Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi): “Lá chắn niềm tin” cho người gửi tiền, công cụ chủ lực ứng phó rủi ro hệ thống

Chiều 14-11, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi). Để đạo luật thực sự trở thành “lá chắn niềm tin” cho người gửi tiền và là công cụ chủ lực trong ứng phó rủi ro hệ thống, đại biểu kiến nghị trao quyền cảnh báo trực tiếp cho Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam khi kiểm tra tổ chức tín dụng, tuy nhiên cũng cần phân định rõ hoạt động kiểm tra của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam và hoạt động thanh tra của Ngân hàng Nhà nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành Phiên thảo luận

Kiến nghị Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam được quyền khuyến nghị trực tiếp cho tổ chức tín dụng khi phát hiện nguy cơ mất an toàn

Theo đại biểu Thạch Phước Bình, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Long, Báo cáo giải trình tiếp thu số 477 ngày 13-11-2025 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước cho thấy, hiện Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam chỉ được quyền báo cáo Ngân hàng Nhà nước, chưa được phép đưa ra khuyến nghị trực tiếp cho tổ chức tín dụng mặc dù phát hiện nguy cơ mất an toàn. Trên thực tế, trong thời gian qua, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam đã phát hiện nhiều sai phạm tại các Quỹ tín dụng nhân dân, kiến nghị Ngân hàng xử lý kịp thời, nhưng vì không có quyền cảnh báo trực tiếp nên nhiều trường hợp xử lý còn chậm so với diễn biến rủi ro.

Đại biểu Thạch Phước Bình, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Vĩnh Long phát biểu

“Trong khi đó, ở các nước như Hoa Kỳ (FDIC), Hàn Quốc (KDIC), tổ chức Bảo hiểm tiền gửi luôn là “tuyến đầu cảnh báo rủi ro”. Nếu chỉ dừng ở mức “kiểm tra - báo cáo”, chúng ta đang bỏ qua một nguồn lực 25 năm kinh nghiệm, một định chế tài chính công có mạng lưới rộng, tiếp xúc trực tiếp với các tổ chức tham gia bảo hiểm”, đại biểu phân tích.

Với những phân tích nêu trên, đại biểu Thạch Phước Bình kiến nghị bổ sung quy định cho phép Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam đưa ra cảnh báo, khuyến nghị trực tiếp đối với tổ chức tín dụng khi phát hiện rủi ro trong kiểm tra; đồng thời báo cáo Ngân hàng Nhà nước để có biện pháp giám sát phù hợp. Đại biểu cho rằng, quyền này không phải thanh tra, không phải chế tài, nhưng là công cụ cảnh báo sớm, giúp giảm thiểu rủi ro hệ thống.

Đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ phát biểu

Đề nghị làm rõ giá trị pháp lý của hoạt động kiểm tra của tổ chức bảo hiểm tiền gửi

Cùng ý kiến về hoạt động kiểm tra của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ cho rằng, ngoài nhiệm vụ kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về bảo hiểm tiền gửi kế thừa luật hiện hành, dự thảo Luật Bảo hiểm tiền gửi (sửa đổi) có quy định giao tổ chức bảo hiểm tiền gửi “Thực hiện kiểm tra tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi theo kế hoạch, nội dung do Ngân hàng Nhà nước giao”. Đại biểu cho rằng, việc bổ sung quy định này là hợp lý, bởi:

- Thứ nhất, đặc trưng chung của tất cả các loại hình bảo hiểm là tổ chức bảo hiểm cần theo dõi được “sức khỏe” của tổ chức mà mình bảo hiểm, từ đó mới có thể tính toán mức phí bảo hiểm cũng như phát hiện, ngăn ngừa rủi ro dẫn đến nguy cơ phải sử dụng quỹ bảo hiểm để chi trả. Điều này đúng cả với loại hình bảo hiểm tiền gửi, vì vậy, việc cho phép tổ chức bảo hiểm tiền gửi được kiểm tra tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi là hợp lý.

Đoàn Chủ tịch tại Phiên thảo luận

- Thứ hai, thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, Ngân hàng Nhà nước đã chuyển từ hệ thống 63 Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tại từng tỉnh, thành phố xuống còn 15 chi nhánh Ngân hàng Nhà nước khu vực. Trong khi đó, đặc thù hoạt động của hệ thống tổ chức tín dụng tại Việt Nam phân tán tại nhiều địa bàn, quy mô hoạt động ngày càng lớn và tính chất hoạt động ngày càng phức tạp.

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, trong hơn 25 năm thực thi chính sách bảo hiểm tiền gửi, Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam đã xây dựng được mạng lưới hoạt động với Trụ sở chính và các chi nhánh khu vực với đội ngũ cán bộ có năng lực, được đào tạo bài bản. Vì vậy, việc giao tổ chức bảo hiểm tiền gửi kiểm tra tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi sẽ giúp tận dụng được nguồn nhân lực hỗ trợ công tác thanh tra của Ngân hàng Nhà nước; đồng thời mang lại góc nhìn đa chiều trong đánh giá hoạt động của các tổ chức tín dụng.

Các đại biểu Quốc hội tham dự Phiên thảo luận

- Thứ ba, kinh nghiệm quốc tế cho thấy kiểm tra tại chỗ là hoạt động nghiệp vụ quan trọng của tổ chức Bảo hiểm tiền gửi. Theo khuyến nghị của Hiệp hội Bảo hiểm tiền gửi quốc tế (IADI), tổ chức Bảo hiểm tiền gửi là cơ quan chịu rủi ro (tổn thất quỹ Bảo hiểm tiền gửi) khi một ngân hàng đổ vỡ; do đó, việc tổ chức bảo hiểm tiền gửi được giao trách nhiệm kiểm tra có thể giảm thiểu nguy cơ phải tiến hành chi trả, giảm tác động tiêu cực đến quỹ Bảo hiểm tiền gửi. Trên thế giới hiện có khoảng  40 tổ chức Bảo hiểm tiền gửi có chức năng kiểm tra tại chỗ (như Mỹ, Đài Loan, Hàn Quốc, Indonesia, Nhật Bản...).

Đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Phú Thọ phát biểu

Vì vậy, đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo làm rõ giá trị pháp lý của hoạt động kiểm tra của tổ chức bảo hiểm tiền gửi. “Tại dự thảo Luật, tôi mới chỉ thấy quy định cho phép tổ chức BHTG thực hiện kiểm tra tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi theo kế hoạch, nội dung do Ngân hàng Nhà nước giao nhưng chưa đề cập đến việc xử lý kết quả kiểm tra như thế nào. Khi kiểm tra nếu phát hiện có dấu hiệu vi phạm hoặc có nguy cơ mất an toàn thì tổ chức bảo hiểm tiền gửi có quyền khuyến nghị, đưa ra cảnh báo đối với tổ chức tín dụng hay không? Đây là yếu tố quan trọng để đảm bảo tính hiệu lực, hiệu quả, thực chất của hoạt động kiểm tra của tổ chức BHTG. Điều này nên được làm rõ”, đại biểu đề nghị.

Cùng với đó, đại biểu Thái Quỳnh Mai Dung cũng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo phân định rõ hoạt động kiểm tra của Bảo hiểm tiền gửi Việt Nam và hoạt động thanh tra của Ngân hàng Nhà nước, đảm bảo không bị trùng lặp, không gây khó khăn cho doanh nghiệp. Việc giao cho tổ chức bảo hiểm tiền gửi tham gia giúp Ngân hàng Nhà nước kiểm tra các tín dụng phải đảm bảo phù hợp, không mâu thuẫn với “nguyên tắc chỉ thực hiện thanh tra, kiểm tra mỗi năm 1 lần đối với doanh nghiệp” quy định tại Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04-5-2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng phát biểu làm rõ vấn đề các đại biểu Quốc hội nêu

Không nhất thiết quy định trong luật việc tổ chức bảo hiểm tiền gửi đưa ra khuyến nghị, cảnh báo đối với các tổ chức tín dụng

Phát biểu làm rõ vấn đề các đại biểu Quốc hội nêu, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho biết, về hoạt động kiểm tra của bảo hiểm tiền gửi, Ngân hàng Nhà nước với vai trò là cơ quan quản lý sẽ xác định rõ phạm vi, giới hạn nội dung kiểm tra của các tổ chức bảo hiểm tiền gửi để đảm bảo không trùng lặp với những nội dung phạm vi kiểm tra của Ngân hàng Nhà nước cũng như các cơ quan có thẩm quyền trong việc thanh tra, kiểm tra, giám sát các tổ chức tín dụng.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng phát biểu làm rõ vấn đề các đại biểu Quốc hội nêu

Liên quan đến việc trong quá trình kiểm tra, tổ chức bảo hiểm tiền gửi có thể đưa ra các khuyến nghị và cảnh báo đối với các tổ chức tín dụng, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng cho rằng, đây là kết quả của hoạt động kiểm tra, không nhất thiết phải đưa vào quy định của luật. Ngân hàng Nhà nước với vai trò là cơ quan quản lý sẽ nắm toàn bộ, toàn diện về tình hình của một tổ chức tín dụng. “Bảo hiểm tiền gửi mà đi kiểm tra một số nội dung thì cũng không thể nào nắm được toàn diện tổ chức tín dụng. Ngân hàng Nhà nước sẽ có cân nhắc trên cơ sở khuyến nghị của bảo hiểm tiền gửi để đưa ra những quyết định và các biện pháp xử lý. Như vậy thông qua hoạt động kiểm tra của tổ chức bảo hiểm tiền gửi, có thể nâng cao vai trò trách nhiệm của tổ chức bảo hiểm tiền gửi đối với an toàn hoạt động của hệ thống các tổ chức ứng dụng, cũng như tạo thêm một kênh kiểm tra phục vụ hoạt động quản lý nhà nước về hoạt động ngân hàng”, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Nguyễn Thị Hồng nêu rõ.

Nguồn: Quochoi.vn