Băn khoăn sản xuất lớn

Câu hỏi mà nông dân khi được vận động tham gia các cánh đồng mẫu lớn hoặc chuỗi sản xuất lớn, hoặc tham gia kiến tạo các vùng nguyên liệu với các chuẩn sản xuất trong nước, quốc tế... cũng chẳng khác gì với câu hỏi của nông dân chỉ có vài ba sào đất, rằng sản phẩm sẽ bán cho ai?

Câu hỏi mà nông dân khi được vận động tham gia các cánh đồng mẫu lớn hoặc chuỗi sản xuất lớn, hoặc tham gia kiến tạo các vùng nguyên liệu với các chuẩn sản xuất trong nước, quốc tế... cũng chẳng khác gì với câu hỏi của nông dân chỉ có vài ba sào đất, rằng sản phẩm sẽ bán cho ai?

Rất nhiều người hiểu rằng, sản xuất lớn đem lại nhiều lợi ích: giảm giá thành, tăng năng suất, sản lượng cao, chất lượng đồng đều và ổn định... Nhưng, bấy nhiêu lợi thế vẫn chưa đủ để thu hút nông dân tham gia lâu dài nếu không tính được lời giải cho bài toán đầu ra. Sự lo lắng này là có cơ sở. Với 350 hécta lúa, hàng chục nông dân trong Câu lạc bộ năng suất cao xã Lang Minh, huyện Xuân Lộc đã hình thành nên cánh đồng mẫu lớn, giảm chi phí và tăng năng suất, nhưng nông dân vẫn đón mùa thu hoạch với giá lúa bấp bênh. Ông Lý Phát Sinh, chủ nhiệm câu lạc bộ này nói: “Chúng tôi rất e ngại những lợi thế trên sẽ biến thành rủi ro, vì thu hoạch đồng loạt với sản lượng lớn mà không được đảm bảo về đầu ra”.

Trên thực tế, kêu gọi người nông dân liên kết sản xuất lớn, nếu không khéo léo dễ dẫn đến một quy trình ngược: sản phẩm sản xuất đồng loạt, thu hoạch đồng loạt và… giá rớt. Ở cây lúa, bài toán trước mắt là giảm chi phí sản xuất để có giá thành thấp hơn, còn đầu ra, nông dân có thể kỳ vọng vào những hợp đồng xuất khẩu gạo lên đến hàng triệu tấn với nhiều thị trường rộng mở. Nhưng còn điều, cà phê, ca cao, xoài, tiêu… và nhiều loại nông sản khác? Liên kết và thành lập những cánh đồng mẫu lớn hay những vùng sản xuất hàng trăm, thậm chí hàng ngàn hécta, rồi sẽ tiêu thụ ở đâu? Hay vẫn đến mùa lại phải “mời mọc” thương lái? Có bao nhiêu doanh nghiệp đã nhìn thấy đầu ra và đặt hàng cụ thể cho nông dân sản xuất? Bà Nguyễn Thị Cát Tiên, Phó chủ tịch UBND huyện Xuân Lộc, cho biết huyện được chọn là điểm thực hiện nhiều mô hình chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ, như: cây điều, xoài, ca cao, cà phê… Nhiều doanh nghiệp đã về địa phương triển khai dự án nhưng đa số vẫn dừng lại ở việc giới thiệu mô hình mà chưa thực hiện hợp đồng cụ thể trong vấn đề bao tiêu, đầu tư để nông dân yên tâm triển khai. Ông Nguyễn Thế Bảo, Chủ nhiệm Hợp tác xã xoài Suối Lớn, một trong những hợp tác xã nông nghiệp hoạt động hiệu quả nhất của Đồng Nai, cũng khẳng định liên kết sản xuất, tập huấn cho nông dân sản xuất theo “chuẩn” không phải là việc khó, cái khó nhất vẫn là đầu ra sản phẩm. Vì thế, không ít hợp tác xã, doanh nghiệp chỉ dám làm quy mô lớn khi đã nắm trong tay hợp đồng xuất khẩu ổn định, không dám “liều” dù biết sản xuất manh mún thì thiệt thòi mọi bề.

Bà Cát Tiên nói, nông dân, địa phương đã sẵn sàng để thực hiện sản xuất theo quy mô cánh đồng lớn, vấn đề mấu chốt hiện nay là kết nối khâu tiêu thụ - băn khoăn lớn nhất của nông dân.

KIM NGÂN