Khi "con kiến" đi kiện "củ khoai"
Kỳ 3: Mưu trí công nhân

Dù các cơ quan chức năng đã tăng cường quản lý, thanh tra, giám sát, đó đây vẫn còn những trường hợp doanh nghiệp cố tình vi phạm pháp luật về lao động. Nhưng một khi công nhân đã có sự hiểu biết về quyền và nghĩa vụ của mình, thì họ sẽ không cam chịu chấp nhận.

Dù các cơ quan chức năng đã tăng cường quản lý, thanh tra, giám sát, đó đây vẫn còn những trường hợp doanh nghiệp cố tình vi phạm pháp luật về lao động. Nhưng một khi công nhân đã có sự hiểu biết về quyền và nghĩa vụ của mình, thì họ sẽ không cam chịu chấp nhận.

Đang làm việc, 3 công nhân Đỗ Văn Cường, Đỗ Văn Tiến và Trần Huy Liệu bỗng dưng "được mời" lên văn phòng công ty để ký vào văn bản xin thôi việc. Bất ngờ, nhưng 3 công nhân trên đã mưu trí ứng phó với "chiêu độc" của lãnh đạo Công ty gỗ L.

* Tư vấn trong... nhà vệ sinh

Anh Đỗ Văn Cường, ngụ tại ấp 7, xã An Phước (huyện Long Thành) kể, tháng 5-2005, anh vào làm việc tại Công ty gỗ L. (KCN Tam Phước, TP. Biên Hòa), hai bên nhiều lần ký hợp đồng lao động (HĐLĐ) xác định thời hạn, HĐLĐ cuối cùng sẽ hết hạn vào ngày 31-3-2010. Các anh Tiến, Liệu cũng tương tự. Ngày 24-8-2009, nhiều công nhân (trong đó có các anh Cường, Tiến, Liệu) được mời lên văn phòng công ty nói chuyện với người phụ trách nhân sự. Trên bàn để sẵn các văn bản như: đơn xin thôi việc, quyết định thôi việc, trợ cấp thôi việc..., người phụ trách nhân sự nói, theo chỉ đạo của Tổng giám đốc công ty, vì công ty thu hẹp sản xuất nên sẽ cho một số công nhân nghỉ việc, và ép mọi người ký vào các văn bản với những nội dung được soạn sẵn từ trước.

Người lao động đến xin tư vấn tại Trung tâm tư vấn pháp luật Liên đoàn lao động tỉnh.

Trong khi tất cả mọi người còn bàng hoàng, hỏi han, tranh cãi, thì 3 anh ngầm nhắn tin cho nhau, giả vờ xin đi vệ sinh để hội ý tìm cách giải quyết. Sau khi bàn bạc, 3 anh quyết định nhờ Trung tâm tư vấn pháp luật Liên đoàn lao động tỉnh trợ giúp ý kiến. 2 anh Liệu, Tiến đứng canh chừng bên ngoài cho anh Cường nấp trong nhà vệ sinh, dùng điện thoại di động gọi tổng đài 1080 xin số của trung tâm và được luật sư Lê Tấn Tý tư vấn ngay tại chỗ. Không thể không ký trước áp lực của lãnh đạo công ty, nhưng theo lời tư vấn, trong đơn xin thôi việc soạn sẵn có 3 ô: xin nghỉ việc, buộc thôi việc và khai trừ, cả 3 anh đã đánh dấu vào ô "buộc thôi việc". Và sau đó, cả 3 người làm đơn khởi kiện lên Tòa án nhân dân (TAND) huyện Long Thành, yêu cầu công ty hủy quyết định thôi việc, nhận các anh trở lại làm việc, bồi thường tiền lương trong những ngày không được làm việc và bồi thường 2 tháng lương do đơn phương chấm dứt HĐLĐ.

* Kiện, không chỉ cho riêng mình

Lúc mới nộp hồ sơ khởi kiện đến tòa, nhiều người trong ngành pháp luật đã nhận định vụ kiện của các anh Tiến, Cường và Liệu là khó khăn, bởi các anh đã ký vào đơn xin thôi việc, nhận quyết định thôi việc và nhận trợ cấp thôi việc là đã thể hiện ý chí nghỉ việc của mình. Thậm chí, có người còn khuyên các anh nên chấp nhận hòa giải vì cơ hội thắng rất ít. Nhưng 3 anh cho rằng, từ trước đến nay Công ty gỗ L. đã nhiều lần hành xử trái pháp luật bằng cách cho thôi việc như thế với rất nhiều công nhân nhưng không ai dám phản kháng, vì thế các anh cần phải lên tiếng để không chỉ bảo vệ cho mình mà còn giúp cho các công nhân khác hiểu rõ quyền lợi của chính mình.

Cũng với "chiêu" kéo dài thời gian cho người lao động đi kiện phải nản lòng, phía Công ty L. nhiều lần cố tình trì hoãn, vắng mặt nên vụ kiện cứ kéo dài dằng dặc. Khi xã Tam Phước sáp nhập về TP.Biên Hòa, vụ kiện của các anh Cường, Tiến và Liệu được TAND huyện Long Thành chuyển về TAND TP.Biên Hòa thụ lý nên càng làm dài thêm thời gian chờ đợi, nhưng các anh động viên nhau không nản lòng, quyết theo đuổi đến cùng. Ngày 21-9-2010, TAND TP.Biên Hòa mở phiên xét xử sơ thẩm, chấp nhận yêu cầu của công nhân Trần Huy Liệu và tuyên buộc Công ty gỗ L. phải bồi thường cho anh 31 triệu đồng. Tiếp đó, ngày 24-9, Tòa án tuyên công nhân Đỗ Văn Cường được bồi thường 50 triệu đồng, và ngày 25-9 Tòa án cũng tuyên công nhân Đỗ Văn Tiến được bồi thường 21,4 triệu đồng. "Tất nhiên, trước mắt là chúng tôi đã được bồi thường thỏa đáng về mặt vật chất, nhưng cái được lớn hơn là tôi tin rằng từ nay về sau, Công ty L. hay những doanh nghiệp khác nhìn vào bài học này mà không dám vi phạm Luật Lao động, chèn ép những công nhân lao động thấp cổ bé miệng như chúng tôi nữa", anh Cường nhấn mạnh.

Nói về "kinh nghiệm" đi kiện của mình, các anh Cường, Liệu, Tiến cho biết, trải qua những ngày khó khăn, gian nan đã qua, các anh càng thấm thía rằng người lao động cũng rất cần am hiểu luật pháp, ít nhất là những kiến thức cơ bản liên quan đến quyền lợi thiết thân để tự bảo vệ mình. Phần lớn công nhân hiện nay chưa nhận thức được vấn đề này, ngại học hỏi, ngại tìm hiểu, đừng để "nước đến chân mới nhảy", đôi khi sẽ bị thiệt thòi quyền lợi một cách oan uổng.

Thanh Thúy