Đối phó với lạm phát?
Bài 1: Tăng giá - người bạn "xấu tính"

Bắt đầu vào quý IV, hàng trăm mặt hàng tăng giá từng ngày khiến đời sống người dân trở nên khó khăn hơn. 10 tháng đầu năm, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cả nước đã tăng 7,58%, áp sát chỉ tiêu đề ra cho cả năm nay. Chính phủ ngay lập tức đã có nhiều quyết sách nhằm kềm chế lạm phát, ổn định giá cả thị trường để đảm bảo mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô năm 2010. Nhà quản lý, giới doanh nghiệp và người tiêu dùng trên địa bàn Đồng Nai ứng phó ra sao?

Bắt đầu vào quý IV, hàng trăm mặt hàng tăng giá từng ngày khiến đời sống người dân trở nên khó khăn hơn. 10 tháng đầu năm, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) cả nước đã tăng 7,58%, áp sát chỉ tiêu đề ra cho cả năm nay. Chính phủ ngay lập tức đã có nhiều quyết sách nhằm kềm chế lạm phát, ổn định giá cả thị trường để đảm bảo mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô năm 2010. Nhà quản lý, giới doanh nghiệp và người tiêu dùng trên địa bàn Đồng Nai ứng phó ra sao?

Giá tăng, giới công nhân, viên chức buộc phải tiết kiệm khi đi chợ. Trong ảnh: Chợ công nhân ở ngay sau lưng Công ty Pouchen, Hóa An - Biên Hòa.

Luôn phải tính toán chi li để đảm bảo mức sống gia đình không sụt giảm mỗi khi thị trường đón nhận một "cơn bão" giá mới dường như đã trở nên quen thuộc với đa số người nội trợ mấy năm nay. Lạm phát như một "người bạn xấu tính", thường xuyên "gây sốc" cho mọi người.

*  Tằn tiện đi chợ

Đứng tần ngần một lúc trước khi quyết định mua 2 con cá lóc nhỏ, vài bìa đậu hũ và mớ rau mùng tơi cho bữa cơm chiều tại chợ tự phát cổng sau Công ty Pouchen (xã Hóa An, TP. Biên Hòa), chị Trần Thị Hiền, công nhân Pouchen, cho biết: "Giá rau, cá, thịt... tăng mạnh nên thay vì chỉ 30.000 đồng cho bữa ăn chiều như trước, nay mình bấm bụng chi khoảng 40.000 đồng cho 3 người ăn. Cộng với tiền phòng trọ, điện, nước, sinh hoạt phí... thật sự mình đang khá chật vật với mức lương 1,7 triệu đồng/tháng, gần như không dành dụm được đồng nào". Chị Hiền cho biết, giới công nhân với đồng lương ít ỏi như chị rất nhạy cảm với giá cả tăng, đặc biệt là thực phẩm. Khi giá tăng thì chất lượng bữa ăn thấp xuống, phải tiêu xài tiết kiệm.

Trong tháng 10 và nửa đầu tháng 11 của năm 2010, thị trường chứng kiến hàng loạt mặt hàng tăng giá từ 5 - 25% so với giữa năm, đặc biệt là các mặt hàng thiết yếu phục vụ đời sống và sản xuất như: thực phẩm, thuốc chữa bệnh, vật liệu xây dựng, thuốc trừ sâu, phân bón... Trong đó có nguyên nhân do biến động tỷ giá, ảnh hưởng thời tiết, thiên tai và dịch bệnh... Người tiêu dùng -  nhất là giới công nhân, viên chức, người lao động - buộc phải chấp nhận một mặt bằng giá mới, tính toán kỹ hầu bao để đảm bảo mức sống của gia đình.

Nhận xét về tình hình tăng giá hàng hóa năm nay, phó giám đốc một siêu thị lớn trên địa bàn TP. Biên Hòa nói rằng, sự biến động giá mạnh mẽ và đến sớm hơn so với mọi năm làm giới kinh doanh thấy bất ổn và khó dự đoán, đứng đầu là nhóm hàng thiết yếu. Từ đầu tháng 10, đã có một số nhà cung cấp gửi thư tăng giá, và đến đầu tháng 11 hàng loạt thông báo tăng giá của rất nhiều mặt hàng làm siêu thị cũng thấy... ngợp! Theo đó, khoảng 60 - 70% hàng hóa bán trong siêu thị đều báo giá tăng, ít nhất là 5% và nhiều nhất lên đến 20%, tập trung ở các ngành hàng thực phẩm khô và tươi sống, hóa phẩm, đồ dùng gia đình...

* Người bán giảm lãi

Một tay quơ lại đống tôm khô cho gọn gàng, tay còn lại cầm điện thoại, chị Tỷ - chủ sạp hàng đồ khô có tiếng ở chợ Biên Hòa báo với khách hàng: "Giá tôm loại nhứt lại tăng 20.000 đồng/kg, nếu thấy mắc quá thì giảm lượng hàng xuống, lấy 5kg thôi cũng được!". Quay sang phía chúng tôi, chị Tỷ ngao ngán cho biết, trong tuần đầu tháng 11 này, hàng loạt mặt hàng đồ khô như: tôm khô, lạp xưởng, hột điều, trứng vịt... tăng giá từ 5 - 15% khiến bạn hàng ai cũng "nhăn mặt". Nhiều người lấy hàng ít lại khiến doanh thu sụt giảm; một vài người còn bỏ mối quen, tự lên TP. Hồ Chí Minh tìm mối mới rẻ hơn.

Với nhiều người buôn bán, sản xuất nhỏ, tăng giá đầu vào là một điều "khó chịu", bởi đa số khách hàng đều là mối quen, không dễ lên giá, dù là những mặt hàng thiết yếu. Đối sách phổ biến nhất của giới buôn bán nhỏ hiện nay khi nguyên vật liệu tăng giá là chấp nhận giảm bớt lãi để giữ khách, khi giá chưa tăng quá giới hạn chịu đựng. Anh Công Thoáng, chủ tiệm phở H.C. trên đường Hà Huy Giáp, tính toán: "Đầu tháng 11, giá bánh phở (đặt làm riêng) tăng từ 8.000 - 9.500 đồng/kg, giá thịt bò và xương bò tăng khoảng 5.000 - 10.000 đồng/kg, các loại gia vị như: tỏi, ớt, rau thơm... còn tăng mạnh hơn với mức tăng 10.000 - 20.000 đồng/kg. Vì khách trong tiệm đa số đều quen, do đó trước mắt tôi chấp nhận giảm lãi xuống khoảng 1/3 so với trước. Nếu sắp tới giá đầu vào còn tăng, mới xem xét đến việc tăng giá bán".

* Nhiều mặt hàng "tát nước theo mưa"

Tăng giá có thể chấp nhận được khi giá nguyên liệu đầu vào, phí vận chuyển tăng... dẫn đến sản phẩm tăng hợp lý. Nhưng sẽ là không bình thường khi giá bán vẫn tăng trong khi giá đầu vào giảm và giá bán tại gốc cũng giảm. Trên thực tế, khá nhiều nhóm hàng hóa, đặc biệt là thực phẩm vẫn tăng đều đều hoặc giữ giá ở mức cao cho dù giá gốc từ tay người nông dân đã giảm. Cụ thể, hiện nay giá gà trắng tại các trại nuôi rớt thê thảm vì  nguồn cung dư thừa, giá từ 26.000 - 27.000 đồng/kg đã giảm xuống còn 19.000 - 20.000 đồng/kg, trong khi giá bán gà ở các chợ chỉ giảm "lấy lệ" khoảng 2.000 - 3.000 đồng/kg. Theo phân tích của một chủ trang trại ở Gia Tân, huyện Thống Nhất thì mức giảm này quá thấp so với giá giảm tại trang trại, người tiêu dùng vẫn phải bỏ tiền ra mua từ 45.000 - 55.000 đồng/kg gà trắng thành phẩm là bất hợp lý.

Với hình thức hàng hóa từ nơi sản xuất đưa ra chợ bán phải qua nhiều khâu trung gian, một hiện tượng khá phổ biến hiện tại nên giá nông sản, rau, củ, quả... trên thị trường thường giữ ở mức cao, bất chấp người nông dân vẫn loay hoay với bài toán chi phí - giá thành. Ông Vũ Văn Vương, Chủ nhiệm HTX rau an toàn Trường An (Xuân Lộc), cho biết, hiện giá rau ăn lá các loại như: mùng tơi, cải ngọt, cải xanh... bán tại HTX chỉ dao động từ 4.000 - 6.000 đồng/kg, trong khi tại các chợ, giá rau bị đẩy lên đến 10.000 - 12.000 đồng/kg. Theo đó, thông qua các khâu trung gian, giá rau đã tăng lên gấp đôi so với mua tại ruộng. Điều này cũng cần xem lại trong cách thức lưu thông phân phối khi từ ruộng ra đến chợ, rau chỉ tốn thêm chi phí vận chuyển với tỷ lệ hao hụt không đáng kể; đôi khi phần hao hụt này lại bị đẩy về phía người nông dân.

Giám đốc một DN sản xuất thức ăn gia súc lớn tại TP. Biên Hòa phân tích:"Ngoài chuyện nguyên liệu tăng, việc nông sản - thực phẩm thông qua quá nhiều khâu trung gian mới đến tay người tiêu dùng cũng là một trong những gánh nặng đè lên giá cả. Chẳng hạn, giá mì lát, bắp... khi đến tay DN sản xuất đã tăng giá gấp đôi so với giá từ người nông dân, dẫn đến giá thành phẩm tăng cao".

Xuân Phú - Kim Ngân