Thị trường sách năm Canh Tý 2020 trải qua quãng thời gian "bão tố" bất ngờ do tác động của dịch Covid-19. Tuy nhiên, những người làm sách, phát hành sách cũng nhờ đó mà có thời gian "điều chỉnh tầm ngắm", hướng tới năm Tân Sửu với nỗ lực mới để tiếp tục mang món ăn văn hóa tinh thần bổ ích đến người đọc.
Thị trường sách năm Canh Tý 2020 trải qua quãng thời gian “bão tố” bất ngờ do tác động của dịch Covid-19. Tuy nhiên, những người làm sách, phát hành sách cũng nhờ đó mà có thời gian “điều chỉnh tầm ngắm”, hướng tới năm Tân Sửu với nỗ lực mới để tiếp tục mang món ăn văn hóa tinh thần bổ ích đến người đọc.
 |
| Các phụ huynh dẫn con em đi mua sách tại Nhà sách Tân Hiệp (TP.Biên Hòa). Ảnh: NSTH |
* Năm xấu đã qua
Doanh nhân Nguyễn Tuấn Quỳnh, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Văn hóa Sách Sài Gòn (Saigon Books) trong chương trình talkshow Nguy - Cơ đầu năm 2021 do diễn giả Nguyễn Phi Vân là người dẫn chương trình đã cho biết khi dịch Covid-19 xuất hiện, việc làm sách của Saigon Books “đã thay đổi hoàn toàn kế hoạch đề ra trước đó và đối diện chiều hướng xấu khiến bắt buộc phải nhìn lại tất cả hoạt động”. Đây cũng là tình trạng chung của nhiều NXB trên cả nước khi phải điều chỉnh doanh thu, thích ứng với tình hình mới cũng như gồng mình “vượt qua cơn bão”. Một số liệu được đường sách TP.HCM cung cấp đầu năm 2021 cho biết doanh thu bán sách của các đơn vị tại đường sách năm 2020 giảm 28% so với năm 2019 vì ảnh hưởng của dịch Covid-19. Số bản sách giảm 37%, số tựa sách in mới giảm 40% và lượt khách tới đường sách giảm 42%.
|
“Năm 2020 do tác động của đại dịch, trở thành năm chậm nhịp, giãn cách trong hoạt động xuất bản của thị trường sách. Các NXB lẫn công ty sách tư nhân đều phải thận trọng nhìn lại và tìm kiếm thị hiếu của bạn đọc mỗi khi đầu tư xuất bản một cuốn sách nào đó. Việc khai thác tác quyền nước ngoài cũng bị gián đoạn do các nước trên thế giới chậm giao dịch vì giãn cách, phong tỏa, hạn chế làm việc” - chị Đinh Thanh Thủy, Giám đốc NXB Tổng hợp TP.HCM cho biết.
Trong khi đó, dưới góc độ người làm sách đồng thời có kênh phát hành sách thông qua hệ thống nhà sách Cá Chép, chị Nguyễn Thủy Hằng Giang, Giám đốc điều hành đơn vị Đông A chia sẻ: “Năm 2020 vừa qua là một năm đầy biến động đối với tất cả các ngành nghề và xuất bản cũng vậy. Từ góc nhìn của một công ty phát hành sách, tôi thấy được sự chuyển mình để đáp ứng rõ ràng trong việc phân phối sách khi thị trường truyền thống (các cửa hàng sách) bị ảnh hưởng trực tiếp từ các đợt giãn cách xã hội. Dẫn đến điều bắt buộc là các đơn vị làm sách phải gia tăng sự hiện diện cũng như tương tác với các độc giả nhiều hơn ở các kênh online. Chúng tôi đã phải linh hoạt và thích ứng rất nhanh chóng với diễn biến của dịch bệnh kéo theo sự dịch chuyển về thói quen đọc sách, xu thế mua sách từ thị trường”.
* Trong nguy có cơ
Chị Hằng Giang cho biết không phải tất cả đều xấu ở “năm Covid 2020” bởi trong thời gian qua, “những người làm sách chúng tôi lại thấy được những tín hiệu đáng mừng của thị trường đối với các dòng sách sử nước nhà và loại sách kiến thức nền tảng. Sự tác động của Covid-19 có phần khiến cho công chúng có dịp nhìn lại những gì đã trải qua và muốn củng cố nền móng tri thức cho bản thân mình một cách vững chắc hơn”. Không ngạc nhiên khi dòng sách về lối sống, kỹ năng sống, phong cách sống, sách hướng dẫn rèn luyện nhân cách, hướng đến cuộc sống an yên, bình thản… thu hút độc giả trong năm 2020.
 |
| Trẻ em Đồng Nai thích đọc sách |
Những thông tin liên tục về dịch bệnh cũng khiến dòng sách liên quan đến các vấn đề về sức khỏe, xu thế sống xanh, sống khỏe, sống lành mạnh được bạn đọc quan tâm khá nhiều. Dòng sách phát triển bản thân (self-help) trong nước lẫn nước ngoài (Nhật Bản, Hàn Quốc…) “đánh” đúng tâm lý giới trẻ ngay từ tựa sách (gieo vần), bìa sách (trang nhã) đến nội dung (dễ đọc, dễ cảm)… cũng lên ngôi trong “năm Covid” và dự báo sẽ vẫn tham gia dẫn đầu thị trường trong năm 2021.
|
Doanh nhân Nguyễn Tuấn Quỳnh cũng thừa nhận năm vừa qua “người ta có thời gian nhiều để chăm sóc bản thân mình, bồi bổ tri thức, dung nạp kỹ năng” và đây là tín hiệu tích cực, dẫn đến các dòng sách về kinh tế, quản trị, quản trị tài chính… được chú ý. “Điều đó đồng nghĩa với việc, dịch bệnh bên cạnh tác hại cũng giúp người ta có thời gian nhiều để chăm sóc bản thân mình, nâng cao tri thức” - ông Quỳnh nói trong talkshow Nguy - Cơ và còn tiết lộ “dù sách giấy bán ít đi nhưng sách trực tuyến bán tốt hơn và sách audio cũng tăng trưởng đột biến cùng sách điện tử”. Có nghĩa là nếu những người làm sách “quyết chí” dốc lòng với sách và biết thích ứng tốt, cập nhật xu hướng thì năm Tân Sửu là năm thị trường sẽ đi lên, mang lại sự phấn khởi, khả quan hơn năm Canh Tý.
Do tỷ lệ người Việt đọc sách vẫn còn rất ít (một ước tính: nếu không tính đến sách giáo khoa, mỗi người Việt chỉ chi bình quân vỏn vẹn… 26 ngàn đồng mua sách trong một năm!), nên ông Lê Hoàng, Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam bày tỏ tin tưởng rằng: “Càng ngày đọc sách sẽ trở thành thói quen của nhiều người. Thị trường sách sẽ sớm phục hồi trong thời gian tới và tăng trưởng tốt trở lại”.
|
Sách lịch sử được quan tâm
Nhiều đầu sách lịch sử được quan tâm lớn trong năm 2020, tạo nên những hiện tượng xuất bản thú vị mà công chúng chính là người được lợi khi có “nhiều món ngon” tha hồ chọn thưởng thức trên bàn tiệc. Tiêu biểu là tác phẩm Một chiến dịch ở Bắc kỳ (Une campagne au Tonkin - tác giả Charles Édouard Hocquard) trở thành hiện tượng khi có tới 3 NXB trong nước cùng ấn hành với 3 bản dịch khác nhau. Ấn bản nghệ thuật IndoChine Pittoresque & Monumentale của Pierre Dieulefils được 2 đơn vị làm sách cùng ra mắt với 2 tựa: Đông Dương xinh đẹp và kỳ vĩ (NXB Dân trí và Đông A) và Đông Dương tráng lệ (NXB Thế giới và Nhã Nam)… Cuối năm 2020, NXB Văn học và Đông A cũng phát hành “siêu phẩm” lịch sử Việt Nam sử lược (ảnh - tác giả Trần Trọng Kim) nhân dịp kỷ niệm 100 năm ngày tác phẩm này xuất bản lần đầu (năm 1920 của Trung - Bắc Tân - Văn). Việt Nam sử lược lần này được in ấn chất lượng bìa cứng tuyệt hảo, trở thành một trong những cuốn sách mà giới nghiên cứu, sưu tầm sách, chơi sách… ở Việt Nam săn lùng, tậu về để lưu trữ, trưng bày trong tủ sách gia đình, tủ sách cá nhân. |
Bửu Long
