Vì sao vẫn còn tình trạng khiếu nại vượt cấp?

9 tháng đầu năm 2007, các cơ quan hành chính Nhà nước trên địa bàn Đồng Nai đã tiếp nhận 1.855 lượt đơn khiếu nại, tăng 598 đơn so với cùng kỳ năm 2006. Trong số này, đơn thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND tỉnh là 248, còn lại thuộc thẩm quyền của các sở, ngành và chính quyền địa phương. Thực tế, số đơn thuộc UBND tỉnh giải quyết sẽ không cao nếu như cấp huyện và xã thực hiện đầy đủ trách nhiệm khi người dân có khiếu nại...

Người dân đến khiếu nại tại một cơ quan ở TP. Biên Hòa.

* Đơn... chạy lòng vòng

Ông Lê Thanh Hóa (ngụ ở 204A, QL1, phường Tân Tiến, TP. Biên Hòa) gửi đơn lên UBND tỉnh khiếu nại việc UBND TP. Biên Hòa xử ép khi buộc ông phải nộp tiền sử dụng đất thì mới được hợp thức hóa căn nhà ông đang ở. Theo nội dung đơn, nhiều lần ông Hóa đưa ra bằng chứng là căn cứ Luật Đất đai, trường hợp của ông không phải nộp tiền sử dụng đất - điều này đã được cơ quan thuế xác nhận, nhưng cơ sở này bị bác bỏ. Sau đó, UBND tỉnh chuyển đơn của ông Hóa về UBND TP. Biên Hòa yêu cầu xem xét nguyện vọng của người đứng đơn. Song, mỗi lần ông Hóa đến liên hệ với đơn vị thụ lý hồ sơ thì đều nhận được câu trả lời: "Đơn của ông không thể giải quyết khác được!". Bức xúc trước tình thế bất lợi nghiêng về phía mình, ông Hóa làm đơn gửi các cơ quan trung ương đề nghị can thiệp.

Tương tự, trường hợp ông Nguyễn Thanh Hòa, chủ nhiệm Hợp tác xã (HTX) Thanh Hòa (huyện Nhơn trạch) gửi đơn đến Tỉnh ủy và UBND tỉnh khiếu nại là HTX này có nguy cơ bị giải thể (chỉ sau vài tháng thành lập) do UBND huyện Nhơn Trạch thiếu công tâm trong việc xét đấu thầu, khai thác bến đò Phước Khánh giữa HTX Thanh Hòa và Công ty TNHH Vạn Bình An (TP. HCM). Trước những lời kêu cứu của một HTX non trẻ như Thanh Hòa, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đều có văn bản gửi Huyện ủy và UBND huyện Nhơn Trạch yêu cầu xem xét. Thế nhưng, điều đáng nói ở chỗ, dù đã có chỉ đạo của lãnh đạo tỉnh nhưng UBND huyện Nhơn Trạch không hề có các động thái thiện chí nào trong việc đối thoại với đương sự để tìm ra hướng giải quyết một cách có tình có lý. Bên cạnh đó, UBND huyện vẫn "bật đèn xanh" để Công ty TNHH Vạn Bình An được thắng thầu, sau đó đã tiến hành thi công lập bến đò Phước Khánh vào cuối tháng 10 vừa qua. Trước tình thế "ngàn cân treo sợi tóc" đối với sự sống còn của HTX Thanh Hòa, ông chủ nhiệm Nguyễn Thanh Hòa không còn cách nào khác phải khăn gói ra Hà Nội khiếu nại tiếp.

Trên đây chỉ là hai trong rất nhiều vụ khiếu nại vượt cấp thời gian qua trên địa bàn tỉnh. Điều dễ nhận thấy ở chỗ, việc người dân không đồng tình hợp tác với chính quyền địa phương trong việc giải quyết khiếu nại, chính là họ không tin vào sự minh bạch của cơ quan chức năng.

* Làm sao hạn chế tình trạng khiếu nại vượt cấp?

Đề cập đến các vụ khiếu nại vượt cấp trên địa bàn tỉnh thời gian qua, Chánh thanh tra tỉnh Nguyễn Hoàng Lưu bức xúc cho biết: đã không ít lần, Thanh tra tỉnh phải đến Văn phòng Chính phủ ở TP.Hồ Chí Minh và Hà Nội để mời một số bà con đi khiếu nại về lại địa phương. Trong những lần ấy, người đi khiếu nại chỉ nêu lên một điều là chính quyền địa phương phải giải quyết yêu cầu chính đáng của họ. Thực ra, đôi khi yêu sách của người đi khiếu kiện nói chung phần nào đó có lý của họ. Do đó, việc giải quyết thế nào cho phù hợp, trước tiên thuộc về chính quyền cơ sở.

Thực ra, chất lượng giải quyết đơn khiếu nại của một số huyện gần đây được nâng lên, góp phần giảm được đơn vượt cấp ở địa bàn đó. Thế nhưng, một số nơi còn ít tổ chức đối thoại với dân - một trong những quy định về giải quyết khiếu nại tố cáo (KNTC). Không ít lãnh đạo cấp xã, huyện ngại gặp gỡ dân nên không thường xuyên tiếp dân định kỳ, mà cử nhân viên thuộc quyền "lắng nghe" dân nói rồi báo cáo lại. Trong khi đó, cán bộ thụ lý vụ việc khiếu nại làm không hết trách nhiệm, thậm chí chỉ nhận đơn rồi... "chuyển" lên trên là xong nhiệm vụ. Những hạn chế này rất dễ gây bất bình trong nhân dân, bởi người dân khi đi khiếu nại, cơ bản là họ thắc mắc về những điều ảnh hưởng đến quyền lợi của cá nhân, gia đình. Do đó, việc đối thoại, lý giải để người dân hiểu rõ vấn đề là hết sức quan trọng. "Nếu như đơn khiếu nại thuộc trách nhiệm cấp xã và nơi đây giải quyết tốt thì người dân đâu tốn công sức để lên cấp huyện. Tương tự, đơn khiếu nại thuộc thẩm quyền thụ lý của cấp huyện mà chính quyền địa phương lại lơ là hoặc giải quyết không đúng trình tự, thiếu chặt chẽ thì tình trạng gửi đơn vượt cấp là điều khó tránh khỏi..." - ông Lưu nhấn mạnh.

Phân tích về nguyên nhân dẫn đến tình trạng gửi đơn khiếu nại vượt cấp như lâu nay, Trưởng ban Pháp chế HĐND tỉnh Tạ Trung Hiếu khẳng định: Có không ít cán bộ cơ sở vô cảm với nỗi đau của nhân dân, thờ ơ với những khó nhọc của người đi khiếu nại đúng. Nhiều địa phương lại còn đùn đẩy trách nhiệm hoặc "bán cái" lên cấp trên cho... rảnh nợ. Đó là chưa nói đến trình độ, năng lực thụ lý hồ sơ của nhiều cán bộ cấp cơ sở và cả cấp huyện còn hạn chế. Từ đó, công tác hòa giải ở cơ sở bị xem nhẹ. Đã có nhiều trường hợp, do việc giải quyết ban đầu của cơ quan chức năng chưa thỏa đáng khiến số người buộc phải đánh đổi thời gian, tiền bạc và công sức của mình vào cuộc khiếu nại vượt cấp vẫn không giảm.

Nói về giải pháp hạn chế đơn khiếu nại vượt cấp, ông Hiếu thẳng thắn: "Tôi cho rằng, đã là công bộc của dân thì khi nhận đơn, cán bộ thụ lý phải có trách nhiệm xem xét và tham mưu lãnh đạo giải quyết đúng trình tự. Việc giải quyết khiếu nại lần đầu có tình có lý và hợp pháp là cơ sở để buộc đương sự phải chấp hành quyết định của cơ quan chức năng. Đạt được điều này thì chắc hẳn sẽ hạn chế được khiếu nại vượt cấp. Đương nhiên, đối với những trường hợp - dù đã có quyết định giải quyết cuối cùng nhưng đương sự vẫn cố tình khiếu nại vượt cấp, hoặc kéo dài và có tổ chức, chính là động cơ gây rối - cần phải xử lý đúng pháp luật...".

TN