Xây dựng vùng trồng, chế biến hà thủ ô ở miền Nam

Hà thủ ô là cây dược liệu quý, thường phù hợp với khí hậu vùng cao phía Bắc. Một số địa phương ở các tỉnh phía Bắc đã đầu tư trồng cây dược liệu này nhưng thường mất 3 năm mới thu hoạch được củ hà thủ ô đạt chất lượng. Trong khi đó, nhu cầu về cây hà thủ ô trên thị trường còn rất lớn nên nguồn cung ở Việt Nam chủ yếu từ nguồn nhập khẩu với giá cao.

Cây hà thủ ô được trồng và sinh trưởng tốt tại xã Cẩm Đường, huyện Long Thành. Ảnh: B.NGUYÊN

Hợp tác xã (HTX) Phước Linh (tại xã Cẩm Đường, huyện Long Thành) đã trồng thử nghiệm thành công gần 2 hécta cây hà thủ ô. Cây dược liệu vốn chỉ sinh trưởng ở vùng cao này được di thực, thuần hóa và đang phát triển rất tốt ở vùng đất Đồng Nai. HTX Phước Linh cũng đã liên kết với doanh nghiệp (DN) bao tiêu đầu ra, xây dựng được dây chuyền chế biến sâu các sản phẩm từ nguồn dược liệu này.

Mô hình trồng dược liệu dự kiến thu tiền tỷ 

Giám đốc HTX Phước Linh Nguyễn Văn Chúc cho biết: “Khi có DN chế biến sản phẩm từ cây hà thủ ô đặt vấn đề trồng cây dược liệu này và cam kết đầu tư xưởng sản xuất, chế biến ngay tại vùng nguyên liệu, tôi đã tìm hiểu về cây trồng này. Khi thấy cây dược liệu này dễ trồng, dễ chăm sóc, cho hiệu quả kinh tế cao nên chúng tôi mạnh dạn đầu tư”.

HTX Phước Linh được thành lập từ đầu năm 2024. Hiện HTX đã thu hút được 16 thành viên và đã nhân rộng trồng được gần 2 hécta cây hà thủ ô. Toàn bộ diện tích trồng hà thủ ô trên hiện tăng trưởng và phát triển tốt. Ngoài đầu tư vùng trồng, các thành viên HTX đã góp vốn mua máy móc, thiết bị để lập xưởng chế biến các sản phẩm từ cây hà thủ ô ngay tại vùng sản xuất.

Hiện Công ty TNHH MTV Minh Tâm Đại Phát (tỉnh Bình Dương) đã hợp tác với HTX Phước Linh giới thiệu ra thị trường một số sản phẩm như: gối dược thảo, trà dược thảo… để các thành viên trong HTX có nguồn thu nhập trong khi chờ cây hà thủ ô cho thu hoạch.

Ông Nguyễn Phục Thiện, thành viên HTX Phước Linh, cho hay: “Quá trình trồng thử nghiệm, cây hà thủ ô hầu như không xuất hiện dịch bệnh; đầu tư phân bón và công chăm sóc thấp hơn nhiều so với các cây trồng khác. Với giải pháp phủ bạt trên gốc để hạn chế cỏ mọc nên người trồng cũng không tốn quá nhiều công chăm sóc”.

Theo ông Thiện, về hiệu quả kinh tế, cây hà thủ ô cho thu nhập cao hơn nhiều cây trồng khác hiện nay. Chi phí đầu tư ban đầu không quá cao, kỹ thuật trồng không khó nên rất phù hợp để nông dân tham gia. Điều đặc biệt là nhờ có DN bao tiêu đưa vào chế biến sâu nên nông dân yên tâm đầu tư.

Ngoài trồng cây hà thủ ô, HTX Phước Linh còn trồng thử nghiệm thêm một số cây dược liệu khác như: kim ngân hoa, thiên môn, bách bộ… Mục tiêu tiếp tục đa dạng nguồn dược liệu phục vụ cho hoạt động chế biến các sản phẩm tốt cho sức khỏe.

Đầu tư chế biến sâu

Công ty TNHH MTV Minh Tâm Đại Phát (tỉnh Bình Dương) đang là đơn vị hợp tác với HTX Phước Linh đầu tư vùng nguyên liệu trồng hà thủ ô. Hiện DN này cung cấp ra thị trường các sản phẩm bột hà thủ ô, trà túi lọc, cao và sắp giới thiệu ra thị trường cà phê hà thủ ô… Đây đều là dòng thực phẩm và thực phẩm bổ sung có lợi cho sức khỏe người dùng.

Ông Nguyễn Đình Khánh, Giám đốc Công ty TNHH MTV Minh Tâm Đại Phát, chia sẻ nhu cầu tiêu thụ mặt hàng hà thủ ô của thị trường trong nước hiện rất lớn nhưng nguồn nguyên liệu này phụ thuộc vào nhập khẩu từ Trung Quốc. DN đã có nhiều năm đầu tư nghiên cứu và chế biến các sản phẩm từ hà thủ ô. Điều DN trăn trở là phải nhập khẩu nguồn nguyên liệu hà thủ ô với giá cao mà không phải lúc nào chất lượng cũng đảm bảo nên mong muốn đầu tư vùng nguyên liệu chất lượng cao phục vụ chế biến.

Theo đó, DN đã tìm mua nguồn giống từ tỉnh Yên Bái về đất miền Nam thuần hóa để cây trồng này thích nghi với khí hậu vùng đất mới. Khi trồng thử nghiệm thì cây trồng này thích hợp với vùng đất khí hậu ấm áp, cây trồng sinh trưởng rất tốt, quá trình hình thành củ cũng nhanh nên DN quyết định hợp tác với HTX Phước Linh đầu tư vùng nguyên liệu cho chế biến. Kết quả sau gần một năm trồng thử nghiệm, DN mời chuyên gia về đánh giá thì thấy cây trồng này sinh trưởng rất tốt.

Theo tính toán, cây trồng này chỉ cần đạt năng suất khoảng 20 tấn/hécta, với giá khoảng 60 ngàn đồng/kg củ hà thủ ô tươi như thị trường đang bán hiện nay thì đây là cây trồng cho thu nhập tiền tỷ. Khi mô hình thành công, DN sẽ mở rộng chuỗi liên kết, nhân rộng diện tích trồng dược liệu này, vì không chỉ các công ty dược phẩm trong nước mà thị trường nước ngoài cũng đang có nhu cầu rất lớn về nguồn nguyên liệu này.

Theo ông Nguyễn Đình Khánh, DN đã đầu tư một số máy móc chế biến cây hà thủ ô và sẽ hợp tác với HTX Phước Linh đầu tư xưởng chế biến ngay tại vùng trồng. DN sẽ chuyển giao mọi quy trình, từ kỹ thuật trồng, chăm sóc, kỹ thuật sơ chế, chế biến. Mục tiêu là xây dựng chuỗi liên kết khép kín từ trồng đến chế biến ra sản phẩm cuối cùng để nông dân cùng được hưởng lợi.

Bình Nguyên