Điểm yếu của doanh nghiệp xuất khẩu nông sản

Nông sản hiện là sản phẩm xuất khẩu quan trọng của Việt Nam với giá trị đạt hơn 62 tỷ USD trong năm 2024. Việt Nam có nhiều tiềm năng, lợi thế để đầu tư cho sản xuất chế biến nông sản và các lĩnh vực nông nghiệp, cũng như đưa sản phẩm ra thị trường thế giới; tuy nhiên, trong quá trình đó còn gặp nhiều khó khăn.

Các doanh nghiệp tham quan Triển lãm quốc tế về Công nghệ sản xuất và chế biến rau, hoa quả Việt Nam được tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 12 đến 14-3-2025. Ảnh: V.Gia

Theo các chuyên gia, để tháo gỡ khó khăn, phát triển sản xuất, kinh doanh, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm, doanh nghiệp (DN) cần phải vượt qua được những rào cản tác động từ ngoại cảnh đến những vấn đề về quản trị nhân lực, năng lực tài chính, quản lý sản xuất, kinh doanh...

Nhiều doanh nghiệp vẫn còn “lơ tơ mơ”

Theo bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao, các DN đang gặp phải vướng mắc về chi phí vận tải, logistics, công nghệ bảo quản trong quá trình sản xuất. Điều này ảnh hưởng đến sản xuất và xuất khẩu của DN.

Ngoài ra, DN nhỏ và vừa tại Việt Nam còn bị thiếu các chứng nhận tiêu chuẩn để xuất khẩu, thiếu kỹ năng quản trị nhân lực, tài chính, tiếp thị và bán hàng. Đồng thời, nhiều DN còn yếu trong xây dựng chiến lược và kế hoạch kinh doanh, chưa hiểu về xu hướng của thị trường. Do đó, DN Việt thường gặp khó khăn trong chọn thị trường xuất khẩu.

Phó cục trưởng Cục Chất lượng, chế biến và phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và môi trường) Lê Thanh Hòa nhận định, nông nghiệp Việt Nam đa phần là các hộ sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, chi phí sản xuất cao, sơ chế bảo quản chưa tốt, đặc biệt là khâu xử lý sau thu hoạch. Thiếu tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, kiểm tra đánh giá chất lượng sản phẩm chủ yếu dựa trên kinh nghiệm, thiếu máy móc trang thiết bị đánh giá. Các thị trường nhập khẩu lớn như: Trung Quốc, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, Nhật Bản, Úc, New Zealand... đều có yêu cầu khắt khe trong đánh giá rủi ro mở cửa thị trường. Bên cạnh đó, các thị trường trên rất kỹ trong kiểm tra dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Nhiều nước ASEAN có sự tương đồng về chủng loại trái cây với Việt Nam nên chịu sự cạnh tranh tại nhiều thị trường xuất khẩu cũng như thị trường trong nước.

Tìm và tận dụng các lợi thế

Ở phương diện chung về các sản phẩm của nền nông nghiệp, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và môi trường Trần Thanh Nam cho hay, năm 2024, dù đối mặt với nhiều thách thức, xuất khẩu nông sản vẫn vượt 62 tỷ USD. Ngành đang chuyển đổi mạnh mẽ sang mô hình kinh tế nông nghiệp, ứng dụng công nghệ cao để gia tăng giá trị và phát triển bền vững.

Tương tự, tại Đồng Nai, năm 2024, kim ngạch xuất khẩu nông sản của tỉnh đã gần chạm ngưỡng 2 tỷ USD. Năm nay, xuất khẩu nông sản có thể vượt 3 tỷ USD nếu các nhà vườn kết nối tốt với DN để xuất khẩu nông sản tươi và nông sản chế biến, cũng như tận dụng cơ hội từ thị trường.

Bà Vũ Kim Hạnh khuyến nghị các DN cần tận dụng tài nguyên bản địa cùng với ứng dụng công nghệ theo định hướng phát triển bền vững. Cần lưu ý phát huy các thế mạnh đặc thù của địa phương nhưng phải am hiểu thị trường thế giới, thông qua cập nhật xu hướng thị trường vì thay đổi từng ngày. DN cũng nên quan tâm ứng dụng AI (trí tuệ nhân tạo) và bán hàng đa kênh. DN bán hàng đa kênh có thể đáp ứng nhu cầu đa dạng của nhiều đối tượng khách hàng khác nhau và không bỏ lỡ những đối tác tiềm năng.

Trong khi đó, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam Đặng Phúc Nguyên lưu ý, DN nên tập trung đầu tư vào khâu sản xuất, chế biến và bảo quản để nâng cao chất lượng sản phẩm. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế sẽ là "chìa khóa" để nông sản Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào các thị trường khó tính như: châu Âu, Mỹ và Nhật Bản.

Ông Lê Thanh Hòa (Phó cục trưởng Cục Chất lượng, chế biến và phát triển thị trường, Bộ Nông nghiệp và môi trường) lưu ý, các DN nên tận dụng những thị trường Việt Nam đã ký các hiệp định thương mại tự do để hưởng ưu đãi thuế quan, tăng sức cạnh tranh cho nông sản Việt Nam. Đồng thời, DN cũng nên mở cửa các thị trường mới, còn nhiều tiềm năng như: thị trường thực phẩm Halal của các nước Hồi giáo, Trung Đông, châu Phi... nhằm đa dạng hóa sản phẩm, thị trường góp phần từng bước giảm xuất khẩu tiểu ngạch. DN cần xây dựng và phát triển thương hiệu cho rau quả nói riêng và nông sản nói chung, gắn với sản phẩm có chất lượng cao của Việt Nam, có chỉ dẫn địa lý và gia tăng giá trị cho sản phẩm.

Văn Gia