Định vị Đồng Nai trên bản đồ FDI Việt Nam (Bài 1)

Năm 1987, Việt Nam bắt đầu mở cửa đón dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Đây là bước ngoặt lớn của Đảng và Nhà nước trong quá trình đổi mới kinh tế. Nắm bắt kịp thời và nhanh nhạy trong quá trình triển khai, cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước, trong gần 40 năm qua, tỉnh Đồng Nai đã trở thành “điểm sáng”, thuộc một trong 5 tỉnh, thành phố dẫn đầu cả nước về thu hút FDI.

Bài 1: Chủ trương của Đảng tạo đà cho dòng vốn FDI phát triển bền vững

Xuyên suốt từ đường lối đổi mới năm 1986 cho đến các nghị quyết chiến lược gần đây, Đảng và Nhà nước luôn nhất quán chủ trương thu hút vốn đầu tư FDI có chọn lọc để phát triển bền vững. Đồng Nai là tỉnh đã triển khai tốt các nghị quyết, chiến lược của Đảng, Nhà nước nên đã thành công đón được cả 4 làn sóng đầu tư FDI vào Việt Nam.

Hoạt động sản xuất tại Công ty TNHH Changshin Việt Nam, Khu công nghiệp Thạnh Phú, phường Tân Triều, tỉnh Đồng Nai. Ảnh: Ngọc Liên

Thực hiện chủ trương đổi mới của Đảng và Nhà nước, Đồng Nai đã có nhiều nỗ lực trong cải cách cơ chế quản lý kinh tế trên địa bàn. Vì thế, tỉnh đã đạt được nhiều thành quả trong phát triển công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ, đặc biệt là thu hút vốn FDI, góp phần phát triển kinh tế của tỉnh. Hiện Đồng Nai thu hút được trên 2,2 ngàn dự án FDI đến từ 51 quốc gia, vùng lãnh thổ.

Tầm nhìn đổi mới, định hình chính sách thu hút FDI

Năm 1986, Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng đã mở ra công cuộc đổi mới toàn diện, đưa nước ta chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Đây là bước ngoặt tư duy kinh tế, đặt nền móng cho việc mở cửa thu hút đầu tư FDI. Sau đó, ngày 29-12-1987, Quốc hội thông qua Luật Đầu tư nước ngoài. Đây là văn bản pháp lý đầu tiên, mở đường cho làn sóng FDI vào Việt Nam.

Ngay từ những năm đầu cả nước mở cửa, Đồng Nai đã tiên phong thu hút các dự án FDI, dự án FDI đầu tiên được cấp phép vào ngày 30-9-1989 trong lĩnh vực dịch vụ vận tải taxi do Ủy ban Nhà nước về hợp tác và đầu tư cấp cho Công ty Liên doanh Vatadona. Tiếp đó, các tập đoàn Vedan, Vmep, Hualon… bắt đầu đến tỉnh đăng ký thực hiện các dự án.

Những năm 1994-1998, Đồng Nai đã tạo ra sự đột phá khi các dự án FDI hoàn thành đầu tư nhà máy đi vào hoạt động, đóng góp vào tăng trưởng công nghiệp và các lĩnh vực khác. Giai đoạn này, Đồng Nai liên tiếp đón thêm nhiều dự án của các nhà đầu tư lớn như: Tập đoàn Amata, Fujitsu, Kao, SamSung, Kolon, Chrysler, C.P., Cargill... Giai đoạn này, tỉnh Đồng Nai được Trung ương đánh giá là địa phương đi đầu trong thu hút “làn sóng đầu tư FDI” đầu tiên vào Việt Nam.

Đại hội lần thứ VII (năm 1991) và Đại hội lần thứ VIII (năm 1996) của Đảng tiếp tục khẳng định quan điểm đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ kinh tế đối ngoại, tạo cơ sở cho việc mở rộng thu hút đầu tư từ nhiều quốc gia, vùng lãnh thổ và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, coi FDI là một động lực của công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Cùng với đó, các lần sửa đổi Luật Đầu tư nước ngoài năm 1996 và năm 2000 đã từng bước “nới lỏng” điều kiện đầu tư, mở rộng lĩnh vực cho phép, khuyến khích chuyển giao công nghệ, phát triển công nghiệp hỗ trợ...

Tận dụng thời cơ mới, Đồng Nai đã kịp thời triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, tạo môi trường thuận lợi để nhiều tập đoàn đa quốc gia về công nghiệp, nông nghiệp, hạ tầng kỹ thuật… đầu tư vào tỉnh. Dòng vốn FDI đã góp phần thúc đẩy kinh tế Đồng Nai tăng trưởng luôn cao hơn bình quân chung của cả nước, tạo ra hàng trăm ngàn việc làm cho người lao động trong và ngoài tỉnh, FDI đã đóng vai trò quan trọng vào ngân sách tỉnh.

Đặc biệt, ngày 20-8-2019, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 50-NQ/TW về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030. Trong đó, Việt Nam hướng đến thu hút FDI có chọn lọc, công nghệ cao, thân thiện môi trường, liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp trong nước.

Thời điểm này, tỉnh Đồng Nai (trước đây) đã sớm có những chính sách thu hút vốn FDI có chọn lọc, ưu tiên dự án có công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường, ít thâm dụng lao động và có giá trị gia tăng cao. Trung bình mỗi năm, doanh nghiệp FDI đóng góp hơn 1 tỷ USD, tương đương 1/3 tổng thu ngân sách của tỉnh. Tại tỉnh Bình Phước trước đây, lãnh đạo tỉnh cũng đã sớm nhận diện những tiềm năng, lợi thế để kiến tạo không gian thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ theo hướng hiện đại, bền vững.

Bình Phước là tỉnh có hạ tầng giao thông khá thuận lợi, ở vị trí kết nối Tây Nguyên với các tỉnh, thành miền Đông Nam Bộ nên giữ vai trò quan trọng trong hành lang kinh tế Đông - Tây; đồng thời là cầu nối giao lưu kinh tế, văn hóa, xã hội giữa vùng Đông Nam Bộ, Tây Nguyên. Đặc biệt, với chiều dài đường biên giới tiếp giáp Vương quốc Campuchia 258,939 km, Bình Phước còn là cửa ngõ giao thương hợp tác trong khu vực tam giác phát triển Campuchia - Lào - Việt Nam. Với những tiềm năng, lợi thế trên, sau khi hợp nhất 2 tỉnh Đồng Nai và Bình Phước trước đây từ ngày 1-7-2025, những lợi thế cũng như không gian thu hút đầu tư của tỉnh Đồng Nai mới đã trở thành cực hút các doanh nghiệp FDI trên toàn thế giới.

Nhận định về vai trò của dòng vốn FDI tại Việt Nam, PGS.TS Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam cho rằng: Dòng vốn FDI đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam. Trong Nghị quyết số 50-NQ/TW  nêu rõ, việc xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách về đầu tư FDI phù hợp xu hướng phát triển, tiếp cận chuẩn mực tiên tiến quốc tế và hài hòa với các cam kết quốc tế, đảm bảo sự đồng bộ, nhất quán, công khai, minh bạch và tính cạnh tranh cao. Việt Nam có nền kinh tế mở cửa rộng, hội nhập sâu nên cần sớm khắc phục những hạn chế, bất cập trong chính sách về hợp tác đầu tư FDI. Từ đó, Việt Nam có thể thu hút được 40-50 tỷ USD/năm vốn FDI chất lượng cao.

Trong 11 tháng của năm 2025, Đồng Nai thu hút đầu tư từ khu vực FDI đạt trên 2,9 tỷ USD, với 286 dự án đầu tư mới và tăng vốn. Trong đó, phần lớn các dự án đầu tư vào các KCN, khu kinh tế tỉnh (gần 2,1 tỷ USD), vượt 10% kế hoạch năm 2025.

Điểm sáng trong thu hút FDI

Từ cuối những năm 1980 đến đầu những năm 1990, tỉnh Đồng Nai đã nhận thức rõ tầm quan trọng của dòng vốn FDI đối với nền kinh tế địa phương, tỉnh đã sớm cụ thể hóa các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về hợp tác đầu tư FDI. Do đó, khi làn sóng FDI đầu tiên vào Việt Nam, tỉnh đã chủ động quy hoạch đất đai, kết nối hạ tầng giao thông, phát triển các khu công nghiệp (KCN) để đón các nhà đầu tư nước ngoài.

Tổng Giám đốc Công ty TNHH Đầu tư Long Đức (vốn Nhật Bản) Ishii Hiroyuki chia sẻ: Hơn 10 năm trước, doanh nghiệp đầu tư hạ tầng KCN Long Đức tại xã Bình An (tỉnh Đồng Nai). KCN đi vào hoạt động thu hút được gần 90 dự án FDI đến từ nhiều nước với tổng vốn đăng ký gần 2 tỷ USD. Hơn 10 năm qua, không chỉ công ty mà nhiều doanh nghiệp FDI khác trong KCN Long Đức đã nhiều lần tăng vốn mở rộng sản xuất. Quá trình hoạt động, các vướng mắc của Công ty TNHH Đầu tư Long Đức cùng các doanh nghiệp trong KCN đều được chính quyền tỉnh và địa phương giải quyết kịp thời. Đó là một trong những lý do quan trọng để Đồng Nai luôn là điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư Nhật Bản và nhiều quốc gia khác.

Sau gần 4 thập niên, Đồng Nai đã thu hút hơn 2,2 ngàn dự án FDI với tổng vốn đăng ký gần 42 tỷ USD, thuộc tốp 5 địa phương thu hút FDI cao nhất cả nước. Trong đó có 4 quốc gia, vùng lãnh thổ đầu tư vào tỉnh lớn nhất lần lượt là: Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Singapore. Hiện Đồng Nai có 57 KCN được thành lập với diện tích gần 21,6 ngàn hécta và tỷ lệ lấp đầy trên 76%. Đây chính là kết quả của việc triển khai nhanh, quyết liệt các chính sách mở cửa đầu tư theo chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Từ trước năm 2000, Đồng Nai đã có chính sách thu hút đầu tư FDI có chọn lọc, chọn những dự án có công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường, công nghiệp hỗ trợ. Do đó, tỉnh chuyển từ nhập siêu sang xuất siêu trước cả nước 2 năm và xuất siêu của Đồng Nai mỗi năm đều tăng, chiếm từ 30-40% xuất siêu của cả nước.

Để tiếp tục đón các dòng vốn FDI vào tỉnh, tại buổi làm việc với đoàn công tác đến từ tỉnh Hyogo (Nhật Bản) vào tháng 8-2025, Phó Trưởng ban Quản lý các KCN, khu kinh tế tỉnh Đồng Nai Nguyễn Minh Chiến cho biết: Đồng Nai là một trong những tỉnh phát triển công nghiệp hàng đầu của cả nước với trên 80 KCN được quy hoạch, diện tích trên 39 ngàn hécta. Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh còn có 63 cụm công nghiệp được quy hoạch với diện tích trên 3,7 ngàn hécta. Thời gian tới, Đồng Nai dự kiến sẽ cung cấp nhiều quỹ đất công nghiệp lớn để thu hút các nhà đầu tư đến với tỉnh. Ông Nguyễn Minh Chiến nhấn mạnh: “Chúng tôi hy vọng sẽ nhận được nhiều sự quan tâm của các nhà đầu tư tiềm năng để phát triển các KCN theo hướng hiện đại, bền vững, sản xuất sạch hơn, sử dụng năng lượng hiệu quả hơn và thân thiện hơn với môi trường trong thời gian tới”.

Cũng tại các buổi tiếp tổng lãnh sự, đại sứ, doanh nghiệp nước ngoài cùng lãnh đạo tỉnh, Phó Giám đốc Sở Tài chính Trần Vũ Hoài Hạ cho biết: “Đồng Nai luôn chú trọng nâng chất dòng vốn FDI vào tỉnh. Vì thế, tỉnh đã thu hút được nhiều dự án FDI có công nghệ cao, có giá trị gia tăng lớn và liên kết với doanh nghiệp trong nước cùng tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu”.

Theo ông Trần Vũ Hoài Hạ, tỉnh ưu tiên phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, chuyển đổi số, tạo môi trường thuận lợi cho các nhà đầu tư. Đồng thời tỉnh có nhiều chính sách khác để hỗ trợ doanh nghiệp FDI như: cải cách thủ tục hành chính, xây dựng chính quyền điện tử, thành lập Tổ Công tác đặc biệt hỗ trợ nhà đầu tư, tổ chức đối thoại định kỳ giữa lãnh đạo tỉnh với doanh nghiệp…

Nhờ có môi trường đầu tư tốt, nhiều tập đoàn FDI lớn như: Hyosung, Nestlé, C.P., Bosch, Lixil, Formosa, Amata, Pouchen, Changshin... đã chọn Đồng Nai làm điểm đến đầu tư lâu dài và liên tục tăng vốn để mở rộng sản xuất, kinh doanh. Các dự án FDI đã giải quyết việc làm cho hơn nửa triệu lao động trong, ngoài tỉnh, góp phần phát triển công nghiệp của Đồng Nai cũng như cả nước theo hướng hiện đại hóa, tăng xuất khẩu, tăng thu ngân sách. Bên cạnh đó, các dự án FDI còn thúc đẩy phát triển thương mại, dịch vụ, logistics cho tỉnh và cả nước.

Hương Giang - Ngọc Liên

Bài 2: Đồng Nai khẳng định vị trí tốp đầu cả nước về thu hút FDI