Có lẽ nhiều người đã nghe nói đến hoặc đích thân mở tài khoản ngân hàng mà chỉ cần ngồi tại nhà. Đây là việc mà trước đây nhất thiết phải đến trụ sở ngân hàng để nhân viên kiểm tra giấy tờ tùy thân, đối chiếu khuôn mặt. Nay nhờ sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo (AI), tất cả đều có thể thực hiện qua internet.
Có lẽ nhiều người đã nghe nói đến hoặc đích thân mở tài khoản ngân hàng mà chỉ cần ngồi tại nhà. Đây là việc mà trước đây nhất thiết phải đến trụ sở ngân hàng để nhân viên kiểm tra giấy tờ tùy thân, đối chiếu khuôn mặt. Nay nhờ sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo (AI), tất cả đều có thể thực hiện qua internet.
 |
| Dùng eKYC để định danh khách hàng. Ảnh minh họa của VNPT |
* KYC và eKYC
KYC là quy định bắt buộc đối với các tổ chức tài chính (như ngân hàng). Đây là viết tắt của Know Your Customer, nghĩa là Biết về khách hàng của bạn hay Định danh khách hàng. KYC cần phải được thực hiện để xác minh danh tính và thông tin đăng nhập của khách hàng trước khi thực hiện bất kỳ dịch vụ tài chính nào.
eKYC là viết tắt của Electronic KYC, là quy trình định danh khách hàng điện tử, theo đó các doanh nghiệp áp dụng công nghệ để đơn giản hóa các thủ tục, giấy tờ nhằm mang đến cho khách hàng những trải nghiệm tốt nhất. Với sự phát triển của AI và mạng internet, hiện nay eKYC đã đạt những bước tiến đáng kể.
* Sử dụng công nghệ AI trong việc định danh khách hàng
Trong thời đại công nghệ 4.0, rất nhiều hoạt động được thực hiện online như: học tập online, làm việc online, mua sắm online… nhưng có lẽ việc định danh khách hàng online là cần đến trí tuệ nhân tạo nhiều nhất, và cũng chính vì thế việc định danh khách hàng online chỉ mới được áp dụng nhiều trong thời gian gần đây khi AI đạt được những bước tiến mới.
Các công nghệ AI được áp dụng trong việc định danh khách hàng là:
OCR: Viết tắt từ Optical Character Recognition, nghĩa là nhận dạng ký tự quang học. Công nghệ OCR giúp hệ thống đọc và hiểu được các thông tin từ các tài liệu nhận dạng mà khách hàng cung cấp như căn cước công dân, hộ chiếu, bằng lái xe... rồi trích xuất thông tin cần thiết.
Face matching: công nghệ đối chiếu khuôn mặt. Face matching sẽ sử dụng các thuật toán để chọn ra các chi tiết cụ thể trên khuôn mặt của một người. Các chi tiết thu được sẽ được số hóa và dùng để so sánh với dữ liệu trên các khuôn mặt khác trong cơ sở dữ liệu có sẵn.
Liveness detection: Đây là công nghệ giúp ngăn chặn việc đánh cắp thông tin người dùng. Liveness detection sẽ xác định thời gian thực diễn ra là của khách hàng chứ không phải do robot hay một kẻ mạo danh.
Fraud detection: Công nghệ này được sử dụng để xác minh chính xác một cá nhân nào đó trong các tác vụ liên quan đến tài khoản giúp bảo vệ dữ liệu và thông tin của khách hàng, tránh trường hợp đối tượng xấu dùng thông tin đó bất hợp pháp làm mất lòng tin của người dùng.
* Giải pháp eKYC của VNPT
Tại Việt Nam, công nghệ định danh khách hàng điện tử VNPT eKYC đã được nhiều tổ chức, doanh nghiệp tin dùng. Theo bảng xếp hạng vừa được công bố trong tháng 12-2021 của Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ quốc gia Mỹ (National Institute of Standards and Technology, NIST), VNPT eKYC đang dẫn đầu trong các tập đoàn, doanh nghiệp Việt Nam.
 |
| eKYC phát hiện giấy tờ không đạt yêu cầu. Ảnh minh họa của VNPT |
Trước đó, vào cuối năm 2020, VNPT eKYC đã được trao giải thưởng Sáng tạo - nhà mạng (Innovation Award - Operator) tại giải thưởng Viễn thông châu Á - Asia Communication Awards (ACA) 2020. VNPT eKYC đoạt giải vàng hạng mục Ứng dụng trí tuệ nhân tạo vào bảo mật tại Cyber Security Global Excellence Awards - giải thưởng An toàn bảo mật thế giới 2021.
Các tính năng chính của VNPT eKYC bao gồm:
Kiểm tra gian lận (Fraud Check): Giải quyết vấn nạn đăng ký tài khoản với giấy tờ tuỳ thân giả. Ứng dụng công nghệ tìm kiếm khuôn mặt siêu nhanh, hệ thống tự động phát hiện khuôn mặt đã tồn tại trong cơ sở dữ liệu.
Xác thực giấy tờ: Xác thực và OCR được hầu hết các giấy tờ tùy thân hợp lệ theo pháp luật Việt Nam, bao gồm: Chứng minh nhân dân cũ/mới, căn cước công dân gắn chip, hộ chiếu (Việt Nam, nước ngoài), chứng minh thư quân đội, bằng lái xe (cũ, mới), hộ chiếu điện tử, hộ chiếu chip.
Xác thực chân dung: Lập tức phát hiện trường hợp giả mạo chân dung để cảnh báo kịp thời.
Phát hiện giấy tờ không đạt yêu cầu: Đảm bảo phát hiện hầu hết các trường hợp giấy tờ không đủ điều kiện đăng ký thông tin, như: giấy tờ mờ nhòe, hỏng, bị cắt góc, tẩy xóa...; giấy tờ bị dán đè ảnh chân dung; giấy tờ hết hạn; giấy tờ giả (trường hợp các ảnh đầu vào là chứng minh nhân dân photo, scan...); kiểm tra số ID, phát hiện những số ID bị chỉnh sửa sai quy tắc ban hành.
Nhận dạng khách hàng qua video (V-CIP): Tính năng nổi bật có khả năng so sánh khách hàng đang gọi điện với ảnh chụp đăng ký.
Chụp ảnh màn hình: Sử dụng ảnh chụp màn hình để so khớp khuôn mặt người chụp với chân dung đã đăng ký từ trước, làm cơ sở cho doanh nghiệp xác định độ tin cậy của khách hàng.
Định vị GPS: Định vị và lưu lại địa điểm đăng ký của khách hàng, giúp doanh nghiệp dễ dàng truy vết, phục vụ trong quá trình điều tra gian lận.
Lưu lại video call: Hệ thống tự động ghi và lưu lại đoạn video quá trình giao dịch viên trao đổi và xác nhận thông tin trực tiếp với khách hàng, là điều kiện bắt buộc để phê duyệt giao dịch.
Hiện nay, nền tảng VNPT eKYC đang phục vụ mỗi ngày từ 500 ngàn đến 1 triệu giao dịch trong tất cả các lĩnh vực thiết yếu của đời sống kinh tế xã hội như ngân hàng, tài chính, bảo hiểm, chứng khoán, viễn thông, thương mại điện tử, logistics…
* Áp dụng eKYC tại các ngân hàng ở Việt Nam
Từ tháng 7-2020, Ngân hàng Nhà nước cho phép 10 ngân hàng thương mại triển khai thí điểm áp dụng eKYC trong hoạt động với yêu cầu phải đảm bảo an toàn rủi ro, khi có tình huống xảy ra thì các ngân hàng này phải tự chịu trách nhiệm. Cho đến nay, đã có hơn 20% số ngân hàng tại Việt Nam ứng dụng eKYC trong việc định danh khách hàng như: VPBank, TPBank, Vietcombank, VietinBank, ACB…
Tại TPBank, chỉ sau hơn 1 tháng thí điểm phương thức định danh khách hàng điện tử eKYC đã thu hút gần 30 ngàn khách hàng đăng ký mở tài khoản mới thông qua phương thức này, tương đương 85% số lượng khách hàng đăng ký mở tại quầy giao dịch hoặc tại LiveBank theo cách truyền thống... Tại VPBank, chỉ sau 2 tháng ra mắt đã có 15 ngàn tài khoản đăng ký mới, bằng 50% dự toán cả năm 2020. HDBank chỉ sau 1 tháng triển khai việc định danh trực tuyến eKYC trên app HDBank đã thu hút gần 15 ngàn khách hàng đăng ký.
Việc áp dụng eKYC trong lĩnh vực ngân hàng mang lại nhiều lợi ích:
- Quy trình eKYC giúp ngân hàng xác định khách hàng của họ là có thật, dựa trên việc xác minh thông tin của khách hàng để đánh giá và giám sát rủi ro. Đây là cơ sở để ngăn ngừa các hoạt động tài chính bất hợp pháp như rửa tiền, tài trợ khủng bố, tham nhũng...
- Hồ sơ và dữ liệu của khách hàng sẽ được lưu trữ trực tuyến vĩnh viễn. Bất kỳ hành vi trục lợi nào đều có thể truy vết nhanh chóng ra khách hàng sử dụng dịch vụ đó.
- eKYC giúp khách hàng nâng cao trải nghiệm dịch vụ của ngân hàng. Nhờ có eKYC khách hàng không phải xếp hàng chờ đợi đến lượt gặp nhân viên ngân hàng để thực hiện giao dịch, không cần điền vào nhiều biểu mẫu... Giao dịch eKYC hoàn toàn tự động, không có sự can thiệp của bất kỳ thao tác thủ công nào nên khách hàng chỉ mất vài phút để xác minh.
- eKYC giúp nâng cao hiệu suất làm việc của ngân hàng đồng thời giúp ngân hàng tiết kiệm chi phí cho hoạt động của mình.
- Dữ liệu về khách hàng sẽ được tự động lưu trữ. Ngân hàng có thể dựa vào dữ liệu lưu trữ hoạt động giao dịch của khách hàng để dự đoán và đề xuất dịch vụ phù hợp cho khách hàng đó.
Trong tình hình đại dịch Covid-19 vẫn đang diễn biến phức tạp, việc triển khai định danh khách hàng trực tuyến mang lại rất nhiều lợi ích thiết thực không chỉ cho ngân hàng mà cho cả khách hàng sử dụng các dịch vụ này.
Phạm Hoài Nhân
