Dịch vụ rác thải công nghiệp, ai quản lý ?

Xử lý rác thải không nguy hại tại một nhà thầu.

Trong một lần rảnh rỗi, ông phó tổng giám đốc Công ty Y. (KCN Amata) đi bộ quanh khu vực nhà máy và phát hiện một đống rác to đùng nằm ngay tường rào phía sau. Nhìn kỹ, ông thấy một tờ giấy nháp có chữ viết của mình. Truy ra, vị này mới biết người quản lý ở công ty đã cắt hợp đồng thu gom với Công ty dịch vụ môi trường và đô thị Biên Hòa để giao cho thầu phế liệu. Phế liệu thì nhà thầu chở đi, còn rác sinh hoạt chở từ nhà máy ra, người của nhà thầu đã chở thẳng đến khoảnh đất trống khuất sau nhà máy để đổ vì không biết... đổ đi đâu.

* Không có chức năng, vẫn nhận xử lý

Từ nhiều năm qua, Công ty dịch vụ môi trường và đô thị (DVMT-ĐT) Biên Hòa được giao nhiệm vụ thu gom rác thải sinh hoạt dân cư trên địa bàn Biên Hòa và rác thải công nghiệp không nguy hại tại một số KCN.  Nhưng mấy năm gần đây, công ty này đã gián tiếp bị "chia sẻ" thị trường thu gom rác của mình bởi các nhà thầu - khi liên tiếp nhiều doanh nghiệp cắt hợp đồng với công ty để giao cho thầu phế liệu thu gom và xử lý từ A đến Z.

Mỗi năm có khoảng 20 nhà máy trong các KCN cắt hợp đồng thu gom rác với Công ty DVMT - ĐT Biên Hòa, trong đó có từ 3 - 5 nhà máy tiếp tục hợp đồng thu gom với công ty nhưng lại thông qua một pháp nhân khác. Cụ thể như ở Công ty T. (KCN Biên Hòa 2) trước đây Công ty DVMT - ĐT Biên Hòa nhận thu gom  mỗi ngày 30m3 rác, nay Công ty T. giao việc thu gom rác sinh hoạt cho thầu phế liệu và nhà thầu chỉ hợp  đồng lại với Công ty DVMT - ĐT Biên Hòa  thu gom khoảng 1,5m3 rác mỗi ngày. Công ty P. (ở Biên Hòa) trước hợp đồng với Công ty DVMT - ĐT Biên Hòa thu gom từ 80 - 100m3 rác mỗi ngày, giờ thầu của  Công ty P. chỉ giao lại cho đơn vị dịch vụ thu gom khoảng 40% lượng rác, trong đó chỉ có vài khối rác sinh hoạt, số còn lại cũng không biết xử lý ra sao...

Theo ông Võ Thành Tín, Phó giám đốc Công ty DVMT - ĐT Biên Hòa: "Không phải do công ty không đáp ứng tốt dịch vụ, mà vì lợi ích kinh tế, nhiều doanh nghiệp đã cắt hợp đồng thu gom với chúng tôi. Có những trường hợp, sau khi cắt hợp đồng, thấy thầu "kham" không nổi, lại tái hợp đồng thu gom với công ty,  nhưng số này không nhiều". Vậy lượng rác ấy - trong đó có cả chất thải nguy hại - được đổ đi đâu, khi qua tay các nhà thầu?

Khi giải quyết lượng rác thải "ôm" thêm này, một số nhà thầu có ý thức thì hợp đồng lại với  Công ty DVMT - ĐT Biên Hòa để thu gom, nhưng có nhà thầu đem đổ bừa để không phải trả phí. Mặt khác, do không có chức năng xử lý chuyên môn, nên nhiều nhà thầu thu gom rác nhưng không có xe chuyên dụng, thường dùng xe lam, xe tải nhỏ để chở là không đúng quy định; xe chở đầy rác nhưng không che chắn, không có hệ thống thu gom nước rỉ rác nên trong quá trình vận chuyển đã làm rơi rớt và chảy nước xuống đường gây ô nhiễm môi trường.

* Rác thầu được xử lý ra sao?

Không chỉ có tình trạng xe chở rác của nhà thầu không chuyên gây ô nhiễm môi trường trong quá trình chuyển giao cho đơn vị dịch vụ, mà nhiều nhà thầu không muốn mất tiền cho dịch vụ thu gom nên tìm chỗ đổ bừa... Những lô cao su ở huyện Trảng Bom, những bãi rác tự phát ở quanh KCN Sông Mây (huyện Trảng Bom), bãi rác tạm, khu đất trống ở xã Hiệp Phước (huyện Nhơn Trạch) là những điểm đã từng là nơi nhiều  nhà thầu đưa rác đến đổ.

Trong đó, có thể nói bãi rác Tân Cang (huyện Long Thành) là một điển hình của việc đổ rác bừa bãi. Bãi rác này trước đây là một hố sâu do khai thác đất, được sử dụng làm bãi rác thải sinh hoạt tạm thời cho cụm dân cư xã An Hòa và ấp Tân Cang (xã Phước Tân). Là bãi rác sinh hoạt, nhưng phần lớn lượng rác ở đây là rác công nghiệp như đế giày, vụn da và cả các chất thải nguy hại như cặn sơn, cặn dầu nhớt thải... Bà Trần Thị Lụa sống gần bãi rác cho biết: "Cứ chiều tối nhập nhẹm lại có một số xe ba-gác, xe lam, xe tải nhẹ chở rác công nghiệp đến đây đổ. Họ tưới lên ít xăng và đốt. Mùi rác cao su, dầu nhớt cháy khét lẹt, rất khó chịu". Đầu tháng 1-2007, UBND huyện Long Thành đã có quyết định đóng cửa bãi rác này, tình trạng đổ lén nay đã giảm đi khá nhiều.

 Hoặc có nhà thầu lại bỏ tiền thuê hẳn một khoảnh đất để vừa làm bãi chôn lấp rác thải, vừa làm chỗ phân loại, thu gom ve chai như "bãi rác" tự phát ở ấp 2 (xã Phước Bình, huyện Long Thành). Khoảnh đất rộng 2.000m2 vốn là đất nông nghiệp của ông K.K.Đ cho ông T.V.H thuê để làm bãi rác công nghiệp từ tháng 10 năm ngoái. Tại đây, một số người phân loại, phơi và đóng gói phế liệu trong điều kiện môi trường bị ô nhiễm nặng bởi chất thải và nước rỉ rác.

 "Ôm" rác không nguy hại mà không có biện pháp xử lý đúng, đã gây tác hại xấu đến môi trường. Tình trạng nhà thầu "ôm" chất thải nguy hại (CTNH) rồi đem đổ trực tiếp ra môi trường hoặc đổ chung với chất thải sinh hoạt nhằm "trốn" phí xử lý CTNH vốn đắt đỏ lại càng tai hại hơn. Một nhà thầu của Công ty V. (huyện Nhơn Trạch) đã từng "đổ" miễn phí rỉ mật cho một số vườn cây ăn trái ở Long Thành làm phân bón. Qua kiểm tra của ngành chức năng, hiệu quả cho cây trồng thì ít, nhưng gây độc hại cho môi trường thì nhiều. Hoặc bùn thải chứa hóa chất của Nhà máy dệt nhuộm T. (ở huyện Long Thành) đã từng được đổ chung với rác thải sinh hoạt để giảm chi phí xử lý CTNH.

 Hiện các loại CTNH dưới dạng bao bì như: phuy, thùng chứa các loại hóa chất, dầu nhớt... thường được chủ thầu tận dụng triệt để bán làm phế liệu mà không hề qua bất cứ công đoạn xử lý nào. Khá nhiều vựa phế liệu trên quốc lộ 51, hoặc trên đường vào Nhơn Trạch bày bán nhan nhản những loại phế liệu này.

Trước đây, một người dân ở xã Phước Tân (huyện Long Thành) mua hai thùng phuy loại 200 lít về đựng nước cho công nhân ở trọ tắm và đã có mấy người bị dị ứng bỏng da do nhiễm hóa chất còn tồn đọng bên trong...

 Phương Liễu (Còn tiếp)