Hoàn thiện Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi): Rõ trách nhiệm, tăng thực quyền, bảo đảm công lý trong thực thi pháp luật

Sáng 11-11, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định, Quốc hội thảo luận tại hội trường về Dự án Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi). Các đại biểu đề nghị hoàn thiện toàn diện dự thảo theo hướng tăng tính khả thi, phân định rõ trách nhiệm, thẩm quyền giữa các cấp, đồng thời đẩy mạnh xã hội hóa có kiểm soát, để công tác thi hành án thực sự trở thành công cụ bảo đảm công lý và củng cố niềm tin của nhân dân vào pháp luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên thảo luận

Tại phiên thảo luận, nhiều ý kiến đại biểu cho biết, thi hành án dân sự được xem là mắt xích cuối cùng nhưng có ý nghĩa quyết định trong chuỗi hoạt động tư pháp. Tuy nhiên, trên thực tế, hoạt động này vẫn còn nhiều bất cập, chồng chéo và kéo dài, đặc biệt trong khâu phối hợp giữa các cơ quan thi hành án với chính quyền địa phương và lực lượng chức năng.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk) cho rằng, hiệu quả thi hành án phụ thuộc không chỉ vào chấp hành viên mà còn vào sự đồng hành, trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các cấp. Đại biểu nêu rõ: dự thảo luật hiện mới dừng ở quy định chung, chưa phân định rõ vai trò, quyền hạn của từng cấp chính quyền, dẫn đến tình trạng “đẩy - né - chờ” khi tổ chức cưỡng chế. “Nếu không ràng buộc cụ thể trách nhiệm của từng cấp, công tác thi hành án vẫn sẽ bị chậm trễ, thiếu quyết liệt” - đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt - Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk phát biểu

Đại biểu Cao Thị Xuân - Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa phát biểu

Từ thực tiễn này, đại biểu đề nghị tách riêng một khoản trong Điều 14, quy định rõ trách nhiệm phối hợp, hỗ trợ và giám sát của UBND các cấp, đồng thời thiết lập cơ chế phối hợp bắt buộc giữa cơ quan thi hành án, công an, viện kiểm sát và các cơ quan liên quan.

Đại biểu Cao Thị Xuân (Đoàn ĐBQH tỉnh Thanh Hóa) cũng cho rằng cần mở rộng thẩm quyền cho cơ quan thi hành án được chủ động đề nghị lực lượng công an hỗ trợ cưỡng chế. “Thực tế cho thấy, khi sự việc đã xảy ra mới yêu cầu phối hợp thì thường đã muộn và khó đảm bảo an toàn” - đại biểu nói.

Các ý kiến đều thống nhất rằng, việc làm rõ trách nhiệm, tăng tính chủ động và cơ chế phối hợp thực chất là điều kiện tiên quyết để khâu thi hành án vận hành hiệu quả, tránh đùn đẩy, né tránh và chồng chéo trách nhiệm.

Tăng thẩm quyền cho cấp khu vực - giải pháp gỡ “nút thắt” tổ chức

Bên cạnh đó, các đại biểu đề nghị dự thảo luật cần hoàn thiện mô hình tổ chức cơ quan thi hành án dân sự, nhất là phòng thi hành án khu vực, nhằm tăng tính chủ động, giảm tải cho cấp tỉnh. Cụ thể, hiện Trưởng phòng thi hành án khu vực chưa có con dấu, tài khoản, không có quyền ra quyết định cưỡng chế, khiến mọi văn bản phải chuyển lên cấp tỉnh phê duyệt. Điều này làm giảm tính linh hoạt và kéo dài tiến độ xử lý vụ việc. Đại biểu kiến nghị cần trao thực quyền cho Trưởng phòng thi hành án khu vực, xem đây là một cấp quản lý vùng có địa vị pháp lý độc lập, được ký quyết định và chịu trách nhiệm trong phạm vi thẩm quyền.

Đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt nhấn mạnh “Khi được trao quyền thực chất, cấp khu vực sẽ phát huy vai trò ‘cánh tay nối dài’ của hệ thống, giải quyết kịp thời các vụ việc phức tạp tại địa phương”

Đại biểu cũng bổ sung, việc tổ chức cơ quan thi hành án cần tương đồng với hệ thống Tòa án và Viện kiểm sát nhân dân khu vực, để tạo sự thống nhất và thuận lợi trong phối hợp, bảo đảm tính công bằng và minh bạch trong quá trình thực thi pháp luật.

Xã hội hóa thi hành án - phải thực chất, có quyền đi đôi trách nhiệm

Một nội dung nhận được nhiều sự quan tâm là xã hội hóa công tác thi hành án dân sự. Các đại biểu thống nhất đây là chủ trương đúng, song chưa đạt hiệu quả mong muốn do cơ chế hiện hành chưa trao đủ quyền hạn cho khu vực tư nhân. Thực tế, nhiều Văn phòng thi hành án dân sự tư nhân hoạt động cầm chừng, chủ yếu thực hiện thủ tục hành chính, do không được phép áp dụng biện pháp bảo đảm hay cưỡng chế.

Một số đại biểu kiến nghị cần mở rộng quyền hạn cho Văn phòng thi hành án và thừa hành viên tư nhân, song đi đôi với cơ chế giám sát, chế tài và quy định đạo đức nghề nghiệp chặt chẽ để tránh tiêu cực.

Đại biểu Nguyễn Thị Phương Hoa - Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình phát biểu

Các đại biểu tham dự phiên thảo luận

Xã hội hóa chỉ thực sự có ý nghĩa khi được trao quyền thực chất, đồng thời có cơ chế kiểm soát rõ ràng để đảm bảo tính minh bạch, khách quan và bảo vệ quyền lợi của người dân.

Hoàn thiện quy định về chuyển giao nghĩa vụ thi hành án - đảm bảo tính thống nhất pháp lý

Liên quan đến chuyển giao quyền, nghĩa vụ thi hành án, đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng quy định này là bước tiến quan trọng trong việc xử lý các vụ việc phát sinh khi người phải thi hành án chết, doanh nghiệp sáp nhập hoặc chia tách.

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc - Đoàn Đại biểu Quốc hội Thành phố Hồ Chí Minh phát biểu

Tuy nhiên, để khả thi, cần bổ sung cơ chế tạm chỉ định người quản lý di sản, cho phép Tòa án thẩm định người thừa kế và tài sản tạm thời, kéo dài thời hạn xem xét từ 5 ngày lên 15 ngày, đồng thời trao quyền cho Viện kiểm sát giám sát quy trình chuyển giao, tránh việc lợi dụng để trốn tránh nghĩa vụ.

Các đại biểu tham dự phiên thảo luận

Đa số các ý kiến tại phiên thảo luận đều nhấn mạnh việc sửa đổi lần này không chỉ mang ý nghĩa kỹ thuật lập pháp, mà còn là bước cải cách thể chế quan trọng trong lĩnh vực tư pháp, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào công lý và Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

“Một hệ thống thi hành án dân sự minh bạch, chuyên nghiệp và hiệu quả là nền tảng để bản án của Tòa án thực sự đi vào cuộc sống”, các đại biểu khẳng định

Nguồn: Quochoi.vn