Đề xuất nới quy định cho người mua nhà ở xã hội

Một trong những cản trở lớn của người mua nhà ở xã hội (NƠXH) hiện nay là thu nhập hơn 11 triệu đồng/tháng không được mua nhà. Đây cũng là quy định làm “nghẽn” việc tiếp cận nhà ở của người thu nhập thấp.

Người dân làm thủ tục khi bốc thăm mua nhà ở xã hội tại Dự án Nhà ở xã hội A6-A7, phường Quang Vinh, thành phố Biên Hòa. Ảnh: H.Lộc

Trong dự thảo Nghị định về phát triển và quản lý NƠXH đang lấy ý kiến, Bộ Xây dựng đã sửa quy định này theo hướng “nới” mức thu nhập lên 15 triệu đồng/người/tháng.

* Quy định làm khó người mua nhà

Bà Đặng Thị Kim Oanh, Tổng giám đốc Công ty CP Tập đoàn Kim Oanh (Thành phố Hồ Chí Minh) chia sẻ: “Nhiều công nhân than thở, họ đóng thuế vài trăm ngàn đồng/năm cũng không được mua NƠXH. Họ không mua được thì chúng tôi cũng không bán được”. Quy định trên hiện đang làm khó cả bên mua lẫn bên bán NƠXH.

Cũng theo bà Kim Oanh, chính sách NƠXH đang tồn tại nhiều bất cập, trong đó có điều kiện với người mua. Luật Nhà ở mới được thông qua đã có những điểm mới nhưng lại chưa có hiệu lực thi hành. Bà Oanh cho rằng, công ty bà đã có kế hoạch từ nay đến năm 2028 sẽ đầu tư 40 ngàn căn NƠXH tại Bình Dương, Đồng Nai, Thành phố Hồ Chí Minh. Nếu quy định mới sớm có hiệu lực thì doanh nghiệp sẽ thuận lợi trong đầu tư hơn.

 “Chúng ta đang dùng một khung chính sách NƠXH cho mọi địa phương, mọi đô thị là không phù hợp. Không thể có một cái lưới đánh mọi loại cá được” - TS Trần Du Lịch, Ủy viên Hội Đồng tư vấn chính sách, tiền tệ Quốc gia nói. Theo ông Trần Du Lịch, cần tạo ra một khung pháp lý tương đối mềm và linh hoạt cho các địa phương có điều kiện khác nhau. Ông ví dụ, Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay, người có thu nhập 11 triệu đồng/tháng không thể mua NƠXH. Khi người mua không được, người bán không xong thì NƠXH rơi vào thế “nghẽn” cả cung lẫn cầu.

Cùng có ý kiến về quy định này, ông Võ Văn Hoan, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, NƠXH cần mở rộng đối tượng hơn; nên có nhiều phân khúc, có thể có phân khúc thấp, diện tích nhỏ nhưng cũng cần có phân khúc trung bình và cao hơn tạo điều kiện cho người có thu nhập mức trung bình có nhà ở.

Hiện nay, bình quân 1m2 NƠXH tại đô thị lớn như Biên Hòa giá khoảng 20 triệu đồng. Như vậy, nhà 50m2 đã có giá 1 tỷ đồng, chưa kể thuế, phí. Với mức thu nhập dưới 11 triệu đồng/người/tháng, sau khi trừ sinh hoạt phí rất khó mua nhà.

Giám đốc Sở Xây dựng Hồ Văn Hà cho hay, những người trẻ sống ở đô thị loại I như Biên Hòa thu nhập khoảng 13- 14 triệu đồng/tháng rất khó mua đất, nhà ở thương mại. Trong trường hợp này, họ phải tìm cách tiếp cận NƠXH nhưng lại không thuộc đối tượng được mua vì phát sinh thuế thu nhập cá nhân.

Nhiều ý kiến cho rằng, định mức đóng thuế thu nhập cá nhân hiện nay đã không còn phù hợp với chi tiêu tại các thành phố lớn, giá NƠXH cũng tăng nhiều so với 5 năm trước. Cần nâng mức thu nhập hoặc có hệ số riêng để người có thu nhập trung bình ở đô thị được hưởng thụ chính sách.

* Dự kiến thu nhập 15 triệu đồng/người/tháng được mua nhà

Tại dự thảo Nghị định quy định về phát triển và quản lý NƠXH, Bộ Xây dựng đã điều chỉnh “nới” mức thu nhập hàng tháng nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người mua nhà. Cụ thể, dự thảo đưa ra điều kiện: thu nhập bình quân hàng tháng của người đứng đơn và vợ hoặc chồng của người đó không quá 15 triệu đồng/tháng; thời hạn xác định thu nhập là 3 năm trước liền kề năm được xét mua, thuê mua NƠXH. Như vậy, so với quy định hiện hành, giới hạn thu nhập được tăng thêm 4 triệu đồng/tháng.

Ông Đàm Thế Dân, Phó giám đốc Công ty CP kinh doanh nhà Đồng Nai đánh giá, quy định hiện hành có nhiều thủ tục, điều kiện “đánh đố” người mua NƠXH. Một trong số đó là thu nhập, thấp quá thì không được vay vốn hoặc được vay vốn nhưng ít so với nhu cầu, còn thu nhập khá đóng thuế thu nhập cá nhân lại không được mua nhà.

“Vừa qua, chúng tôi bốc thăm chọn người mua NƠXH, có khá nhiều trường hợp không đủ kiện vì phát sinh thuế thu nhập cá nhân” - ông Dân chia sẻ.

Tại hội nghị Tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển NƠXH do Chính phủ tổ chức mới đây, nhiều ý kiến cho rằng, NƠXH hiện nay đang được mặc định chỉ dành cho người thu nhập thấp, trong khi đó người thu nhập trung bình cũng rất cần nhà. Thêm vào đó, mức thu nhập được gọi là thấp có sự khác nhau giữa các đô thị. Chẳng hạn thu nhập 10 triệu đồng nhưng sống ở Hà Nội hay Thành phố Hồ Chí Minh chỉ đủ chi tiêu, trong khi đó với các thành phố thuộc tỉnh vùng xa thì cao. Cần có định mức tiêu chuẩn về thu nhập giữa vùng miền như hệ số lương hoặc dựa trên giá nhà ở tại địa phương hoặc nâng mức giảm trừ gia cảnh đối với người sống ở đô thị lớn.

Chia sẻ tại hội nghị trên, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho rằng, các Luật Nhà ở, Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản (sửa đổi) đã có nhiều cơ chế ưu đãi cho chủ đầu tư dự án NƠXH như: Được dành tối đa 20% tổng diện tích đất để kinh doanh; được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất của dự án; không phải thực hiện thủ tục xác định giá đất; được vay vốn với lãi suất ưu đãi…

Khi ưu đãi dành cho chủ đầu tư được mở ra thì ưu đãi, thủ tục dành cho đối tượng hưởng thụ cũng phải đồng bộ thì mới phát triển được. Hiện tại, Bộ Xây dựng đang hoàn thiện nghị định theo hướng cắt giảm điều kiện cư trú; nâng mức thu nhập của người mua nhà.

Hoàng Lộc