Làm sao giảm được áp lực về khám chữa bệnh bảo hiểm y tế?

Cảnh chờ đợi khám chữa bệnh tại BV Đồng Nai.

Mỗi ngày, bệnh viện (BV) đa khoa Đồng Nai tiếp nhận gần 2.000 bệnh nhân (BN) đến khám chữa bệnh (KCB). Trong số này có khoảng trên dưới 1.000 người có thẻ bảo hiểm y tế (BHYT). Tương tự, ở BV đa khoa khu vực Thống Nhất, bệnh nhân có thẻ BHYT đến KCB cũng xấp xỉ 700 người. Trong khi đó, bác sĩ (BS) chịu trách nhiệm KCB ở hai BV trên chỉ khoảng mười người. Tính ra hàng ngày, mỗi BS phải khám, kê đơn thuốc cho trên dưới 100 BN. Cá biệt có ngày, có BS phải khám gần 200 BN...

* Người bệnh mệt mỏi, bác sĩ quá sức...

Chúng tôi có mặt tại bệnh viện Đồng Nai vào một ngày cuối tháng 2. Mới 8 giờ sáng nhưng tại các phòng khám bệnh đã đông nghẹt người. Nơi nộp sổ đăng ký khám chữa bệnh BHYT, người đứng ngồi chật cứng. Các bảo vệ nơi đây phải thường xuyên nhắc nhở người bệnh giữ trật tự, cũng như hướng dẫn họ làm các thủ tục cần thiết.

Trong số những BN đến BV đa khoa Đồng Nai phần lớn là công nhân lao động trong các KCN hoặc công nhân viên chức Nhà nước - tức họ thuộc thành phần bắt buộc phải tham gia BHYT. Còn lại, là đối tượng thuộc diện chính sách (cán bộ hưu trí, người nghèo) và những người tham gia BHYT tự nguyện. Không ít người trong số này là người già và ở xa nên họ luôn thấp thỏm mong sớm được kêu tên. Một số BN nhà ở Biên Hòa cho chúng tôi biết, để lấy được thẻ đăng ký số nhỏ, họ phải có mặt từ sáng sớm. Còn những người ở các huyện miền núi như Xuân Lộc, Tân Phú, Định Quán, nhiều người lắc đầu ngán ngẩm kể rằng, họ đón xe đi từ mờ sáng, đến BV làm xong thủ tục đăng ký và lấy số thứ tự cũng gần đến trưa. Vì vậy, mỗi lần đi tái khám, có người phải đợi đến chiều mới tới lượt. Đó là chưa kể thời gian chờ lấy thuốc. Trong khoảng 1 giờ đồng hồ tại một số phòng khám ở Bệnh viện đa khoa Đồng Nai, tôi ước tính, mỗi người vào khám, nhanh nhất là 2 phút, còn lâu cũng chỉ khoảng mươi phút. Như vậy, nếu tính bình quân một người vào khám bệnh là 4 phút, thì người có thẻ đăng ký số 50 phải chờ hơn 3 tiếng đồng hồ; và đương nhiên, người có số đăng  ký càng lớn thì càng phải chờ lâu. Trước một "rừng" BN, một bà lão mệt mỏi nói với tôi: "Cực chẳng đã mới phải vào BV, nhưng xem ra thời gian chờ đợi lâu dễ làm người bệnh căng thẳng thêm. Giá như, thẻ BHYT mà được khám ở phòng mạch tư nhân thì hay biết mấy!".

Tình trạng quá tải ở BV đa khoa khu vực Thống Nhất cũng tương tự như BV đa khoa Đồng Nai. Hôm chúng tôi có mặt tại BV này lúc 14 giờ 30, cũng thấy cảnh hàng trăm người bệnh chờ đợi ở trước các phòng khám. Ngay tại nơi đăng ký KCB, BS Võ Kim Hòa, giám định viên bảo hiểm xã hội (BHXH), thường trực tại BV vừa phải nhận hồ sơ, vừa ký và bán sổ khám bệnh, đồng thời còn phải trả lời những thắc mắc của người bệnh liên tục. Rất nhiều bệnh nhân nộp hồ sơ không đúng với quy định như thẻ BHYT không có ảnh, không có giấy chuyển viện... nhưng do không hiểu các thủ tục quy định nên họ cứ kỳ kèo. Khi được giải thích, có người lên tiếng cho rằng, mình đóng BHXH đều đặn thì được quyền khám bệnh ở bất kỳ chỗ nào (!?). Cho tới khoảng 16 giờ 30, các phòng khám ở BV đa khoa khu vực Thống Nhất mới vãn người, nhưng lại tập trung đông ở quầy cấp thuốc.

Thực tế, không chỉ bệnh nhân mới mệt mỏi khi phải chờ đợi, mà ngay cả đội ngũ y, BS cũng quá sức với áp lực về thời gian KCB cho bệnh nhân. BS Ngô Thanh Nguyên, Trưởng khoa khám bệnh BV đa khoa Đồng Nai, phụ trách phòng khám nội tiết thổ lộ: "Chúng tôi đã phải làm việc cật lực trước những người bệnh của mình. Nhưng đôi khi, người bệnh vẫn chưa hài lòng vì có người cho rằng BS khám qua loa, không tận tâm trước "nỗi đau" của bệnh nhân. Song, mấy ai biết được là chúng tôi phải làm việc căng thẳng trong nhiều tiếng đồng hồ. Sáng đến làm việc lúc 7 giờ thì đã thấy bệnh nhân đông nghẹt. Trước áp lực quá lớn như vậy, chúng tôi không còn cách nào khác là phải chăm chú vào công việc, có khi đến 12 giờ trưa mới được ăn uống qua loa. Nghỉ lưng một lát lại phải ngồi vào bàn khám cho đến khi nào hết người bệnh mới được ra về. Riêng tôi, mỗi ngày phải khám cho khoảng trên 100 người. Cá biệt có những ngày như sau Tết Bính Tuất vừa qua, số lượng bệnh nhân mà tôi khám, khoảng 200 người. Trước thực trạng quá tải đó nên đôi lúc, chỉ nhìn bệnh nhân và "nghe" là tôi có thể kê toa ngay. Những trường hợp này, thời gian khám mất khoảng... 1 phút. Dĩ nhiên đó là những bệnh thông thường hoặc BN tái khám...".

* Vì sao bệnh nhân quá tải!

Cảnh chờ đợi lấy thuốc tại BV đa khoa khu vực Thống Nhất.

BS Lê Thị Tứ, giám định viên thuộc BHXH tỉnh, thường trực tại BV đa khoa Đồng Nai cho biết, từ khi thực hiện BHYT (1997) mỗi ngày có khoảng từ 300- 400 bệnh nhân đến KCB. Đến thời điểm thực hiện Nghị định 58/1998/NĐ-CP (người bệnh phải đóng 20% chi phí KCB) thì bệnh nhân bắt đầu tăng. Tuy nhiên, từ khi Nghị định 63/2005/NĐ-CP có hiệu lực (từ ngày 1-7-2005) thì BN trở nên quá tải ở nhiều tuyến (người bệnh không nộp thêm 20% như Nghị định 58). Ở BV đa khoa Đồng Nai, trong số hàng ngàn người có thẻ BHYT đến KCB mỗi ngày, khoảng hơn 10% là người ở huyện được chuyển viện từ tuyến dưới lên. Thông thường BN đến xin khám các loại bệnh về nội tiết: tai, mũi, họng; suy nhược, cảm cúm, đau nhức cơ thể... Riêng các bệnh mãn tính như tiểu đường, cao huyết áp, tim mạch thì bệnh nhân phải tái khám thường xuyên. Nói về số lượng bệnh nhân tăng, BS Tứ cho rằng, thực tế, có những loại bệnh thường gặp như đau đầu, sổ mũi, nhức mỏi, ho... không cần đến BV đa khoa Đồng Nai, mà chỉ cần đến các trạm y tế hoặc Trung tâm y tế tại phường, xã, huyện, thị xã hay thành phố, nhưng tâm lý người bệnh vẫn muốn đến bệnh viện tuyến trên hơn. Ngoài ra, thành phần là công nhân đi khám bệnh để được nghỉ bệnh; hoặc số người "thích" đi khám bệnh để... lấy thuốc cũng không phải ít. Tình trạng này cũng đã "góp phần" dẫn đến việc quá tải BN.

Đề cập về những trường hợp chuyển viện, BS - giám định viên Võ Kim Hòa khẳng định, mỗi ngày tại BV đa khoa khu vực Thống Nhất có khoảng trên 100 ca chuyển viện. Phần lớn các ca này đều ghi lý do chuyển viện chung chung như: xin khám và điều trị, hoặc chuyển viện theo yêu cầu... Nếu làm "căng" ra, những trường hợp này không thể giải quyết cho khám bệnh, nhưng vì người bệnh ở xa nên đôi lúc, giám định viên phải "du di". BS Hòa còn đưa cho tôi xem một số trường hợp chuyển viện rất... lạ lùng. Chẳng hạn như trường hợp của chị Lê Thị Mỹ H.D., sinh năm 1988 (ngụ tại huyện Vĩnh Cửu), chị bị sưng bàn chân phải. Lẽ ra, bệnh này không cần chuyển viện, nhưng BS tại trung tâm y tế huyện vẫn ký chuyển bệnh nhân lên tuyến trên. Trường hợp khác, trạm y tế xã Quảng Tiến (huyện Trảng Bom) cũng ký giấy chuyển viện cho một BN theo yêu cầu của người bệnh (thay vì trung tâm y tế). Ngoài ra, mỗi ngày ở BV đa khoa khu vực Thống Nhất còn tiếp nhận không ít người bệnh có thẻ BHYT nhưng đăng ký ở tuyến Long Khánh, Xuân Lộc... đến xin khám. Đó là chưa kể các trường hợp bị bệnh nghề nghiệp, bị tai nạn, xin giám định tâm thần... cũng yêu cầu được KCB qua hệ thống thanh toán bằng BHYT.

Không chỉ có các BV ở tuyến trên bệnh nhân mới phải chờ đợi, mà ngay tại các huyện, thị xã, tình trạng "quá tải" cũng chẳng kém. Chẳng hạn ở huyện miền núi Định Quán, mỗi ngày có khoảng 200 bệnh nhân đến khám, điều trị tại BV đa khoa khu vực Tân Phú trong khi nơi đây chỉ có 2 BS phụ trách KCB, BHYT. Ngoài ra, mỗi tháng còn có từ 200 đến 300 bệnh nhân điều trị nội trú. Theo y sĩ Hoàng Thị Hương, giám định viên BHYT thuộc BHXH huyện Định Quán, chỉ tính năm 2005, số người trên địa bàn tham gia BHXH chỉ khoảng 61.000 người (tính cả BHXH bắt buộc, BHYT tự nguyện và BHXH người nghèo), nhưng BV khu vực và trung tâm y tế huyện cùng các trạm xá đã phải tiếp nhận trên 112 ngàn lượt người đến KCB. Riêng tại BV đa khoa khu vực Tân Phú, số tiền chi cho KCB, BHYT vượt 200% so với quỹ. Y sĩ Hương cũng thừa nhận, do không đủ điều kiện, phương tiện KCB một số bệnh mãn tính, nên nơi đây buộc phải cho bệnh nhân chuyển viện.

Phải nói rằng, hoạt động BHYT trong thời gian gần đây đã giúp người nghèo, người lao động không lo lắng nhiều về chi phí KCB. Tuy nhiên, nếu không có các giải pháp phù hợp, hữu hiệu thì chuyện quá tải BN ở các BV vẫn sẽ là vấn đề gây bức xúc không chỉ cho người bệnh.

Tạ Nguyên