Thiên lý mã

Xưa, có truyền thuyết về giống ngựa có sức mạnh lại dẻo dai, một ngày có thể chạy ngàn dặm không mệt mỏi, được xưng tụng là thiên lý mã.

Xưa, có truyền thuyết về giống ngựa có sức mạnh lại dẻo dai, một ngày có thể chạy ngàn dặm không mệt mỏi, được xưng tụng là thiên lý mã. Giống ngựa này có đặc tính kén ăn, lại phải được chăm sóc, huấn luyện đặc biệt, nhưng nhiều người không biết chỉ nuôi như ngựa thường, thiên lý mã không phát huy được sở trường nên bị rẻ rúng.

Theo Hàn thi ngoại truyện, thời Xuân Thu chiến quốc (770-476 trước Công nguyên), có Tôn Dương (còn gọi là Bá Nhạc) là một chuyên gia về ngựa. Chu Vương yêu cầu Bá Nhạc tìm cho mình một con thiên lý mã. Bá Nhạc lặn lội khắp nơi vẫn chưa tìm  thấy giống ngựa như nhà vua mong muốn. Khi đi qua Kế Quốc, Bá Nhạc nhìn thấy một con ngựa ốm yếu đang thồ một xe chở muối lên núi Thái Hàng. Con ngựa cố kéo chiếc xe, mồ hôi tuôn ướt đẫm, đuôi cụp hẳn xuống, trông thật khốn khổ.

Tuy nhiên, Bá Nhạc lại thấy được phẩm chất đặc biệt ở con ngựa này, bèn đến gần dùng áo của mình để lau mồ hôi cho nó, rồi mua lại con ngựa và đem về cho Chu Vương. Thế nhưng nhìn thấy bộ dạng gầy gò của ngựa, nhà vua tỏ ý nghi ngờ. Bá Nhạc khẳng định đây chính là giống thiên lý mã, nếu được quan tâm, chăm sóc đầy đủ sẽ bộc lộ được năng lực. Quả nhiên, thiên lý mã hồi sức rất nhanh, đi ngàn dặm mỗi ngày, sau này cùng Chu Vương lập nhiều chiến công khiến nhà vua càng trọng vọng Bá Nhạc.

Thành ngữ “Bá Nhạc tướng mã” là dựa trên câu chuyện này, dùng để nói về người có thể nhận ra tài năng và trao cơ hội cho người khác thể hiện bản lĩnh. Từ xưa đến nay, trong tay người thợ tài ba thì đá cũng trở thành ngọc quý, ngược lại ngọc quý trong tay kẻ thiếu tài kém tâm cũng chỉ là đá. Thiên lý mã may mà được Bá Nhạc phát hiện, nhưng ở đời còn bao nhiêu thiên lý mã đang phải trong kiếp ngựa kéo xe hả trời?

Trực Tử