Đồ ăn, thức uống bán ở vỉa hè
Kỳ 1: Bữa điểm tâm của công nhân

Bất kể mùa nào, tại cổng các khu công nghiệp (KCN) nằm rải rác trên địa bàn các huyện và TP. Biên Hòa đều có những hàng quán tạm bợ bán đồ ăn, thức uống cho công nhân. Điều đáng nói ở đây, các hàng quán này được bày bán rất mất vệ sinh, thế nhưng chúng vẫn tồn tại và luôn đông khách.

Bất kể mùa nào, tại cổng các khu công nghiệp (KCN) nằm rải rác trên địa bàn các huyện và TP. Biên Hòa đều có những hàng quán tạm bợ bán đồ ăn, thức uống cho công nhân. Điều đáng nói ở đây, các hàng quán này được bày bán rất mất vệ sinh, thế nhưng chúng vẫn tồn tại và luôn đông khách.

* Chọn bãi rác bày bán hàng ăn

Có mặt tại khu vực cổng Công ty TNHH Shing Mark (nằm ngay tại đầu đường đi vào xã Đồi 61, huyện Trảng Bom) khi còn rất sớm, chúng tôi quan sát tại đây thấy có rất nhiều hàng quán, chủ yếu là đồ ăn buổi sáng phục vụ cho công nhân được các chủ hàng bày ra một cách nhếch nhác trên hai bên vệ đường, lối đi vào cổng công ty.

Bữa điểm tâm của công nhân thường diễn ra bên vệ đường.

6 giờ sáng, nhiều công nhân đã có mặt tại đây để chuẩn bị buổi điểm tâm trước khi vào ca sáng. Khoảng thời gian ít ỏi ấy, những công nhân tranh thủ ăn vội những thức ăn bày bán khá nhiều tại nơi này. Thế nhưng, những hàng quán bán đồ ăn ở đây từ khâu bày biện đến chỗ ngồi để ăn rất mất vệ sinh.

Một bãi trống đầy bụi đất và đủ thứ bao bì, rác rưởi là nơi có những tấm bạt được trải ra. Trên những tấm bạt đó có đủ các loại bánh ngọt được người bán hàng bày bán cho công nhân làm thức ăn lót dạ buổi sáng mà không hề có bất cứ vật dụng nào che đậy, mặc dù bụi cuốn mịt mù mỗi khi có người và xe qua lại. Dọc hai bên lối đi có rất nhiều chiếc xe chở đằng sau chảo cơm chiên, thúng bánh ngọt, mâm bánh ướt... được các chủ hàng phơi ra trần trụi trước bao nhiêu là xe cộ và người đi lại. Những sạp hàng tạm bợ cũng được dựng lên trong giờ cao điểm để bày bán những hộp cơm giá bèo và chất lượng cũng rất bèo. Cũng tại nơi này, nhất là hai bên đường dẫn từ quốc lộ 1A vào là những khoảng đất trống với đủ loại rác thải của những người buôn bán, người đi đường và cả những công nhân thải ra.

Và phía sau những sạp hàng bán tràn lan hai bên đường đi là những quán cơm, bún, phở được các chủ hàng ở đây bày bán trên những vệ cỏ, cạnh bụi cây và trên cả những đống rác. Những chiếc bàn ghế ngồi ăn ở đây được đặt ngay trên bãi rác của những người buôn bán thải ra từ nhiều ngày qua. Bên những gò đất cheo leo, những bụi cây hay bất kỳ ở đâu, miễn là có thể ngồi mà ăn được thì người bán cứ bán, công nhân - khách hàng cứ ăn.

Còn phía trước cổng Công ty Mastex Vina (thuộc KCN Bàu Xéo, huyện Trảng Bom), ngay tại khu vực đường đang thi công đầy đất đá, bụi bặm, những hàng quán ăn, uống vẫn được nhiều người chọn làm điểm để bán hàng ăn sáng. Một người bán hàng cho biết: "Bán ở đây đã lâu năm, nhưng thỉnh thoảng chúng tôi mới thấy chính quyền can thiệp về trật tự, còn cái vụ an toàn vệ sinh thì... không nghe nói đến. Mà mấy anh an tâm đi, vì bán hàng ăn nên chúng tôi cũng rất chú ý đến việc chế biến đảm bảo vệ sinh! Còn chỗ bán của chúng tôi ở những nơi như thế này là vì ở đây mới có công nhân qua lại và ăn xong thì họ vào làm được luôn". Mặc dù chị bán hàng này ra sức bảo vệ cho việc bày bán hàng ở nơi kém vệ sinh là vì sự tiện lợi cho công nhân và thức ăn đảm bảo "an tâm", nhưng thật sự lại không thể an tâm được.

* Chưa có quy định quản lý bán hàng ăn cho công nhân?

Vào ca buổi sáng, hầu hết trước cổng các công ty ở những KCN xa trung tâm như: Bàu Xéo (huyện Trảng Bom), Tam Phước (huyện Long Thành) và ở các công ty có hàng ngàn công nhân như: Chang Shin (huyện Vĩnh Cửu), Pouchen (TP.Biên Hòa)... đều có những hàng ăn được bày bán hầu như không có gì che đậy và khó mà nói là đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm.

Ngoài ý thức, lương tâm của người kinh doanh và sự bất hợp tác của công nhân - khách hàng còn nhiều điều phải bàn, thì việc quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm của những dịch vụ này vẫn chưa được chính quyền địa phương và các cấp, ngành quan tâm đúng mức. Thực tế, nhu cầu có bữa ăn sáng của công nhân ở những nơi đây là rất cao, cho nên việc phát sinh những hàng quán cũng là chuyện dễ hiểu. Thế nhưng, các doanh nghiệp và chính quyền địa phương đã phó mặc, "xã hội hóa" cho người dân tứ xứ đến làm ăn mà không hề có sự kiểm soát về số lượng, chất lượng, mức độ an toàn vệ sinh.

Những hàng ăn nhếch nhác trước một số công ty.

Về vấn đề này, một chị bán hàng cơm hộp trước cổng một công ty ở KCN Bàu Xéo nói: "Tôi thường xuyên bán đồ ăn sáng ở đây. Sáng nào công nhân cũng vào ca rất đông nên nhu cầu mua hàng rất nhiều. Chúng tôi không bán thì những công nhân này biết mua đồ ăn ở đâu?". Còn công nhân Nguyễn Thị Hà (Công ty Mastex) đang ăn sáng trước khu vực cổng công ty cho biết: "Buổi sáng có rất ít thời gian nên tụi em đành phải ra đây ăn vội vàng món gì đó, miễn rẻ tiền là được. Dù biết ăn uống như vậy là mất vệ sinh lắm, nhưng nếu không ăn thì tụi em lại không có sức vào ca".

Ông Đinh Xuân Thiện, Phó giám đốc Trung tâm y tế huyện Trảng Bom, cho biết: "Việc buôn bán hàng rong tại các cổng trường thì chúng tôi đã có văn bản nghiêm cấm. Còn hiện nay, những xe bán hàng ăn tạm bợ cho công nhân tại cổng các công ty thì chưa có quy định nào điều chỉnh. Việc kinh doanh ăn uống như vậy thuộc vào lĩnh vực quản lý về thức ăn đường phố nên Trung tâm y tế huyện hướng dẫn cho trạm y tế các xã tăng cường quản lý nhằm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Tuy nhiên, thời gian qua chính quyền địa phương một số nơi kiểm tra, xử lý chưa thường xuyên, chưa nghiêm nên tình trạng nêu trên vẫn đang tồn tại. Song, cũng phải nhìn nhận, công việc này gặp rất nhiều khó khăn khi mà những người bán hàng ở đây cũng vì sự mưu sinh và nhu cầu về bữa điểm tâm sáng nhanh gọn, giá rẻ của công nhân cũng rất cao".

Qua khảo sát tại các công ty trên địa bàn huyện, Trung tâm y tế huyện Trảng Bom ghi nhận được rất ít công ty tổ chức bữa ăn sáng cho công nhân và có 12% công ty chưa có bếp ăn trưa, chiều mà trả tiền ăn trực tiếp cho công nhân. Do vậy, tình trạng công nhân sau giờ làm tự tìm chỗ ăn vẫn còn dài dài.

DANH TRƯỜNG