30 năm, một chặng đường đánh dấu biết bao nhiêu kỷ niệm nhưng so với 1000 năm Thăng Long - Hà Nội hay hơn 300 năm phát triển vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai thì con số này thật khiêm nhường. Tuy nhiên, đây là giai đoạn được ví như thời thanh xuân đẹp nhất của đời người, hay là thời tráng niên sôi nổi với biết bao nhiệt huyết của tuổi trẻ. Với sức trẻ ấy, Nhà Xuất bản (NXB) Đồng Nai đã khẳng định được vị trí của mình trong lòng bạn đọc bằng việc cho ra đời nhiều cuốn sách có giá trị về các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, chính trị và giáo dục của địa phương.
30 năm, một chặng đường đánh dấu biết bao nhiêu kỷ niệm nhưng so với 1000 năm Thăng Long - Hà Nội hay hơn 300 năm phát triển vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai thì con số này thật khiêm nhường. Tuy nhiên, đây là giai đoạn được ví như thời thanh xuân đẹp nhất của đời người, hay là thời tráng niên sôi nổi với biết bao nhiệt huyết của tuổi trẻ. Với sức trẻ ấy, Nhà Xuất bản (NXB) Đồng Nai đã khẳng định được vị trí của mình trong lòng bạn đọc bằng việc cho ra đời nhiều cuốn sách có giá trị về các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, chính trị và giáo dục của địa phương.
* Từ di sản mong manh...
Thời điểm từ năm 1980 về trước, khái niệm về xuất bản mơ hồ và mong manh như vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai thủa mới khai sinh lập địa. Những năm bảy mươi, tám mươi của thế kỷ XVIII đánh dấu bước phát triển mới của lịch sử - xã hội vùng Đồng Nai - Gia Định bằng một loạt những biến cố dồn dập. Nhiều tác giả văn học lớn sau này như Trịnh Hoài Đức, Ngô Nhơn Tịnh, Lê Quang Định đi thi và được bổ chức Hàn lâm viện chế cáo. Những người được xem là thực tài này đã tiến khá nhanh dù họ đều là quan văn chứ không phải là những vị tướng cầm quân.
 |
| Chủ tịch UBND tỉnh Võ Văn Một tặng bộ Địa chí Đồng Nai cho Tổng lãnh sự Hoa Kỳ tại TP. Hồ Chí Minh. |
Di sản mong manh đánh dấu nền văn vật của vùng đất này chỉ có công trình Văn miếu Trấn Biên được xây dựng năm Ất Mùi (năm 1715 và năm 1775 theo Âm lịch) và tác phẩm Gia Định thành thông chí của Trịnh Hoài Đức. Bên cạnh đó, một vài ấn phẩm xuất bản hiếm hoi trong giai đoạn này, người đọc cũng thấy xuất hiện thơ văn của nhóm sĩ phu yêu nước, như: Ngô Nhơn Tịnh, Lê Quang Định, Hoàng Ngọc Uẩn và Diệp Minh Phụng..., những ông quan tài năng và nức tiếng về thơ văn sau này.
Những năm kháng chiến chống Pháp và Mỹ, đất Đồng Nai xuất hiện khá nhiều những cây bút sung sức, như: Lý Văn Sâm, Bình Nguyên Lộc, Hoàng Văn Bổn, Trần Bạch Đằng... Tuy nhiên, hầu hết tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ của các cây bút này đều được đăng trên các báo và xuất bản tại Sài Gòn. Thêm vào đó, số ấn phẩm này xuất bản không nhiều và còn khá thưa thớt.
* ... Đến khát vọng về tủ sách văn vật
Những năm tháng đầu tiên khi NXB mới thành lập, những người thật sự tâm huyết với NXB Đồng Nai đã luôn mong ước cháy bỏng được trở thành "bà đỡ" về tinh thần để cho ra đời những ấn phẩm có giá trị ghi lại toàn cảnh bức tranh về vùng đất Đồng Nai, về những người con ưu tú, những tác phẩm nổi bật và những giai đoạn lịch sử hào hùng của mảnh đất "Miền Đông gian lao mà anh dũng".
|
Mỗi khi có các đoàn khách tham quan tới Đồng Nai, người Đồng Nai không chỉ tự hào giới thiệu đến bạn bè trong và ngoài nước về những khu công nghiệp quy mô và hiện đại, về con sông Đồng Nai hiền hòa mang trong mình biết bao dòng chảy và bề dày văn hóa, mang trong mình biết bao câu chuyện kể như ngỡ vừa mới hôm qua, mà còn tự hào khi được giới thiệu về nền văn vật - đó chính là những cuốn sách được làm bằng tất cả những tâm huyết và khát vọng để tri ân về vùng đất và con người nơi đây. Đây chắc chắn là điều mà không phải NXB địa phương nào cũng có thể làm được. |
Tháng 7-1997, tôi về làm Giám đốc NXB Đồng Nai. Hơn 2 năm trực tiếp bắt tay vào làm công tác xuất bản, trong lòng tôi luôn cháy bỏng một khát vọng về một tủ sách về văn hóa - văn vật của vùng đất này. Ngày đó, tôi mơ ước làm sao NXB có thể cho ra đời khoảng 50 đầu sách về địa phương. Những đầu sách này, chắc chắn sẽ tạo nên diện mạo và dấu ấn của địa phương và người Đồng Nai phải tự hào về những trang sách viết về chính vùng đất thân thương mà mình đang sống, hiểu được cội nguồn và biết quý những gì mà cha ông đã đổ bao máu xương giữ gìn, mở mang bờ cõi.
Nếu như từ những ngày đầu thành lập, NXB Đồng Nai chỉ xuất bản được số đầu sách đếm trên đầu ngón tay thì đến năm 2000 đã xuất bản được gần 1.000 đầu sách. Và một điều thật tự hào, cho đến thời điểm này NXB Đồng Nai đã xuất bản được hơn 100 ấn phẩm có giá trị về địa phương trên tất cả các lĩnh vực. Đây là con số vượt xa mơ ước.
Thế mạnh của NXB Đồng Nai được thể hiện bằng lực lượng sáng tác, đội ngũ biên tập, biên dịch, lực lượng cộng tác viên... Điều này cũng thể hiện được nội lực của NXB Đồng Nai trong giai đoạn chuyển mình của nền kinh tế thị trường.
* Mơ ước vươn xa, bay cao
Có một thực tế là hầu hết các NXB địa phương hiện nay phần lớn đều in lại các tác phẩm trước đây của địa phương. Riêng việc xuất bản các công trình, các tác phẩm mới còn rất hạn chế. Tuy nhiên, NXB Đồng Nai đang có thế mạnh này. Các cuốn sách viết về văn hóa, chính trị, khoa học, giáo dục của địa phương xuất bản trong thời gian qua được đánh giá có những bước phát triển đáp ứng yêu cầu của thời đại mới.
Xây dựng NXB đã khó, giữ vững và tìm mô hình phát triển phù hợp cho NXB lại càng khó hơn. Bên cạnh việc chủ động làm sách tự tin và khai thác hiệu quả mảng sách liên kết, tôi luôn mong muốn NXB Đồng Nai là "bà đỡ" cho các giá trị về văn hóa của địa phương, vì địa phương.
Trong những năm tới, bên cạnh sự chuyển mình thật sự để tìm ra được hướng đi lâu dài và bền vững, NXB Đồng Nai vẫn mang trong lòng khát vọng về các tủ sách có giá trị của địa phương. Có lẽ câu hỏi bạn đọc hôm nay cần gì và các NXB hiện nay đáp ứng được tới đâu những thị hiếu ngày càng khó tính của bạn đọc là sự trăn trở cho bất cứ NXB nào trên bước đường phát triển và trưởng thành...
TS. Huỳnh Văn Tới (Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Chủ tịch Hội đồng Tư vấn xuất bản tỉnh)
