Lê Thánh Tông tên là Lê Tư Thành, sinh ngày 20-7 năm Nhâm Tuất (1442) tại một nơi heo hút phía Tây Nam Quốc Tử Giám, sau là chùa Huy Văn (nay thuộc ngõ Văn Chương, quận Đống Đa, Hà Nội) khi mẹ ông đang phải lánh nạn vì sự truy bức do sự tranh chấp chốn nội cung.
Lê Thánh Tông tên là Lê Tư Thành, sinh ngày 20-7 năm Nhâm Tuất (1442) tại một nơi heo hút phía Tây Nam Quốc Tử Giám, sau là chùa Huy Văn (nay thuộc ngõ Văn Chương, quận Đống Đa, Hà Nội) khi mẹ ông đang phải lánh nạn vì sự truy bức do sự tranh chấp chốn nội cung.
Lúc nhỏ, hoàng tử Lê Tư Thành sống trong sự đùm bọc của những người lao động nghèo khổ. Năm 1460, Lê Thánh Tông bước lên ngai vàng giữa lúc triều đình nhà Lê đang lục đục mâu thuẫn. Ông đã nhanh chóng chấm dứt tình trạng phe phái trong cung đình, chấn chỉnh lại kỷ cương phép nước.
Trong 37 năm ở ngôi vua (1460-1497), ông đã tiến hành nhiều cải cách về chính trị, quân sự, kinh tế; đề cao những giá trị văn hoá của dân tộc; ban hành nhiều chính sách tiến bộ về tuyển chọn, đãi ngộ nhân tài.
Trên lĩnh vực cải cách hành chính: Lê Thánh Tông xóa bỏ cơ cấu hành chính cũ, chia cả nước thành 12 đạo và sau đó hình thành thêm 1 xứ và đổi thành 13 xứ. Các xứ chia thành phủ, huyện, châu. Huyện phân thành xã. Xã phân thành thôn v.v... Việc thay đổi cơ cấu hành chính đã làm cho bộ máy hành chính gần dân hơn và phát huy được trách nhiệm. Dưới triều đại Lê Thánh Tông, bản đồ chi tiết của Đại Việt được vẽ cùng với bản đồ các nước trong vùng.
Trên lĩnh vực kinh tế: Lê Thánh Tông quan tâm đặc biệt đến các biện pháp để phát triển kinh tế, sửa đổi chế độ thuế khóa, điền địa, khuyến khích nông nghiệp, trồng trọt, chăn nuôi, mở đồn điền, khai khẩn đất hoang. Dưới triều đại của ông, rất nhiều các Chiếu, Chỉ dụ được ban bố như Chiếu Khuyến nông, Chiếu lập đồn điền, Chiếu định quan chế...
Trên lĩnh vực quân sự: Ngoài tổ chức quân thường trực, Lê Thánh Tông cho thống kê tất cả những người nam khỏe mạnh trong cả nước đưa vào danh sách quân dự bị để khi cần sẽ động viên. Nhà nước còn ban hành 43 điều quân chính rất nghiêm. Nhờ những chính sách ấy, lực lượng quốc phòng bảo vệ đất nước được tăng cường hùng hậu.
Trên lĩnh vực luật pháp: Đó là việc Nhà nước ban hành Bộ luật - Luật Hồng Đức (Hồng Đức là niên hiệu của Lê Thánh Tông từ 1470-1497). Sự ra đời của Bộ Luật Hồng Đức đánh giá trình độ văn minh cao của xã hội Việt
Trên lĩnh vực bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa của dân tộc và giáo dục: Thời kỳ trị vì của Lê Thánh Tông là giai đoạn phát triển rực rỡ của nền văn hoá Đại Việt. Lê Thánh Tông đã có công lao tạo dựng cho thời đại một nền văn hóa với diện mạo riêng. Với chính sách tôn trọng và đãi ngộ nhân tài, thời đại của Lê Thánh Tông xuất hiện hàng loạt các danh nhân trên nhiều lĩnh vực. Lê Thánh Tông còn cho xây kho chứa sách và thành lập Hội Tao đàn bao gồm 28 nhân vật là nhà văn hóa lớn đương thời, thường gọi là "Tao đàn nhị thập bát tú" do nhà vua làm nguyên soái. Năm 1843, Lê Thánh Tông cho xây dựng lại Văn miếu và mở rộng Thái học viện để con em quý tộc và bình dân đều có thể vào học. Việc học hành, thi cử và tuyển chọn nhân tài phát triển rực rỡ hơn bao giờ hết. Chính Lê Thánh Tông là người cho dựng bia tiến sĩ, khắc tên các tiến sĩ vào bia đá để lưu lại. Cũng chính ông là người đã định lệ xướng danh người đỗ, đãi yến, ban phát mũ áo cân đai, vinh quy bái tổ để biểu dương việc học. Trong thời gian trị vì 37 năm của ông, Nhà nước đã lấy đỗ 10/46 trạng nguyên; 501/2906 tiến sĩ tức hơn một phần tư tổng số tiến sĩ của gần 900 năm khoa cử nước nhà. Lê Thánh Tông cũng chính là người đã minh oan cho Nguyễn Trãi, cho sưu tầm trước tác của ông để thế giới sau này biết tới một Nguyễn Trãi - Danh nhân văn hóa v.v... Bản thân lê Thánh Tông cũng là một thi sĩ mang tầm vóc thời đại, thơ ông là tiếng nói của một nhân cách lớn, một triết gia, một trái tim yêu nước và tràn đầy lòng tự hào dân tộc mang âm hưởng hùng tráng của nước non Đại Việt.
Dưới thời trị vì của Lê Thánh Tông, như sử sách ghi lại, nhân dân Đại Việt đã được sống trong cảnh thái bình, thịnh trị: Đêm ngủ không phải đóng cửa, của rơi ngoài đường không ai nhặt, "thóc lúa đầy đồng trâu chẳng buồn ăn" (ca dao).
Lê Thánh Tông xứng đáng với sự suy tôn của lịch sử: là "bậc vua anh hùng, tài luợc" (Đại Việt sử ký toàn thư).
Vũ Trung Kiên
![[Video_Chạm 95] Xã Định Quán](/file/e7837c02876411cd0187645a2551379f/122025/dinh-quan_20251220110114.jpg?width=400&height=-&type=resize)
