Cần chính sách thỏa đáng cho người không được tái định cư

Đồng Nai có những dự án mà hàng trăm hộ dân bị thu hồi đất nhưng không đủ điều kiện bố trí tái định cư (TĐC). Việc này vừa ảnh hưởng đến an sinh xã hội, vừa ảnh hưởng đến tiến độ giải phóng mặt, triển khai các dự án.

Người dân bị thu hồi đất trong Dự án Đường ven sông Đồng Nai trình bày nguyện vọng với đoàn giám sát của HĐND tỉnh. Ảnh: L.AN

Từ thực tế này, tỉnh đã kiến nghị cần có hỗ trợ khác cho những trường hợp nói trên trong Dự thảo Nghị định bồi thường, hỗ trợ, TĐC khi Nhà nước thu hồi đất.

Hàng trăm trường hợp không đủ điều kiện

Trong triển khai Dự án Đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, chỉ tính riêng địa bàn phường Phước Tân (thành phố Biên Hòa), trong số 30 hécta đất thu hồi của cá nhân, hộ gia đình thì chỉ có 7% đủ điều kiện được bố trí TĐC; phần diện tích còn lại tương ứng với khoảng 770 hộ dân chưa đủ điều kiện bố trí TĐC. Vì số hộ dân không đủ điều kiện TĐC lớn nên công tác tuyên truyền, vận động bàn giao mặt bằng gặp nhiều khó khăn. Hệ quả kéo theo là dự án chậm triển khai, giải ngân vốn đầu tư công thấp.

Hiện UBND tỉnh đang lấy ý kiến Dự thảo Quy định về bồi thường, hỗ trợ TĐC khi Nhà nước thu hồi đất trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. Trong đó, tỉnh đề xuất các chính sách hỗ trợ cho người dân như: bố trí nhà ở tạm, hỗ trợ tiền thuê nhà ở; hỗ trợ đào tạo nghề, giới thiệu việc làm; cơ chế thưởng với người dân giao mặt bằng trước thời hạn…

Chủ tịch UBND phường Phước Tân Lê Kim Hường cho biết, qua rà soát, các trường hợp không đủ điều kiện TĐC là xây dựng nhà trên đất nông nghiệp không đúng quy định; xây trên đất nông nghiệp do người khác đứng tên, không có giấy tờ chứng minh là đối tượng sử dụng; hộ dân đồng sở hữu, tách nhà, tách phòng trọ... Qua các đợt lấy ý kiến cộng đồng dân cư, tuyên truyền bàn giao mặt bằng, tiếp xúc cử tri cho thấy, mong muốn lớn của người dân là được TĐC để ổn định cuộc sống.

Dự án tiếp theo là Đường ven sông Đồng Nai đoạn từ cầu Hóa An đến giáp ranh huyện Vĩnh Cửu. Dự án dài hơn 5km, dự kiến hoàn thành từ cuối năm 2023 nhưng đến nay thi công mới đạt khoảng 60% khối lượng, còn hơn 10% mặt bằng chưa giải phóng. Nguyên nhân là do người dân còn thắc mắc, kiến nghị về bồi thường, hỗ trợ, TĐC.

Theo đại diện Công ty TNHH Vân Nga Phát, nhà thầu thi công Dự án Đường ven sông Đồng Nai, hiện có những hộ dân đã sẵn sàng bàn giao mặt bằng nhưng chưa được giao đất TĐC nên chưa đi. Có hộ đang còn xét TĐC do liên quan đến đất mua, nhà mua bằng giấy viết tay; đất tặng, cho mà không có giấy tờ. Việc bàn giao chậm, ngắt đoạn khiến việc thi công dự án kéo dài, ngắt quãng, có thời điểm phải tạm ngưng gây thiệt hại cho nhà thầu. Nhà đầu tư kiến nghị thành phố có chính sách TĐC hoặc hỗ trợ thỏa đáng cho người dân để giúp công trình hoàn thành đúng tiến độ.

Trên đây là 2 dự án điển hình có nhiều hộ dân bị thu hồi đất để triển khai dự án nhưng không đủ điều kiện bố trí TĐC. Khi các dự án hạ tầng giao thông như: Đường cao tốc Dầu Giây - Liên Khương, Đường vành đai 3, Đường vành đai 4; khu công nghiệp, khu đô thị quy mô lớn được triển khai sẽ còn nhiều trường hợp tương tự.

Cần có sự hỗ trợ thỏa đáng cho người dân bị lấy đất

Sở dĩ tại Đồng Nai xảy ra tình trạng người dân bị giải tỏa trắng nhưng không đủ điều kiện TĐC là do giá nhà, đất cao, nhiều trường hợp chấp nhận bỏ tiền mua đất nông nghiệp xây nhà. Cũng có trường hợp mua đất xây nhà nhưng không biết đó là đất nông nghiệp, bởi vì xung quanh người dân đã xây nhà gần kín, không còn canh tác nông nghiệp trên đất…

Tuyên truyền bàn giao mặt bằng Dự án Đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu đoạn qua phường Tam Phước, thành phố Biên Hòa. Ảnh:P.Tùng

TĐC là chính sách quan trọng trong thu hồi đất. Pháp luật về đất đai quy định, Nhà nước bồi thường, hỗ trợ, TĐC cho người dân khi thu hồi đất thực hiện các dự án vì mục tiêu kinh tế - xã hội, an ninh, quốc phòng. Tuy nhiên, pháp luật cũng quy định rõ, xây dựng nhà ở trên đất nông nghiệp không đúng quy định thì không được TĐC.

Hiện tại, Đồng Nai đang áp dụng chính sách bồi thường, hỗ trợ, TĐC theo quy định của pháp luật. Thế nhưng, trước yêu cầu bức thiết về mặt bằng của một số dự án, tỉnh đang tính toán phương án ưu tiên cho các trường hợp không đủ điều kiện TĐC được mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội.

Thi công Dự án Đường ven sông Đồng Nai vướng mặt bằng do liên quan chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.

Trước đó, trong quá trình Bộ Tài nguyên và môi trường lấy ý kiến Dự thảo Nghị định bồi thường, hỗ trợ, TĐC khi Nhà nước thu hồi đất, tỉnh đã góp ý cần quy định chính sách hỗ trợ khác cho hộ dân bị thu hồi đất mà không đủ điều kiện TĐC. Nội dung hỗ trợ khác sẽ được cân nhắc bằng chính sách về nhà ở xã hội hoặc hỗ trợ bằng tiền để người dân có thể mua nhà đất ổn định cuộc sống.

Phó chủ tịch UBND tỉnh Võ Văn Phi cho rằng, để thúc đẩy công tác giải phóng mặt bằng các dự án, thời gian qua, tỉnh đã thực hiện tốt chính sách bồi thường, hỗ trợ và TĐC. Do số lượng dự án nhiều, trong khi quỹ đất và nguồn vốn làm hạ tầng gặp khó khăn nên chưa đáp ứng được yêu cầu phải có TĐC mới thu hồi đất. Cùng với đó, do người dân chưa tuân thủ đúng quy định về sử dụng đất, xây dựng dẫn đến nhiều trường hợp không đủ điều kiện bố trí TĐC. Tỉnh đã kiến nghị có chính sách hỗ trợ để đảm bảo quyền lợi cho người dân và sớm thu hồi đất.

Lê An