Sự thật chỉ có một. Nhưng nói về sự thật, có nhiều cách khác nhau. Thậm chí, có cách nói làm cho sự thật bị biến dạng, hoặc bị đánh tráo.
Sự thật chỉ có một. Nhưng nói về sự thật, có nhiều cách khác nhau. Thậm chí, có cách nói làm cho sự thật bị biến dạng, hoặc bị đánh tráo.
Sách Cổ học tinh hoa có chuyện “Tăng Sâm giết người”. Tăng Sâm là một trong những học trò yêu của Khổng tử thời Xuân Thu, vốn tính hiền lành, chăm chỉ. Mẹ Tăng Sâm thương con, rất hiểu và tin con. Bữa nọ, mẹ Tăng Sâm đang ngồi dệt vải, có người chạy đến báo: “Tăng Sâm vừa giết người!”. Mẹ Tăng Sâm dửng dưng, không tin. Người thứ hai chạy đến: “Tăng Sâm giết người!”. Mẹ Tăng Sâm hoài nghi: “Chắc nhầm ai đó”. Người thứ ba lại nói: “Tăng Sâm giết người!”. Mẹ Tăng Sâm không ngồi yên được nữa, bỏ khung cửi chạy đi. Nhưng hóa ra là một Tăng Sâm khác, không phải con mình.
Dân gian cũng có chuyện “Thầy tư tế và con dê”. Một thầy tư tế được giao việc đi mua dê về tế thần. Thầy ra chợ, mua một con dê, vác trên vai đưa về đền. Ba tên trộm thèm thịt dê, bèn tìm cách chiếm đoạt. Ba tên chia nhau đón thầy tư tế ở 3 chặng đường. Chặng đầu, tên trộm thứ nhất: “Thầy có con chó đẹp quá!”. Thầy tư tế gạt ngang: “Chó đâu mà chó. Dê đấy!”. Chặng tiếp theo, tên trộm thứ hai: “Thầy mua con chó giá bao nhiêu vậy?”. Thầy tư tế cãi: “Không phải chó. Dê mà!”. Chặng cuối cùng, tên trộm thứ ba: “Thầy mang chó đi đâu vậy?”. Thầy tư tế nghĩ: “Chắc là ta bị hoa mắt, mua dê nhầm thành chó”, rồi thả con dê. Ba tên trộm được một bữa thịt dê thỏa thích.
Đây là hội chứng biến đổi tâm lý do tác động thông tin. Ông trùm truyền thông của Đức quốc xã Paul Joseph Gobbels từng tận dụng chiêu bài này với câu nói nổi tiếng: “Nếu nói dối đủ to và cứ lặp đi lặp lại lời dối trá của mình, quần chúng rồi sẽ tin vào lời dối trá đó”. Kết quả, lời dối trá đã trả giá bằng sự thật: Gobbels trở thành tội phạm chiến tranh, phải tự sát.
Bởi vậy, trong cuộc sống người ta cần tỉnh táo trước những thông tin lặp lại nhiều lần để nhận ra đúng thực chất của vấn đề: Tăng Sâm là Tăng Sâm, dê không phải là chó.
Trực Tử
