Ám ảnh cây mai dương

Được mệnh danh là "Chuyên gia đất trống", cây mai dương (dân gian gọi là cây mắt mèo) đang từng ngày xâm lấn từng tấc đất trống tại những vùng bán ngập nước, đặc biệt là khu vực hồ Trị An. Đây là một trong những kẻ thù đe dọa sự đa dạng sinh học, hủy hoại môi trường không chỉ ở Việt Nam mà còn nhiều nước trên thế giới.

 

Được mệnh danh là “Chuyên gia đất trống”, cây mai dương (dân gian gọi là cây mắt mèo) đang từng ngày xâm lấn từng tấc đất trống tại những vùng bán ngập nước, đặc biệt là khu vực hồ Trị An. Đây là một trong những kẻ thù đe dọa sự đa dạng sinh học, hủy hoại môi trường không chỉ ở Việt Nam mà còn nhiều nước trên thế giới.

Cây mai dương mọc lấn át gây khó khăn cho người dân. Trong ảnh: Vợ ông Trương Văn Dước ngăn chặn sự xâm lấn của cây mai dương bằng phương pháp thủ công. Ảnh: VĂN CHÍNH

Dự án kiểm soát, ngăn ngừa sự xâm lấn của cây mai dương được Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai tập trung nghiên cứu, xây dựng trong suốt thời gian dài nhằm bảo tồn các hệ động, thực vật và môi trường thuộc khu vực hồ Trị An.

* Xâm lấn đất vườn

Hàng năm, mỗi khi đến mùa nước cạn là gia đình ông Trương Văn Dước, ngụ tại ấp 5, xã Mã Đà (huyện Vĩnh Cửu) lại tốn khá nhiều công sức và thời gian để chặt bỏ cây mai dương nhằm ngăn chặn sự xâm lấn vào vườn quýt ngay sát lòng hồ Trị An của gia đình. Ông Dước cho biết, mỗi năm loại cây này lại mọc dày hơn và tràn lên gần vườn quýt nhà ông. Để bảo vệ cho vườn cây, nguồn thu chính của gia đình, ông Dước phải khoanh vùng diện tích cây cần phá bỏ và xịt thuốc cho chết, sau đó mới chặt cây. Chỉ vào đám rau muống nhỏ trước nhà, ông nói: “Trồng được đám rau này tôi phải mất mấy ngày để chặt cây, nhổ rễ cây mai dương. Mỗi năm tôi đều phải làm vì khi nước lớn, không trồng được rau là cây mai dương lại tấn công ngay”.

Cách đó không xa, vườn xoài của gia đình bà Thái Thị Mỹ Dung đã bị cây mai dương tấn công vào hàng xoài cuối cùng. Vườn xoài nhà bà Dung nằm cạnh một bụi mai dương khá lớn. Hàng năm, vào mùa nước lớn vườn nhà bà ngập sâu. Sau khi nước rút, cây mai dương bắt đầu mọc lên rất nhanh, chúng bao trùm cả lên một số cây xoài trong vườn nhà bà Dung. Theo một cán bộ kiểm lâm của Trạm kiểm lâm Suối Trau tại xã Mã Đà, cây mai dương mọc lên nhanh là do khi nước lớn, quả và hạt của mai dương trôi theo dòng nước và nằm lại những nơi chúng đi qua, phát triển rất nhanh sau khi nước rút.

* Tấn công rừng tự nhiên

Từ đường tỉnh 761, men theo con đường mòn giữa rừng để vào đến Trạm kiểm lâm Cây Gùi, xã Mã Đà (huyện Vĩnh Cửu), anh Võ Quang Trung, chuyên viên Phòng Bảo tồn thiên nhiên và hợp tác (thuộc Khu Bảo tồn thiên nhiên - văn hóa Đồng Nai), cho biết đây là khu vực có rất nhiều điểm bị cây mai dương xâm lấn khoảng một năm nay. Để chứng minh, anh Trung đưa chúng tôi đến một số điểm có đất trống, là vùng bán ngập nước. Theo anh Trung, những vùng này trước đây là cỏ cây rậm rạp, được lực lượng kiểm lâm dọn sạch để trồng tràm. Tuy nhiên, tràm chưa kịp lên thì đã bị mai dương xâm lấn. Mai dương xuất hiện ở bất cứ nơi nào có đất trống, dù chỉ là một khoảnh đất nhỏ.

Hầu hết tại những khu vực hồ Trị An trải dài từ các huyện Vĩnh Cửu đến Định Quán đều có sự xuất hiện của cây mai dương, nhất là khu vực ven lòng hồ, đây là vùng bán ngập nước nên là môi trường lý tưởng cho mai dương tồn tại và phát triển. Theo ghi nhận của Viện Bảo vệ thực vật Việt Nam, năm 1997 tại hồ Trị An có khoảng 7 ngàn hécta cây mai dương sinh sống, đến nay diện tích này đã tăng lên 10 ngàn hécta với mật độ dày đặc hơn. Sự gia tăng này đã làm hạn chế khả năng di chuyển và làm mất nơi sinh sống của các loài động vật, kể cả chim trĩ, thu hẹp môi trường sinh sống của các loài thủy sinh khu vực hồ Trị An và rừng tự nhiên.

Ngọc Liên