Tăng phí sàn thương mại điện tử: Người bán và người mua hàng online cùng lo lắng

Từ ngày 1-4 tới, thị trường thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam chứng kiến sự thay đổi lớn khi hàng loạt sàn TMĐT đồng loạt thông báo tăng phí sàn.

Các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất của Đồng Nai thực hành live stream bán hàng thực tế tại Chương trình Tập huấn kinh doanh online hiệu quả trên các kênh thương mại điện tử vào cuối năm 2024. Ảnh: L.Phương

Động thái này đang tạo ra một “cơn địa chấn” đối với cộng đồng người bán, đặc biệt là các đơn vị nhỏ lẻ, hộ gia đình và cá nhân kinh doanh, vốn đang phải “chống chọi” với những khó khăn trong bối cảnh kinh tế hiện tại. Đồng thời, dự báo cũng sẽ tác động tới tâm lý, xu hướng mua sắm của người tiêu dùng trên kênh TMĐT.

Các sàn thương mại điện tử đồng loạt tăng phí, cắt giảm nhiều ưu đãi

Từ đầu tháng 4-2025, các sàn TMĐT TikTok Shop và Shopee sẽ áp dụng mức phí mới với mức tăng lên đến 2-3 lần so với trước đây. Cụ thể, TikTok Shop nâng phí hoa hồng thêm 1% đối với nhà bán thường và gần 2% đối với nhà bán chính hãng (shop mall). Trong đó, các ngành hàng như: điện máy, thời trang, tạp hóa - sức khỏe và làm đẹp, nhà cửa - đời sống, mức phí tăng từ 1-3% lên 4% đối với nhà bán thường. Riêng các shop mall sẽ có mức tăng khác nhau tùy chính sách riêng biệt.

Cùng với đó, sàn Shopee cũng thay đổi phí cố định cho tất cả các ngành hàng. Cụ thể, ngành hàng mẹ và bé tăng từ 4% lên 9,5%, ngành làm đẹp tăng từ 4% lên 10%, ngành hàng phụ kiện điện tử cũng tăng từ 3% lên 9%; đối với các sản phẩm nằm ngoài danh mục cũng tăng từ 4% lên 10%.

Đáng chú ý, ngoài tăng phí cố định, Shopee cũng xóa bỏ gói Freeship Extra của người bán; đồng thời, người bán phải chịu toàn bộ chi phí vận chuyển cho tất cả đơn hàng trả lại/hoàn tiền và các đơn giao không thành công. Trong khi đó, trước đây các chi phí này thường được nền tảng hỗ trợ nếu không phải do lỗi của sản phẩm hoặc người bán.

Trước đó, từ ngày 1-2-2025, sàn TMĐT Lazada cũng đã có động thái tăng phí cố định từ 3% lên 4% và giảm giá gói Freeship Max từ 8% xuống 6% cho giá trị đơn hàng.

Không chỉ tăng phí sàn, nhiều sàn thương mại điện tử còn cắt giảm các ưu đãi vốn có, đồng thời áp dụng hàng loạt loại phí “chồng chéo” như: phí vận chuyển, phí rủi ro, phí vận hành, thuế… Điều này đẩy người bán vào tình thế khó khăn, khi lợi nhuận bị bào mòn đáng kể.

Chị Trâm Anh, chủ một nhà bán hàng online ngành hàng thời trang - phụ kiện trên Shopee (ngụ phường Bửu Long, thành phố Biên Hòa), cho hay chị đã gắn bó với sàn được 8 năm nay, đặc biệt giai đoạn ngay sau dịch bệnh Covid-19 có thể nói là thời “hoàng kim” của các nhà bán hàng online trên sàn TMĐT. Với các chính sách mới từ ngày 1-4 tới đây, chị phải tính toán, cân nhắc lại khâu nhập hàng, cân đối giá thành, bởi không khéo sẽ “lỗ” như chơi.

Người bán lo mất khách, người mua lo giá cả tăng cao

Trong bối cảnh TMĐT đang phát triển mạnh mẽ, việc các sàn TMĐT đồng loạt tăng thu phí tạo ra một nghịch lý. Người bán, những người đóng góp không nhỏ vào sự phát triển của thị trường, lại phải chịu áp lực lớn nhất. Bên cạnh đó, việc tăng phí sàn không chỉ ảnh hưởng đến người bán, mà còn tác động đến người tiêu dùng, khi giá cả hàng hóa trực tuyến tăng lên. Điều này có thể làm giảm sức mua và ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của thị trường TMĐT.

Theo dữ liệu từ Hãng Metric (công ty nghiên cứu về thị trường bán lẻ, TMĐT) công bố, tổng doanh số của 5 sàn TMĐT hàng đầu tại Việt Nam (Shopee, Lazada, TikTok Shop, Tiki và Sendo) năm vừa qua đạt gần 320 ngàn tỷ đồng, tăng hơn 37% so với năm trước. Tuy nhiên, trong đó cũng có tới gần 165 ngàn nhà bán hàng phải rời sàn. Nguyên nhân bởi có nhiều nhà bán hàng nhỏ lẻ không đủ sức chống đỡ, nhường chỗ cho những thương hiệu vận hành linh hoạt hơn.

Chị Đ.L., chuyên kinh doanh các sản phẩm nông sản, đặc sản địa phương, chia sẻ: “Những năm gần đây, mọi người rủ nhau kinh doanh online vì không tốn phí mặt bằng, nhiều ưu đãi cho cả người bán lẫn người mua. Nhưng giờ sàn tăng phí chồng phí, không dễ để cạnh tranh nữa. Nếu bán giá cao thì không ai mua, nhưng muốn chạy quảng cáo để “chạy đua” theo sàn thì không thể kham nổi và không có lời”.

Để giảm bớt gánh nặng cho người bán nhỏ lẻ, cần có những giải pháp hỗ trợ từ các sàn TMĐT và các cơ quan quản lý. Các sàn có thể xem xét điều chỉnh mức phí phù hợp, đồng thời cung cấp các gói hỗ trợ tài chính và đào tạo kỹ năng cho người bán. Các cơ quan quản lý cần có những chính sách khuyến khích cạnh tranh công bằng, bảo vệ quyền lợi của người bán và người tiêu dùng.

Bên cạnh những áp lực về chi phí vận hành, lợi nhuận của người bán hàng thì việc các sàn TMĐT đồng loạt tăng phí cố định, phí hoa hồng cũng sẽ tác động nhiều tới thói quen, tần suất mua sắm của người tiêu dùng, bởi khi chi phí phát sinh thêm thì nhiều người bán, nhà cung cấp sẽ phải tính toán bán sản phẩm với giá cao hơn để cân đối lại chi phí vận hành, lợi nhuận… Đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế đầy biến động, người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu, việc tăng phí sàn đồng nghĩa với việc giá cả hàng hóa trên các nền tảng trực tuyến sẽ tăng theo.

Anh Minh Hoàng (ngụ phường Tân Mai, thành phố Biên Hòa) bày tỏ: “Tôi thường xuyên chọn mua các sản phẩm như quần áo thời trang, phụ kiện đồ điện tử, các sản phẩm đặc sản vùng miền trên các sàn TMĐT bởi tính tiện lợi, nhanh chóng với mức giá cạnh tranh hơn so với mua trực tiếp tại các cửa hàng, đại lý truyền thống. Khi các sàn TMĐT đồng loạt tăng phí thì khả năng cao những người bán hàng online sẽ tăng giá bán theo. Điều này sẽ khiến người tiêu dùng như tôi sẽ khó tìm mua được sản phẩm ưng ý với mức giá mềm, cũng như các chương trình khuyến mãi sẽ không còn nhiều như trước đây”.

Lam Phương