Tại phiên họp Chính phủ chuyên đề tháng 11-2021, Bộ KH-ĐT đã trình Chính phủ một đề án khá đặc biệt: Đề án Thí điểm tách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng (GPMB) thành dự án độc lập. Ngay lập tức, đề án này thu hút nhiều luồng ý kiến bàn luận, bởi nó chạm ngay vào "điểm nóng" trong lĩnh vực đầu tư công là GPMB.
Tại phiên họp Chính phủ chuyên đề tháng 11-2021, Bộ KH-ĐT đã trình Chính phủ một đề án khá đặc biệt: Đề án Thí điểm tách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng (GPMB) thành dự án độc lập. Ngay lập tức, đề án này thu hút nhiều luồng ý kiến bàn luận, bởi nó chạm ngay vào “điểm nóng” trong lĩnh vực đầu tư công là GPMB.
Từ nhiều năm nay, với tất cả các dự án, GPMB luôn là khâu “khoai” nhất, là điểm nghẽn phổ biến nhất, khiến nhiều dự án chậm tiến độ hoặc kéo lê hàng chục năm không triển khai nổi. Theo Bộ KH-ĐT, trong năm 2020, cả nước có khoảng 1.900 dự án đầu tư chậm tiến độ, trong đó gần 1.100 dự án gặp vướng mắc ở khâu GPMB.
Ngay tại Đồng Nai, có thể dễ dàng kể tên các dự án chậm tiến độ vì vướng mắc khâu GPMB như: dự án Xây dựng hương lộ 2; dự án Xây cầu Vàm Cái Sứt; dự án Chống ngập úng khu vực suối Chùa, suối Bà Lúa và suối Cầu Quan… Theo Sở KH-ĐT, trên địa bàn tỉnh hiện có 23 dự án giải ngân nguồn vốn đầu tư chưa đạt kế hoạch do chậm trễ trong công tác bồi thường, GPMB. Các dự án có nguồn vốn từ Trung ương được thực hiện trên địa bàn tỉnh hoặc đi qua địa bàn tỉnh cũng vướng mắc nhiều ở khâu trọng yếu này.
Năm 2021, cùng với những khó khăn khách quan do dịch bệnh Covid-19 khiến nhiều dự án đã chậm tiến độ nay còn chậm hơn, khâu GPMB tiếp tục là nguyên nhân gây nên tình trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công trên cả nước. Do đó, việc tách GPMB ra khỏi dự án đầu tư được kỳ vọng là giải pháp quan trọng tháo gỡ điểm nghẽn giải ngân vốn đầu tư công, đẩy nhanh tiến độ toàn bộ dự án.
Trên thực tế, Đồng Nai đã có một dự án được cho phép thí điểm hình thức này là dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Dự án trọng điểm quốc gia này đã được cấp có thẩm quyền quyết định tách riêng công tác GPMB. Theo đó, công tác GPMB đã được tách riêng thành dự án Thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư sân bay Long Thành và được triển khai thực hiện trước. Đến hiện tại, dù vẫn chưa hoàn toàn giải quyết hết các vướng mắc nhưng phải nhận định rằng, nhờ tách phần GPMB ra khỏi tổng thể dự án chung mà tiến độ GPMB của siêu dự án này đã đạt nhiều dấu mốc quan trọng và nhanh so với quy mô (diện tích cần giải phóng mặt bằng lên đến 5 ngàn ha).
Tất nhiên, không phải dự án nào cũng có thể “đọ” với sân bay Long Thành, bởi đây là dự án trọng điểm quốc gia nên thường xuyên được Chính phủ, các bộ, ngành quan tâm sâu sát và giải quyết nhanh các vướng mắc. Nhưng rõ ràng, định hướng thí điểm tách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, GPMB ra khỏi dự án đầu tư mà Bộ KH-ĐT trình Chính phủ xem xét là một hướng đi khá khả thi.
Đề án này tạo điều kiện triển khai GPMB ngay sau khi phê duyệt chủ trương đầu tư đối với các dự án có phạm vi sử dụng đất rõ ràng, rút ngắn thời gian hoàn thiện dự án, giảm chi phí có thể phát sinh sau khi dự án được phê duyệt chủ trương đầu tư, hạn chế việc điều chỉnh dự án… Chính vì vậy, đề án này nên nhanh chóng được thí điểm rộng rãi hơn, trên nền tảng đó có sự điều chỉnh phù hợp nhằm tiến đến gỡ bỏ hoàn toàn những rào cản về GPMB cho các dự án trong tương lai.
Kim Ngân
