Nơi vùng sâu, xa ấy
Kỳ 2: Những căn nhà "gió tốc"

Mưa giăng, gió tốc, căn nhà rung bần bật. Người đàn bà góa ôm đứa con gái nhỏ bật khóc...

Mưa giăng, gió tốc, căn nhà rung bần bật. Người đàn bà góa ôm đứa con gái nhỏ bật khóc...

* Nhà khó

Cả hai lần chúng tôi tìm đến nhà, chị Nguyễn Thị Liên, ngụ tại tổ 2, ấp Hòa Trung, xã Ngọc Định (huyện Định Quán) đều đi vắng. Cuối cùng, chúng tôi nhờ anh Hai Đặng (chủ vựa ve chai) cho "lính" đi gọi chị Liên về giùm.

Một lúc lâu, chị Liên mới ì ạch đẩy xe về. "Hôm nay nhà của chị có khách" - anh Hai Đặng nói, rồi dắt chiếc xe hàng của chị vào vựa phế liệu. Còn chị Liên thì đưa chúng tôi về thăm nhà.

Vừa về đến nhà, trời bắt đầu đổ mưa. Mưa mỗi lúc một nặng hạt. Hai mẹ con chị Liên loay hoay lấy thau chậu hứng nước, quên cả tiếp khách. Chúng tôi gợi chuyện, chị Liên tủi lòng với những giọt nước mắt ngắn dài. Chị kể: "Bị cha và mẹ kế bỏ rơi, 10 tuổi tôi đi ở đợ hết nhà này đến nhà khác trong xã Ngọc Định để kiếm ăn. Năm 28 tuổi, tôi lập gia đình, không ngờ gặp phải người đàn ông phụ bạc khi tôi bụng mang dạ chửa bé Thanh Tâm...".

Mẹ con chị Liên bên ngôi nhà vá chằn chịt.

Ngoài trời mưa lớn, nước chảy lênh láng vào tận bên trong nhà. Chị Liên ngập ngừng tâm sự: "Vừa rồi, tôi được ấp triển khai cho vay vốn sửa nhà. Tôi vừa mừng vừa lo. Mừng vì sắp có tiền sửa lại căn nhà cho con ở. Lo vì vay tiền thì được nhưng lấy gì mà trả. Tôi chỉ ước mong được Nhà nước tặng cho căn nhà tình thương".

Không riêng gì chị Liên, những người đàn bà góa trong xã Ngọc Định và  gần 130 hộ nghèo khác đều vui buồn lẫn lộn khi được địa phương phổ biến Quyết định số 167/2008/TTg của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ vốn vay sửa nhà. Chị Trần Thị Hoa ở tổ 2, ấp Hòa Trung bộc bạch: "Chồng mất, một mình tôi nuôi 3 đứa con tuổi ăn, tuổi học quả là điều quá sức với phận đàn bà, nhưng tôi cũng cố gồng gánh để vượt qua. Còn ngôi nhà lành lặn để ở là ước mơ của mẹ con tôi. Dù vậy, khi có tin Nhà nước cho vay tiền để làm nhà thì tôi phân vân lắm, không biết vay rồi có trả nổi không!".

Trao đổi với ông Nguyễn Văn Cận, Thường trực Ủy ban MTTQ huyện Định Quán, chúng tôi được biết từ năm 2001-2008, toàn huyện Định Quán đã xây dựng và sửa chữa được 1.413 căn, tương tương với số tiền trên 11 tỷ đồng. Riêng kế hoạch năm 2009, huyện sẽ triển khai xây tiếp 100 căn nhà tặng các hộ nghèo khác. Cũng theo ông Cận: "Đối tượng ưu tiên xét xây tặng nhà tình thương theo thứ tự: Gia đình có công với cách mạng, gia đình có con em đi bộ đội hoặc đối tượng quân nhân tách hộ, gia đình nghèo, khó khăn về nhà ở. Đối tượng được xét xây nhà cần hội đủ điều kiện là phải có hộ khẩu thường trú tại địa phương từ 4 năm trở lên, có đất ở hợp pháp, thuộc đối tượng hộ nghèo".

* Nhà tình thương hay nhà 167?

Qua trao đổi, tìm hiểu, chúng tôi được biết năm 2007, xã Ngọc Định xây dựng được 56 căn nhà tình thương và lập hồ sơ lên huyện là đã hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm bợ, tranh tre. Năm 2008, địa phương này được huyện Định Quán ra quyết định công nhận hoàn thành mục tiêu xóa nhà ở tạm bợ. Ông Mai Trọng Kiều, Chủ tịch Ủy ban MTTQ xã Ngọc Định, cho biết: "Mặc dù không còn đối tượng nằm trong diện để xây tặng nhà tình thương, nhưng đến năm 2008, trong xã phát sinh 5 đối tượng còn ở nhà tạm, lụp xụp. Riêng năm 2009 này, chúng tôi sẽ xây tiếp 5 căn, hiện đã bàn giao 2 căn, 3 căn còn lại sẽ hoàn thành vào cuối năm. Ngoài ra, xã Ngọc Định cũng đang triển khai kế hoạch hỗ trợ hộ nghèo vay vốn làm nhà theo Quyết định 167 của Thủ tướng Chính phủ".

Còn ông Trần Dũng, cán bộ chuyên trách xóa đói giảm nghèo xã Ngọc Định, thì nói: "Chương trình hỗ trợ người nghèo vay vốn làm nhà là một chủ trương hay, khả thi. Tuy vậy, để sử dụng và quản lý đồng vốn này đúng mục đích thì các cấp ngành, tổ chức xã hội cần hướng dẫn, tuyên truyền cho người dân hiểu để thực hiện đúng mục đích vay vốn". Cũng theo ông Trần Dũng, qua khảo sát, xã Ngọc Định hiện có 132 đối tượng được vay vốn làm nhà ở theo Quyết định 167. Trong đó có những đối tượng đáng ra được xây tặng nhà tình thương nhưng vì trước kia họ chưa có đất ở, hộ khẩu thường trú tại địa phương hoặc người từ chối nhận làm nhà tình thương...

Do địa phương không khảo sát kỹ và do cách làm, báo cáo của cơ sở chưa chính xác nên thực tế tại xã Ngọc Định vẫn còn những hộ thật sự nghèo, như: hộ bà Vũ Thị Hưởng, Trần Thị Hồng (ấp Hòa Đồng); Trần Thị Hoa, Nguyễn Thị Liên (ấp Hòa Trung)... đủ điều kiện được hỗ trợ xây nhà tình thương trước khi xã được công nhận hoàn thành mục tiêu xóa nhà tranh tre, tạm bợ nhưng đến nay vẫn chưa được giải quyết.

Gia đình ông Khía (khu 9, ấp Hòa Thành) sống trong ngôi nhà dột nát.

Bà Vũ Thị Hưởng (70 tuổi), nhà ở khu 2, ấp Hòa Đồng, nói: "Từ trước đến giờ tôi chưa nghe cán bộ nào vào đề nghị xây nhà tình thương cho tôi mặc dù tôi có đất ở và có hộ khẩu tại địa phương gần 10 năm rồi". Chị Nguyễn Thị Liên thì tủi lòng: "Cách đây 3 năm có cán bộ thương binh - xã hội huyện vào khảo sát và đề nghị xã hỗ trợ làm nhà tình thương cho mẹ con tôi, nhưng đến nay tôi vẫn chưa được xã giải quyết".

Chúng tôi đem nỗi bức xúc của các hộ dân đến đặt vấn đề với ông Nguyễn Ngọc Đức, Phó chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh. Ông Đức cho biết, qua 10 năm vận động xây dựng quỹ Vì người nghèo, đã có trên 10 ngàn đối tượng trong toàn tỉnh có mái ấm tình thương. Ngoài ra, quỹ này còn trợ giúp người dân về vốn, việc làm, sức khỏe, học hành. Hiện tại, tỉnh đã công nhận 9 huyện, thị xã, thành phố hoàn thành mục tiêu xóa nhà tranh tre, tạm bợ và tiến tới công nhận tiếp 2 huyện còn lại là Cẩm Mỹ và Vĩnh Cửu. Cũng theo ông Đức, nhìn chung việc xét chọn đối tượng để hỗ trợ nhà tại các địa phương ít xảy ra sai sót vì Ủy ban MTTQ tỉnh đã đề ra một số chỉ tiêu xét chọn nhằm tránh lạm quyền trong xét duyệt, làm theo kiểu "ban phát". Nếu địa phương nào bỏ sót hay không điều tra nắm kỹ đối tượng cần hỗ trợ nhà thì phải kịp thời báo cáo và có kế hoạch bổ sung ngay để tỉnh, huyện có kế hoạch phân bổ chỉ tiêu. Đồng thời, địa phương đó cần phải tận dụng nguồn lực từ sức dân trong việc tìm mái ấm cho người nghèo. Nhưng ông Đức cũng bày tỏ: "Phong trào vận động quỹ Vì người nghèo đang được sự đồng thuận từ các tầng lớp xã hội. Cho nên, việc trích nguồn quỹ này giúp đỡ người nghèo xây dựng nhà tình thương vẫn phải tiếp tục thực hiện. Đồng thời, ngoài nguồn quỹ này, xã hội còn có các chương trình khác hỗ trợ làm nhà ở cho các đối tượng nghèo nhằm giúp cho bà con có mái ấm khang trang".

Đoàn Phú – Tấn Nhất