Nếu không có ngày 30-4...

Với giọng nói kiêu hãnh kèm tiếng cười giòn tan, bà Nguyễn Thu Hồng - người được giải thoát khỏi nhà tù của Mỹ - ngụy thốt lên: “Nếu không có ngày 30-4-1975, chắc là giờ này tôi vẫn còn ngồi trong tù!”.

Bà Hai Hồng và chồng là Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Bảy Huệ (Nguyễn Văn Bông). Ảnh: Tư liệu

Đúng là như thế. Ngày 25-5-1972, người nữ giao liên thuộc cánh CZ1 của Thị ủy Biên Hòa bị cảnh sát đặc biệt chặn bắt khi đang trên đường công tác. Mặc dù không có chứng cứ, tòa án quân sự vẫn kết án bà Nguyễn Thu Hồng 2 năm tù giam. Mùng 2 Tết năm 1973, nhóm nữ tù chính trị tổ chức phá nóc phòng giam của khám đường Biên Hòa để treo cờ Mặt trận giải phóng thì bị phát hiện. Lần này với tang vật là 5 ngôi sao vàng và 2 lá cờ đỏ do chính tay bà Nguyễn Thu Hồng vẽ và thêu cùng lời nhận tội khẳng khái: “Tôi làm vì ước mong giải phóng dân tộc!”, bà đã bị Tòa án Quân sự lưu động Vùng 3 chiến thuật xử hình phạt tù chung thân.

Nữ công nhân điều khiển máy hút tole

Chiều một ngày giữa tháng 1-1968, vừa xuống ca, Nguyễn Thu Hồng - nữ công nhân của Nhà máy Eternit - chuyên sản xuất tấm lợp xi măng duy nhất của miền Nam đặt tại Khu Kỹ nghệ Biên Hòa, vội vã ra Bến xe Tam Hiệp. Đã có 2 con, nhưng vẫn còn trẻ, nhan sắc khá mặn mà, tính cách lanh lợi, lại là vợ “binh sĩ Sư đoàn 5 bộ binh Việt Nam Cộng hòa” thường hành quân miền Tây nên Nguyễn Thu Hồng được “thầy, chú”, Ban giám đốc nhà máy ưu ái, nâng đỡ. Được nhận vào Nhà máy Eternit vào đầu năm 1965, khi còn trong giai đoạn chạy thử, Thu Hồng là nữ công nhân duy nhất được cho tập lái một loại máy có chức năng hút tấm tole xi măng tráng mỏng, còn ướt đưa qua khuôn dập để làm dợn sóng và hấp khô. Công nhân Eternit làm một ngày 3 ca. Thu Hồng làm ca từ 6h-14h.

Thành phố trong ánh hoàng hôn. Ảnh: LÊ ĐỨC ANH

Thu Hồng nhận chỉ thị trực tiếp từ đồng chí Bảy Hoàng (Châu Văn Hoàng) - Trưởng giao liên công khai của Thị ủy Biên Hòa, giao nhiệm vụ đi nhận “hàng’’ - một loại hàng quan trọng đặc biệt ở Hưng Nghĩa (nay thuộc xã Hưng Lộc, huyện Thống Nhất). Nhớ lời căn dặn không được đi xe có tài xế quen, ba hoa, nhiều chuyện; đặc biệt là phải tinh ý, không đi xe do cảnh sát chìm, an ninh, mật vụ ngụy trá hình làm tài xế…, sau một hồi chú ý quan sát, Thu Hồng chọn chiếc xe lam có tài xế là người gốc Hoa khá bự con, nhưng vẻ mặt chất phác, hiền lành.

Bà Nguyễn Thu Hồng kể: “Khi chúng tôi lên đến Hưng Nghĩa thì trời đổ mưa. Vừa đậu xe vào nơi đã quy ước trước thì có một phụ nữ chờ sẵn với những bao bố đựng bắp trái nhận mặt tôi rồi hất hàm: “Hàng đó!”, rồi bỏ đi mất. Tôi và người tài xế chất các bao bắp lên xe xong rồi nổ máy thì trời mưa, làm cho con đường bị sình lầy, xe không tài nào lăn bánh được. Đang trong tình cảnh khó xử thì bất ngờ từ ngoài đường có một bọn lính địa phương quân kéo vào. Tôi lấy hết can đảm bước ra chặn đường tên sĩ quan: “Thiếu úy ơi! Xe bắp của em cô bác chặt chưa đầy nhưng bị lún sình, nhờ thiếu úy cho mấy chú lính phụ đẩy giùm một tay!”. Nhìn tôi với vẻ thiện cảm, viên sĩ quan ra lệnh cho 4-5 tên lính xúm vào đẩy chiếc xe lam đang bị lún lầy. Khi về đến Bình Đa, tôi không dám cho xe chạy thẳng vào vì con đường dốc trại này hồi đó lởm chởm ổ gà mà tôi cứ nhớ lời căn dặn của anh Bảy Hoàng là “nhớ dặn tài xế chạy cẩn thận”. Tôi hình dung là thuốc nổ nên bắt phải chạy bọc ngã tư Bồn Nước, cầu ông Gia. Cuối cùng, chuyến hàng đặc biệt được giao một cách an toàn tận tay cho Chín Lai, cũng là người trong cánh CZ1”.

Bà Thu Hồng nói thêm: “Trước đó, chuyện đưa súng ngắn vô nội đô Biên Hòa tôi đi hoài. Nhưng lẻ tẻ mỗi lần một khẩu, tôi chỉ cần chặt một mớ dây chùm bao quấn khẩu súng hoặc truyền đơn ở trong mà ôm đi, ai hỏi nói là đi chặt cây thuốc về uống. Nhưng chuyến hàng lần này qua những lời căn dặn cụ thể của các anh Ba Lễ, Ba Sơn, Bảy Hoàng…, tôi biết là “lớn chuyện”, biết “đàng mình” chuẩn bị “làm ăn lớn” và theo nguyên tắc hoạt động bí mật, chuyện ai nấy biết, không được hỏi nên tôi cũng không dám tò mò. Tuy rằng, những chuyến sau đó tôi cũng được lệnh phải chọn tài xế khác, xe khác. Thậm chí có chuyến phải chọn cho được tài xế xe lam là “dân Bắc di cư” thứ thiệt; nhưng tuyệt nhiên hết sức cảnh giác bọn cảnh sát đặc biệt, bọn thám báo giả dạng lái xe mà địch tung ra khắp nơi”.

Sau này, đảng viên Nguyễn Thu Hồng mới biết, 4 chuyến hàng đặc biệt mà bà thực hiện trót lọt, ngoài đạn, thuốc nổ, truyền đơn…, còn có rất nhiều súng AK loại báng gỗ, lần đầu tiên được đưa vào nội thị Biên Hòa.

Tại cuộc họp vào chiều 29 Tết Mậu Thân 1968, nữ đảng viên Thu Hồng mới biết là Bộ Chính trị vừa đưa ra một nghị quyết lịch sử: Chuyển cuộc đấu tranh cách mạng miền Nam sang thời kỳ mới, thời kỳ giành thắng lợi quyết định và nhiệm vụ trọng đại, cấp bách là động viên những nỗ lực lớn nhất của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ở cả 2 miền, đưa cuộc cách mạng lên bước phát triển cao nhất, dùng phương pháp tổng công kích, tổng khởi nghĩa để giành thắng lợi quyết định.

Đúng giờ G, pháo tên lửa của Trung đoàn ĐKB từ Hiếu Liêm khai hỏa mở ra hiệu lệnh tấn công cho toàn thể các lực lượng vũ trang ở Biên Hòa nổ súng.

Một gia đình cách mạng “gộc”

Ở Nhà máy Eternit, không một ai biết nữ công nhân điều khiển xe máy hút tole thiện nghệ là… “Việt cộng nằm vùng”.

Sinh quán ở làng Tân Phong, năm 13 tuổi, Nguyễn Thu Hồng đã phải xách thùng theo mẹ cạo mủ cho Sở Cao su ông Thủ, ông Tồn (nay thuộc khu vực Trảng Dài, suối Săn Máu). Đến tuổi cập kê, cô thợ cạo mủ cao su kết hôn với Bảy Huệ, người con trai thứ 6 của ông Quận Ký ở bến đò Kho (cù lao Hiệp Hòa) và bà Lê Thị Vân ở Bình Đa. Đây là một gia đình cách mạng có tên tuổi ở Biên Hòa. Người anh thứ 4 của Bảy Huệ là Năm Hoa - người chỉ huy đánh trận Nhà Xanh, diệt 2 cố vấn Mỹ đầu tiên ở miền Nam. Bảy Huệ thoát ly vào Chiến khu Đ trở thành cán bộ quân giới và được phong danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang với tên Nguyễn Văn Bông. Một người anh rể bên chồng bà Thu Hồng là Ba Lễ (tức Trương Văn Lễ) là Bí thư Thị ủy Biên Hòa. Chính vị Bí thư Thị ủy rất mưu lược và nổi tiếng khó tính thuộc vào loại… “khó triền miên”, đã “cài” bà Thu Hồng vào Nhà máy Eternit.

Lê Biên Hùng