TP.Biên Hòa có nhiều dòng suối chảy qua địa bàn làm nhiệm vụ thoát nước như: Săn Máu, Linh, Siệp và rạch Bà Lúa... Trong nhiều năm qua, các dòng suối này đều phải gánh chịu một lượng lớn nước và chất thải sinh hoạt, chăn nuôi và công nghiệp chưa qua xử lý. Những dòng suối ô nhiễm ở Biên Hòa luôn là nỗi ám ảnh của người dân sống ven suối.
TP.Biên Hòa có nhiều dòng suối chảy qua địa bàn làm nhiệm vụ thoát nước như: Săn Máu, Linh, Siệp và rạch Bà Lúa... Trong nhiều năm qua, các dòng suối này đều phải gánh chịu một lượng lớn nước và chất thải sinh hoạt, chăn nuôi và công nghiệp chưa qua xử lý. Những dòng suối ô nhiễm ở Biên Hòa luôn là nỗi ám ảnh của người dân sống ven suối.
* Suối Linh "đã chết"
Với chiều dài hơn 5km, suối Linh từ lâu là nơi thoát nước cho các phường Long Bình, Tam Hòa, Tam Hiệp, Bình Đa và đổ ra sông Đồng Nai. Thế nhưng với tốc độ đô thị hóa nhanh, sự thiếu ý thức của người dân cùng sự yếu kém trong quản lý của chính quyền địa phương, hàng ngày con suối này phải hứng chịu rác, nước thải từ các khu công nghiệp, các khu dân cư. Từ nhiều năm qua, chưa bao giờ con suối này có một ngày trong sạch. Nước suối lúc nào cũng đen ngòm cộng với nhiều xác, lòng động vật, rác thải sinh hoạt nên mùi hôi thối của nó thuộc vào loại nặng nề bậc nhất ở tỉnh Đồng Nai. Ông Ngô Thới Bình (ngụ ở tổ 1, KP4, phường Long Bình, TP.Biên Hòa), nhà cạnh cầu suối Linh cho biết: "Dòng suối này đã "chết" từ lâu rồi. Gặp những khi trời mưa nước chảy nhiều, dòng nước bị loãng còn đỡ khổ, nhưng chỉ cần 3 ngày trời không mưa là mùi hôi thối từ suối bốc lên cứ như át vào mặt mũi không thể chịu nổi. Nhà tôi phải thường xuyên đóng cửa, mở quạt thật mạnh nhưng vẫn không thể nào thoát khỏi mùi hôi...". Bên kia bờ suối, ông T. bức xúc không kém: "Dòng suối vốn đã đen ngòm, hôi thối do nước thải công nghiệp và sinh hoạt xả ra, nay càng thêm "khốn khổ" hơn vì những hộ chăn nuôi heo ở phường Long Bình xả thải trực tiếp, quăng xác động vật chết xuống, các lò giết mổ thì đổ toàn bộ chất dơ bẩn, đồ lòng động vật bệnh ra suối. Tất cả tạo nên một dòng suối càng lúc càng dơ bẩn khủng khiếp".
 |
| Một trại nuôi heo ở phường Long Bình xả nước và chất thải trực tiếp ra suối Linh. |
Theo hướng dẫn của người dân địa phương, chúng tôi tìm đến khu phố 3, phường Long Bình. Ngay phía sau lưng khu di tích lăng mộ Đoàn Văn Cự là trại heo của ông L. với dãy chuồng trại hoành tráng lúc nào cũng có khoảng 30 heo nái, 200 heo thịt có hệ thống ngầm xả thải trực tiếp ra suối. Gần trại heo của ông L. là một cụm hàng chục chuồng trại heo của những hộ khác với quy mô còn lớn hơn và cũng đều xả thải trực tiếp xuống suối. Đi dọc theo con suối về phía hạ lưu, suối chảy qua cầu Suối Linh trên quốc lộ 1A rồi đi vòng qua chợ Tam Hòa. Ở đây, người dân lấn suối làm nhà ở và tất cả chất và rác thải sinh hoạt, kể cả phóng uế đều đổ thẳng xuống suối. Hoạt động mua bán ở chợ Tam Hòa cũng góp phần tạo thêm nhiều nước bẩn và rác thải cho con suối.
Nhận ra nguyên nhân góp phần làm cho suối Linh ô nhiễm trầm trọng nên UBND TP.Biên Hòa đã có quyết định đến cuối năm 2008, hoạt động chăn nuôi heo của người dân ở phường Long Bình phải chấm dứt. Thế nhưng, đến đầu quý III-2009 việc di dời chăn nuôi ra khỏi phường Long Bình vẫn chưa được thực hiện. Theo thống kê của Phòng Kinh tế TP.Biên Hòa, tại phường Long Bình hiện có trên 100 hộ đang nuôi khoảng 17.000 con heo, tất cả các trại này đều không có hệ thống xử lý nước và chất thải mà đổ ra suối Linh. Bên cạnh đó, phân heo còn được một số hộ dân mua về phơi phóng khắp nơi để làm phân bán cho các hộ trồng rau, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Và những vườn rau ngoài bón phân heo còn dùng nước phân heo từ các bể lắng lên tưới, rất dơ bẩn.
* Những dòng suối "cùng số phận"
Cùng chung số phận với suối Linh là suối Săn Máu chảy qua địa bàn các phường: Trảng Dài, Tân Phong, Tân Tiến, Tân Mai, Thống Nhất trước khi đổ ra sông Đồng Nai. Suối Săn Máu từ lâu cũng gánh chịu ô nhiễm nặng nề từ hoạt động xả thải một cách thiếu ý thức của người dân và các cơ sở sản xuất trên địa bàn
Ngay đoạn đầu nguồn suối Săn Máu (khu vực Hố Nai), dòng suối đã bị đầu độc từ lâu bởi các cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp, các hộ chăn nuôi và sơ chế bột mì cùng chất thải sinh hoạt của hàng ngàn hộ dân sống ven suối thải ra hàng ngày. Khi đến các phường ở hạ nguồn, dòng suối vốn trong mát, nhiều tôm, cá ngày nào lại tiếp tục hứng chịu đủ loại rác, nước thải đổ xuống như là hố rác công cộng. Như tại khu phố 4, phường Trảng Dài, mấy năm gần đây bỗng dưng tiếp nhận nhiều hộ dân từ nơi khác đến lập trại chăn nuôi heo cạnh dòng suối. Hiện tại, dù thời điểm buộc phải di dời các trại chăn nuôi ra khỏi thành phố đã qua 6 tháng nhưng phường Trảng Dài vẫn còn 263 hộ chăn nuôi hơn 15.000 con heo, trong đó riêng khu phố 4 đã chiếm hơn phân nửa. Thế nhưng, theo bà Trần Thị Chung, Phó chủ tịch UBND phường Trảng Dài thì: "Do nhiều nguyên nhân nên phường và thành phố mới dừng lại ở việc xử lý phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường đối với một số rất ít hộ chăn nuôi heo. Còn việc di dời đàn heo ra khỏi phường sắp tới sẽ phải làm quyết liệt hơn nữa...". Còn sắp tới là bao giờ vẫn là câu hỏi mà cả UBND tỉnh cũng chưa có câu trả lời kiên quyết.
Góp phần giết chết suối Săn Máu còn có hoạt động xả thải của người dân và một số cơ sở sản xuất kinh doanh như: Công ty TNHH Việt Mỹ I, Công ty xử lý rác Vũ Nhật Hồng (phường Trảng Dài)... xả thải qua các cống sinh hoạt dân cư để đổ ra suối. Kinh khủng hơn, dòng suối còn hứng chịu lượng rác thải y tế của một số cơ sở y tế công lập và tư nhân, trong đó có Bệnh viện tâm thần Trung ương 2 (đóng chân trên địa bàn phường Tân Phong) góp phần. Song, sẽ là đáng sợ hơn nếu nhiều người dân TP.Biên Hòa biết rằng trong số rau muống mình ăn thường ngày có một phần được trồng trên các ruộng, mương ở hạ nguồn con suối này.
 |
| Sản xuất công nghiệp và chăn nuôi heo ở phường Trảng Dài xả thải gây ô nhiễm suối Săn Máu. |
Trong khi đó, từ nhiều năm nay, người dân ấp Cầu Hang (xã Hóa An), và 2 phường Bửu Hòa, Tân Vạn... cũng rất bức xúc khi phải sống cạnh con suối Siệp hôi thối, dòng nước liên tục đổi màu đen và có hôm bọt nổi trắng xóa như bọt xà phòng. Suối Siệp vốn có nguồn nước trong lành từng được người dân địa phương sử dụng cho tắm giặt, nấu ăn... Nhưng do mấy năm qua hoạt động xả thải hơn 7.000m3 nước chưa qua xử lý mỗi ngày từ 2 KCN Tân Đông Hiệp A và B cùng các khu dân cư ở huyện Dĩ An (tỉnh Bình Dương) vào đầu nguồn khiến con suối ô nhiễm trầm trọng. Từ phản ánh của người dân, mới đây qua kiểm tra, Sở Tài nguyên - môi trường Đồng Nai đã phát hiện lượng chất độc xyanua đổ vào suối Siệp và chảy ra sông Đồng Nai là khá lớn. Kết quả phân tích nguồn nước suối Siệp cho thấy những thông số chất độc hại hiện có trong nước rất đáng sợ: Coliform vượt 9.200 lần, amoni vượt 216 lần, BOD5 vượt 38,8 lần, chất độc xyanua vượt từ 1,3 - 2 lần, Niken vượt 2,4 lần, sắt vượt 2,4 lần...
Đó cũng là tình trạng chung của các con suối: Chùa Bào, Vạt, rạch Bà Lúa... đi qua địa bàn TP.Biên Hòa. Tất cả những dòng suối ô nhiễm nặng nề này đều được đổ ra dòng sông Đồng Nai. Nếu cứ để như hiện nay thì đến lúc con sông hiền hòa, thơ mộng với nguồn nước sạch này cũng sẽ bị biến thành sông "độc" gây ra hiểm họa cho hàng triệu người dân ở Đồng Nai, TP.Hồ Chí Minh và những tỉnh có dòng sông chảy qua.
Phạm Mai - Phong Vũ
