Xây dựng thương hiệu trái cây
Bài 1: Con đường chông gai

Đồng Nai có gần 48 ngàn hécta cây ăn trái, trong đó có nhiều loại trái cây được coi là đặc sản, như: xoài, bưởi, quýt, chôm chôm, sầu riêng... Thế nhưng, để các loại trái cây này chiếm lĩnh được thị trường trong nước và xuất khẩu, đòi hỏi nông dân phải sản xuất theo quy trình GAP (thực hành nông nghiệp tốt) và xây dựng được thương hiệu.

Đồng Nai có gần 48 ngàn hécta cây ăn trái, trong đó có nhiều loại trái cây được coi là đặc sản, như: xoài, bưởi, quýt, chôm chôm, sầu riêng... Thế nhưng, để các loại trái cây này chiếm lĩnh được thị trường trong nước và xuất khẩu, đòi hỏi nông dân phải sản xuất theo quy trình GAP (thực hành nông nghiệp tốt) và xây dựng được thương hiệu.

* Tự thân không dễ

Mặc dù có diện tích cây ăn trái khá lớn, mỗi năm cung cấp ra thị trường gần 500 ngàn tấn, song trái cây của tỉnh chủ yếu bán cho thương lái đem đi tiêu thụ khắp nơi trong nước, chỉ một số ít vào được hệ thống siêu thị hoặc xuất khẩu. Do đó, giá bán của các loại trái cây bấp bênh, thường rơi vào cảnh được mùa rớt giá, thất mùa được giá. Nguyên nhân khiến trái cây của Đồng Nai nổi tiếng thơm ngon nhưng khó vào được hệ thống siêu thị hoặc xuất khẩu là do sản xuất chưa đạt tiêu chuẩn VietGap, GlobalGap. Mặc dù nhiều trang trại, hợp tác xã có diện tích cây ăn trái lớn sớm nhận ra, muốn sản phẩm của mình vào được siêu thị hoặc xuất khẩu để có giá bán cao hơn thì phải xây dựng được thương hiệu, sản xuất với số lượng lớn. Thế nhưng, để xây dựng được thương hiệu trước tiên phải có giấy chứng nhận GAP. Ngoài việc thực hiện các yêu cầu gắt gao về kỹ thuật trồng, chăm sóc, nông dân còn phải bỏ ra một khoản tiền lớn từ vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng để đầu tư nhà xưởng, dụng cụ phục vụ cho sản xuất và chi phí thuê đơn vị kiểm tra (nếu đạt mới được cấp chứng nhận). Đây chính là rào cản lớn nhất đã làm không ít CLB, hợp tác xã bỏ ý định làm GAP.

Anh Thiên ở ấp Bình Chánh, xã Phú Lý (huyện Vĩnh Cửu) trong vườn xoài sắp thu hoạch đang lo lắng về đầu ra giá giảm do chưa có thương hiệu.

Ông Hoàng Văn Thiên, ấp Bình Chánh, xã Phú Lý (huyện Vĩnh Cửu), nói: "Tôi có 3 hécta xoài đang thời kỳ cho trái. Xoài ở đây nổi tiếng thơm ngon, vỏ dày dễ vận chuyển hơn các vùng khác nên chúng tôi rất mong sớm được hỗ trợ xây dựng thương hiệu xoài Phú Lý để đầu ra thuận lợi, bán  giá cao như xoài của HTX Suối Lớn ở huyện Xuân Lộc". Theo ông Cao Hiền Quang, Phó chủ tịch UBND xã Phú Lý, trong xã đã hình thành các vùng chuyên canh xoài khá lớn với diện tích gần 800 hécta. Cây xoài ở đây hợp thổ nhưỡng đạt năng suất rất cao, vài năm nữa diện tích có thể tăng lên hàng ngàn hécta. Vì vậy, xã đề nghị với huyện, tỉnh hỗ trợ sản xuất theo quy trình GAP và xây dựng thương hiệu để hướng đến xuất khẩu, ổn định đầu ra và giá bán.

Ông Trịnh Đình Quang, Chủ nhiệm HTX sản xuất và kinh doanh trái cây an toàn của huyện Định Quán, cho hay: "HTX có 54 xã viên với diện tích xoài lên đến 130 hécta. Hiện nhiều khâu trong sản xuất trái cây đã được xã viên sản xuất theo quy trình GAP. Tuy nhiên, để xây dựng được thương hiệu hệ thống siêu thị hoặc xuất khẩu thì còn cả một chặng đường dài. Vừa qua, HTX có đề nghị tỉnh hướng dẫn kỹ thuật để có chứng nhận VietGap và hỗ trợ xây dựng thương hiệu, nếu thực lực xã viên đóng góp để làm thương hiệu thì không nổi".

 * Còn nhiều rào cản

Trong những năm qua, trái cây Đồng Nai bỏ lỡ nhiều cơ hội xuất ngoại và vào hệ thống siêu thị lớn là do chưa có chứng nhận VietGap và xây dựng thương hiệu. Để có được thương hiệu như là tấm vé "mở" vào thị trường, nông dân phải sản xuất, thực hiện nhiều quy trình phức tạp, và nếu tiến hành làm tốt thì nhanh nhất cũng gần 2 năm sau mới hoàn thành. Trong "tấm vé" thông hành đó, khó khăn nhất vẫn là chứng chỉ VietGap, vì hàng xuất khẩu hoặc vào siêu thị đòi hỏi phải có nguồn gốc rõ ràng, để khi xảy ra sự cố có thể truy ra nguyên nguồn gốc. Do đó, khi sản xuất, ngoài các yêu cầu gắt gao về điều kiện quy trình sản xuất, nông dân phải ghi chép đầy đủ, chi tiết quá trình phát triển chăm sóc cây: từ khi trồng đến lúc thu hoạch, xuất bán. Bên cạnh đó, đầu tư cho cây trồng theo tiêu chuẩn GAP để xây dựng thương hiệu, chi phí cao hơn nhiều so với chăm sóc theo phương pháp truyền thống.

Ông Lê Văn Tự, ấp Bình Lục, xã Tân Bình (huyện Vĩnh Cửu), kể: "Tôi là xã viên của HTX bưởi Tân Triều, hiện đang được tỉnh hỗ trợ xây dựng chương trình GlobalGap, dù đã được hỗ trợ nhiều về kỹ thuật và kinh phí, song tôi thấy cũng không dễ thực hiện, bởi các yêu cầu về kỹ thuật đòi hỏi rất cao".

Song song với việc làm theo quy trình GAP, để xây dựng thương hiệu, các trang trại, CLB, HTX phải có diện tích, sản lượng hàng hóa lớn mới đáp ứng được các đơn đặt hàng.

Hương Giang