Gỡ khó cho công tác phát triển BHXH, BHYT

Từ đầu năm đến nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nhiều người lao động thất nghiệp,… dẫn đến tình trạng sụt giảm mạnh số người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT).

Từ đầu năm 2020 đến nay, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, hoạt động sản xuất, kinh doanh của nhiều doanh nghiệp bị thu hẹp, đình trệ, nhiều người lao động thất nghiệp, mất thu nhập… đã dẫn đến tình trạng sụt giảm mạnh số người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT).

Nhân viên Bảo hiểm xã hội tỉnh tư vấn cho người lao động về những thiệt thòi khi rút bảo hiểm xã hội một lần. Ảnh:P. Liễu

Trước tình hình này, cơ quan BHXH tỉnh đã phối hợp với các sở, ngành liên quan tập trung nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT.

* Giảm số người tham gia BHXH, BHYT

Dịch bệnh Covid-19 kéo dài đã để lại nhiều hệ lụy, đặc biệt với người lao động. Nhiều người bị mất việc, giảm việc ảnh hưởng đến thu nhập, buộc phải làm thủ tục rút BHXH một lần để trang trải cuộc sống. Từ đó dẫn đến số lượng người tham gia BHXH giảm.

Theo BHXH tỉnh, tính đến ngày 1-10, toàn tỉnh có hơn 2,57 triệu đối tượng tham gia các loại hình bảo hiểm bắt buộc và tự nguyện. Tuy nhiên, so với thời điểm ngày 31-12-2019 thì số người tham gia các loại bảo hiểm đều sụt giảm, trong đó BHYT hiện có 2.529.022 người tham gia, giảm 50.624 người tham gia; BHXH bắt buộc hiện có 781.751 người tham gia, giảm 50.572 người; BHTN có 766.244 người tham gia, giảm 46.467 người tham gia và BHXH tự nguyện có 8.037 người tham gia, giảm 1.197 người.

Biểu đồ thể hiện số đối tượng tham gia các loại hình bảo hiểm giữa thời điểm ngày 1-10-2020 so với ngày 31-12-2019 (Thông tin: Phương Liễu - Biểu đồ: Thanh Hải)

Đến cơ quan BHXH tỉnh để làm thủ tục đăng ký rút BHXH một lần, anh Lê Tuấn Tú (ngụ P.Long Bình, TP.Biên Hòa) chia sẻ, anh bị mất việc từ đợt bùng phát dịch Covid-19 vào tháng 4-2020. Quá trình tham gia BHXH của anh bị ngắt quãng vì không còn được công ty đóng, ngay cả bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) anh cũng không được nhận vì công ty còn nợ tiền đóng BHXH.

 Anh Tú nói: “Dù rất muốn giữ lại sổ BHXH để dành sau này nhận lương hưu, nhưng từ khi nghỉ việc đến nay đã nửa năm vẫn chưa kiếm được việc làm mới trong khi đó có nhiều thứ phải chi tiêu nên tôi quyết định đăng ký rút BHXH một lần để lo cho gia định trong thời điểm khó khăn này”.

Theo BHXH tỉnh, hiện có rất nhiều người lao động đến đăng ký rút BHXH một lần để trang trải cuộc sống như anh Tú. Một trong những nguyên nhân chính là có nhiều doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất, cắt giảm lao động, doanh nghiệp phá sản, giải thể. Đây cũng là nguyên nhân chính của tình trạng sụt giảm lượng lớn đối tượng tham gia các loại hình BHYT, BHXH bắt buộc, BHTN. Song song đó, do sản xuất, kinh doanh gặp nhiều khó khăn, nhiều doanh nghiệp không có nhu cầu tuyển dụng thêm lao động… khiến số lượng đối tượng tham gia BHYT, BHXH bắt buộc, BHTN chỉ giảm mà không tăng.

Nhân viên Bảo hiểm xã hội tỉnh đến tận nhà dân vận động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Cũng do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, tình trạng doanh nghiệp trên địa bàn nợ đọng, trốn đóng BHYT, BHXH diễn biến ngày càng phức tạp. Theo BHXH tỉnh, hiện có hàng trăm doanh nghiệp trên địa bàn nợ đọng, trốn đóng BHYT, BHXH, BHTN với số tiền lên đến hơn 705,5 tỷ đồng.

Bên cạnh những doanh nghiệp thực sự khó khăn vì ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 cũng có không ít doanh nghiệp “viện cớ” để đối phó, trốn tránh hoặc chiếm dụng tiền BHXH, BHYT, BHTN của người lao động. Trong khi đó, nhiều người lao động vì quá cần việc làm mà chấp nhận điều kiện của chủ sử dụng lao động đưa ra là tự thỏa thuận tăng lương và không đóng BHXH bắt buộc. Điều này gây khó khăn trong công tác phát triển BHXH bắt buộc trên địa bàn.

* Chủ động triển khai đồng bộ nhiều giải pháp

Hiện công tác phục hồi và phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN đang gặp nhiều khó khăn, thách thức. Đến nay, việc thực hiện các chỉ tiêu kế hoạch của tỉnh giao còn đạt thấp. Cụ thể là tỷ lệ bao phủ BHYT hiện thấp hơn chỉ tiêu 6,9%; tỷ lệ lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH hiện thấp hơn chỉ tiêu 8,2% và tỷ lệ lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHTN còn thấp hơn 1,7%...

Người lao động đến Bảo hiểm xã hội tỉnh làm các thủ tục liên quan đến bảo hiểm xã hội

Để thực hiện đạt các chỉ tiêu theo kế hoạch của tỉnh giao trong năm 2020, bên cạnh việc UBND tỉnh tiếp tục tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sản xuất, kinh doanh để tăng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc BHXH, cơ quan BHXH tỉnh cũng đang triển khai nhiều  giải pháp cụ thể để hoàn thành các chỉ tiêu được tỉnh giao, sau khi tình hình dịch Covid-19 cơ bản được khống chế và đẩy lùi.

Giám đốc BHXH tỉnh Phạm Minh Thành cho biết, ngành BHXH phối hợp chặt chẽ với các sở, ban, ngành, các cơ quan báo chí, Bưu điện tỉnh đa dạng các hình thức tuyên truyền phù hợp đến các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, người dân; tăng cường tổ chức hội nghị khách hàng để tuyên truyền, vận động, phát triển người tham gia BHXH tự nguyện; tiếp tục triển khai rà soát dữ liệu do cơ quan thuế cung cấp để khai thác, phát triển đối tượng.

Ngoài ra, BHXH tỉnh chỉ đạo các phòng nghiệp vụ chủ động tham mưu những giải pháp cụ thể, phối hợp với các sở, ban, ngành trong tỉnh nắm rõ tình trạng hoạt động các đơn vị, doanh nghiệp, để qua đó có giải pháp hỗ trợ, vận động đơn vị, doanh nghiệp tham gia đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động nhằm bù đắp số lượng người tham gia sụt giảm thời gian qua.

Cũng theo Giám đốc BHXH tỉnh Phạm Minh Thành, BHXH tỉnh sẽ phối hợp với Cục Thuế Đồng Nai thống kê số doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Sau đó sẽ đến tận doanh nghiệp, đơn vị để thông báo, yêu cầu các đơn vị, doanh nghiệp thực hiện trích nộp vào quỹ hưu trí, tử tuất theo đúng quy định của pháp luật, đảm bảo quyền lợi cho người lao động, bảo đảm chính sách an sinh xã hội của tỉnh, cũng như hoàn thành tỷ lệ bao phủ BHYT toàn dân trong năm 2020.

Riêng đối với những đơn vị không chấp hành đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động hoặc không ký biên bản làm việc, các cơ quan chức năng sẽ thực hiện thanh tra chuyên ngành BHXH, BHYT, BHTN đột xuất và xử lý vi phạm theo quy định. Trường hợp đơn vị, doanh nghiệp cố tình trốn đóng, sẽ kiến nghị cơ quan công an điều tra, khởi tố theo quy định của Bộ luật Hình sự năm 2015.

Bên cạnh đó, BHXH tỉnh sẽ phối hợp với Bưu điện tỉnh cung cấp danh sách những đối tượng đến hạn đóng BHXH tự nguyện, BHYT, giao chỉ tiêu đến các đại lý thu, BHXH, BHYT cấp huyện để tuyên truyền, đôn đốc, vận động người dân tham gia xuyên suốt, không bỏ ngang việc tham gia BHXH, BHYT, BHTN.

Phương Liễu

Ông Hồ Văn Lộc, Phó giám đốc Sở LĐ-TBXH:

Cần công khai danh sách các doanh nghiệp nợ đọng, chây ì đóng BHXH

Trước khi có dịch covid-19, trong quá trình thanh tra của Sở LĐ-TBXH, nếu phát hiện những doanh nghiệp có hành vi vi phạm về thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH, BHYT, BHTN trên 3 tháng đối với người lao động, sẽ căn cứ theo quy định của Bộ luật Lao động năm 2019, Luật BHXH năm 2014 và Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2017 để xử lý. Tuy nhiên, để tạo điều kiện cho doanh nghiệp có thời gian khắc phục, trước khi lập biên bản xử phạt, Sở cũng mời doanh nghiệp lên làm việc, cho thời hạn từ 1-2 tháng. Sau  đó theo dõi, đôn đốc doanh nghiệp thực hiện, hết thời gian này doanh nghiệp vẫn tiếp tục chây ì, Sở sẽ hoàn tất hồ sơ để xử lý theo quy định.

Riêng năm 2020, do dịch Covid-19 nên Bộ LĐ-TBXH chỉ đạo không tổ chức thanh, kiểm tra các doanh nghiệp. Mới đây, Sở LĐ-TBXH nhận được danh sách hàng trăm doanh nghiệp chây ì, nợ đọng BHXH với số tiền lớn, nợ thời gian dài của rất đông người lao động. Trong vài ngày tới, sẽ có một cuộc họp với sự tham gia của các ngành BHXH, LĐ-TBXH, Công an, Liên đoàn Lao động, Tư pháp và Ban Quản lý các khu công nghiệp Đồng Nai... để thống nhất các giải pháp xử lý triệt để tình trạng này.

Các cơ quan cũng như các cá nhân, đơn vị có liên quan sẽ phối hợp, đảm bảo đủ căn cứ, đúng pháp luật để đề nghị khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử đối với các doanh nghiệp có hành vi gian lận, trốn đóng BHXH theo quy định. Tuy nhiên, tôi cho rằng, cần phải công khai danh sách các đơn vị, doanh nghiệp  nợ BHXH trên các phương tiện thông tin đại chúng, cảnh báo đơn vị vi phạm, khuyến khích đơn vị chủ động khắc phục. Đồng thời, trong thời gian tới, Sở sẽ tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra tại các đơn vị sử dụng lao động nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH, BHYT, BHTN.

Bà Dương Thị Việt Hương, Phó giám đốc Bưu điện tỉnh:

Tích cực vận động, tư vấn phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện

BHXH là chính sách an sinh xã hội, góp phần quan trọng thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo đảm ổn định đời sống nhân dân, phát triển bền vững đất nước. Thời gian qua, Bưu điện tỉnh đã tích cực phát huy vai trò của đại lý thu bưu điện trong công tác tuyên truyền, vận động, tư vấn phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện. Do ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19, thu nhập của nhiều người dân bị ảnh hưởng nên số người tham gia BHYT tự nguyện cũng giảm. Tuy nhiên, Bưu điện tỉnh đã rất nỗ lực thực hiện các giải pháp tuyên truyền trực tiếp như: tổ chức các nhóm nhỏ, “đi từng ngõ, gõ từng nhà” để vận động, giải thích cho người dân hiểu được lợi ích khi họ duy trì tham gia BHXH tự nguyện; đồng thời gợi ý mức đóng và phương thức đóng phù hợp với từng đối tượng để người dân có thể tham gia, quyết tâm thực hiện nhiệm vụ được giao, trở thành “cánh tay nối dài” của ngành BHXH trong công tác tuyên truyền chính sách an sinh xã hội.

Ông Trần Minh Hiền, Giám đốc BHXH H.Xuân Lộc:

Đến tận nhà để vận động người dân

 Trong tình hình sụt giảm chung về đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN cũng như BHYT, BHXH tự nguyện trong toàn tỉnh, H.Xuân Lộc cũng không nằm ngoài thực tế này. Hiện tại, số người tham gia BHYT tại H.Xuân Lộc bị giảm 8,7 ngàn người so với năm 2019, chủ yếu giảm ở đối tượng đồng bào dân tộc thiểu số;  BHXH giảm 781 người;  tuy nhiên BHXH tự nguyện lại tăng 263 người so với năm 2019. Để tiếp tục khai thác, phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT, thời gian tới BHXH H.Xuân Lộc tiếp tục phối hợp với UBND xã, thị trấn mở rộng và nâng cao chất lượng đại lý, nắm chắc danh sách từng đối tượng đã tham gia hoặc chưa tham gia BHYT, đồng thời giao chỉ tiêu phát triển BHYT cho từng đại lý đến tận nhà vận động người dân tham gia để được bảo vệ và chăm sóc sức khỏe. Đối với BHXH bắt buộc, BHXH huyện cũng tiếp tục phối hợp với Phòng LĐ-TBXH, Liên đoàn Lao động huyện, Chi cục Thuế rà soát các doanh nghiệp, lao động có khai báo thuế nhưng chưa tham gia BHXH để yêu cầu tham gia, nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, đề xuất xử lý nghiêm doanh nghiệp trốn đóng BHXH cho người lao động.  Với BHXH tự nguyện, BHXH huyện cũng đang phối hợp Bưu điện huyện và UBND cấp xã hằng tháng ra quân tuyên truyền, vận động kết hợp xuống tận nơi tiếp cận với những đối tượng là nông dân và lao động phi chính thức, đặc biệt là đối tượng thuộc nhóm gần 10% chưa tham gia BHYT hộ gia đình, nhằm  thay đổi nhận thức, chủ động tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình để đảm bảo an sinh, ổn định cuộc sống.    

An Nhiên (ghi)