Biến phế phẩm nông nghiệp thành sản phẩm

Việt Nam hiện có rất nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu ra thế giới cũng như tiêu dùng trong nước. Bên cạnh sản phẩm chính thì phế phụ phẩm từ nông nghiệp hàng năm loại thải ra rất nhiều, gây lãng phí nguồn tài nguyên.

Sản phẩm sợi, chỉ từ thân cây chuối được nhóm nghiên cứu của tiến sĩ Phạm Thị Hồng Phượng giới thiệu tại Chợ thiết bị và công nghệ Đồng Nai năm 2023. Ảnh:V.Gia

Việc tận dụng hiệu quả các phụ phẩm nông nghiệp như thân cây chuối,  vỏ cà phê, bã mía, lá cây dứa (thơm)… để sản xuất vải, sợi sẽ giúp giảm chất thải nông nghiệp, tạo thêm thu nhập cho nông dân và xanh hóa sản xuất hơn.

Tận dụng nguồn nguyên liệu giàu tiềm năng

Tại Đồng Nai, tiềm năng sản xuất vải sợi từ cây chuối là rất lớn, nhưng nguồn nguyên liệu này đang lãng phí. Tỉnh có tổng diện tích chuối khoảng 16 ngàn hécta, tập trung ở các huyện: Trảng Bom, Thống Nhất, Xuân Lộc, Định Quán…

Theo tính toán của các nhà khoa học, để thu hoạch được 1 tấn quả chuối, phải bỏ đi khoảng 10 tấn phế thải gồm: vỏ, lá và thân cây. Trước đây, thân cây chuối thường được tận dụng làm thức ăn trong chăn nuôi. Tuy nhiên, hiện thân cây chuối gần như chặt bỏ hoàn toàn, gây lãng phí và ô nhiễm môi trường, thậm chí phải mất rất nhiều chi phí cho việc đốn hạ, vứt bỏ sau thu hoạch.

Trên địa bàn tỉnh cũng có một số doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX), cơ sở sản xuất tận dụng phụ phẩm từ thân cây chuối để sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường, nhưng số lượng còn rất hạn chế.

Tái chế phụ phẩm nông nghiệp thành sản phẩm đầu vào cho các ngành hiện gặp khó khăn lớn là quy mô khiêm tốn nên giá thành còn cao; chưa tiếp cận nguồn vốn vay với lãi suất ưu đãi, người tiêu dùng chưa chú ý đến sản phẩm...

Giám đốc HTX Thanh Bình (huyện Trảng Bom) Lý Minh Hùng cho biết, hiện tại, HTX đã nhập máy se sợi để sản xuất, đưa ra thị trường các sản phẩm như: ba lô, giỏ xách; sản phẩm tô, ly, chén sử dụng một lần được làm từ bẹ thân cây chuối hay các tấm thảm được dệt từ bẹ chuối, tấm cách nhiệt... Những năm qua, HTX đã nỗ lực để thực hiện đa dạng hóa sản phẩm từ cây chuối ngoài việc bán chuối tươi. Kết quả mới ở giai đoạn đầu, để thương mại hóa một cách rộng rãi cần thời gian và sự đồng hành của các bên nhiều hơn.

Theo Phó trưởng phòng Kinh tế huyện Trảng Bom Dương Văn Bảo, toàn huyện hiện có khoảng 6 ngàn hécta chuối, riêng xã Thanh Bình khoảng 2 ngàn hécta. Nếu tận dụng được nguồn nguyên liệu từ thân cây chuối sau thu hoạch sẽ có ích rất nhiều, vừa giảm ô nhiễm, lại tăng hiệu quả kinh tế cho người dân.

Không chỉ từ cây chuối, các sản phẩm phế phụ phẩm nông nghiệp khác cũng rất tiềm năng. Đó là nguyên do Công ty TNHH Nextevo Việt Nam (nhà khởi nghiệp đến từ Singapore) đầu tư nhà máy tại huyện Nhơn Trạch. Việt Nam là nước xuất khẩu dệt may đứng thứ 3 thế giới  nên công ty này lựa chọn để đầu tư. Nextevo lấy sợi lá dứa từ Philippines, Indonesia, Đông Phi và sắp tới là Việt Nam và Ấn Độ. Nguồn cung ứng đa dạng và có thể mở rộng quy mô này giúp giảm rủi ro, đảm bảo nguồn cung cấp nguyên liệu thô liên tục.

Hợp tác, đầu tư để tạo ra các sản phẩm thân thiện môi trường

Giám đốc HTX Thanh Bình Lý Minh Hùng chia sẻ, đơn vị đang bước đầu hợp tác với Tập đoàn Kusano Sakko Inc (Nhật Bản) để trao đổi công nghệ xử lý thân cây chuối, từ đó cho ra thêm nhiều mẫu mã sản phẩm chất lượng cao, đạt tiêu chuẩn quốc tế. Việc hợp tác này sẽ mở ra cơ hội rất lớn cho HTX, giúp tận dụng hoàn toàn thân cây chuối, tránh lãng phí và tái đầu tư.

Ông Kusano Takatomo, đại diện Tập đoàn Kusano Sakko Inc, cho biết doanh nghiệp mong muốn hợp tác với Đồng Nai thực hiện dự án xử lý thân cây chuối để tạo cellulose (là nguyên liệu làm Bio Resin - hạt nhựa sinh học) và sản xuất phân bón hữu cơ.

Mới đây, Sở Khoa học và công nghệ đã làm việc với 2 đơn vị về tiềm năng hợp tác. Giám đốc Sở Khoa học và công nghệ Lại Thế Thông cho biết, Đồng Nai đang tập trung thực hiện các mục tiêu hướng đến net zero nên rất ưu tiên các dự án có công nghệ xử lý thân thiện với môi trường. Sở và các đơn vị liên quan sẵn sàng làm cầu nối nhằm hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi nhất để các bên hợp tác, thực hiện dự án.

Tương tự, theo ông Harold Koh, người sáng lập và giám đốc điều hành của Nextevo, các sản phẩm từ sợi lá dứa có thể tùy chỉnh cho các nhà kéo sợi, nhà sản xuất sợi và thương hiệu. Từ đó cho phép linh hoạt sử dụng trong toàn ngành, từ nguyên liệu thô đến hàng dệt may bán thành phẩm. Doanh nghiệp mong muốn được hợp tác và giới thiệu loại sợi bền vững này cho ngành dệt may, vì công ty có thể sản xuất trên quy mô lớn tại nhà máy của mình để phục vụ khách hàng một cách tốt nhất.

Tiến sĩ Phạm Thị Hồng Phượng, Trưởng bộ môn Công nghiệp hóa học, Trường đại học Công nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh và nhóm nghiên cứu đã đầu tư vào Công ty TNHH Công nghệ xanh Thanh Bình (huyện Trảng Bom) để sản xuất vải sợi từ thân cây chuối.

Tiến sĩ Phạm Thị Hồng Phượng cho hay, vải sợi chuối là một loại chất liệu thực vật lý tưởng thay thế cho lụa. Các sản phẩm của đơn vị đã và đang được gia công để cung ứng cho đối tác Đài Loan.

Văn Gia