hiệu lực từ ngày 25-8-2022. Theo đó, hộ gia đình, cá nhân có hành vi không phân loại CTRSH theo quy định; không sử dụng bao bì chứa chất thải rắn sinh hoạt theo quy định sẽ bị phạt tiền từ 500 ngàn đến 1 triệu đồng (Điểm a, khoản 1, Điều 26 Nghị định 45).

Qua nghiên cứu Nghị định 45, các chuyên gia pháp lý và cơ quan quản lý nhà nước về môi trường cho biết, Nghị định 45 quy định thời gian có hiệu lực từ ngày 25-8-2022, tức là quy định đây là thời điểm nghị định có hiệu lực chứ không phải thời điểm áp dụng chế tài xử phạt. Việc áp dụng chế tài xử phạt hành vi này chỉ khi có hướng dẫn chi tiết, cụ thể thế nào là CTRSH, công tác phân loại. Do đó, kể từ ngày 25-8-2022, tiếp tục triển khai công tác truyền thông, giáo dục người dân nâng cao ý thức, trách nhiệm phân loại CTRSH tại gia đình chứ chưa áp dụng quy định chế tài.

Luật gia Vòng Khiềng, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật (Hội Luật gia tỉnh) cho biết, muốn xử lý hành vi không thực hiện phân loại CTRSH tại nguồn, trước tiên Bộ TN-MT phải ban hành văn bản hướng dẫn về phân loại rác thải, CTRSH tại nguồn, hộ gia đình. Từ đó, UBND cấp tỉnh dựa vào hướng dẫn này, đồng thời căn cứ vào tình hình thực tế về hạ tầng kỹ thuật, công nghệ xử lý rác… tại địa phương ban hành văn bản quy phạm pháp luật chi tiết để hướng dẫn người dân thực thi trách nhiệm phân loại CTRSH.

“Theo quan điểm của Bộ TN-MT, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 cho 3 năm để triển khai áp dụng chế tài này. Tức là đến thời điểm ngày 1-1-2025, khi các cơ quan có thẩm quyền quy định hướng dẫn chi tiết việc phân loại CTRSH xong thì mới bắt đầu xử phạt hành chính hành vi này theo Nghị định 45” - luật gia Vòng Khiềng giải thích.

Cũng theo luật gia Vòng Khiềng, dù các cơ quan có thẩm quyền hiện chưa quy định chi tiết, cụ thể thế nào là CTRSH, cách thức phân loại…, nhưng về nguyên tắc nó sẽ được phân loại theo hướng: nhóm chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế; chất thải thực phẩm; CTRSH không có khả năng tái sử dụng, độc hại… Vì lẽ đó, ngay từ bây giờ, việc giáo dục, truyền thông cho người dân hiểu, nâng cao ý thức, trách nhiệm phân loại CTRSH là cần thiết.

Đoàn Phú