Có nên khống chế nguyện vọng đăng ký tuyển sinh đại học?

Bộ Giáo dục và Đào tạo đang lấy ý kiến các trường đại học về việc có nên giới hạn số lượng nguyện vọng đăng ký xét tuyển đại học trong những năm tới, thay vì cho phép đăng ký không giới hạn như hiện nay. 2 phương án được đưa ra là tối đa 5 hoặc 10 nguyện vọng cho mỗi thí sinh. Đề xuất này nhận được sự quan tâm lớn từ học sinh, phụ huynh và giáo viên tại Đồng Nai.

Học sinh Trường THPT Nguyễn Du (phường Bình Phước) tham dự Kỳ thi tốt nghiệp năm 2025. Ảnh: C.T.V

Nhiều ý kiến lo ngại việc khống chế quá mức nguyện vọng đăng ký có thể khiến học sinh mất cơ hội. Trong khi đó, không ít người lại cho rằng việc này cần thiết để hạn chế tình trạng “nguyện vọng ảo”.

Lo giảm cơ hội vào đại học

Những ngày gần đây, tại nhiều trường THPT trên địa bàn tỉnh Đồng Nai, không khí trao đổi giữa giáo viên, phụ huynh và học sinh xoay quanh đề xuất “giới hạn nguyện vọng” của Bộ Giáo dục và Đào tạo trở nên sôi nổi. Nhiều ý kiến bày tỏ lo rằng nếu chỉ được đăng ký 5 hay 10 nguyện vọng, thí sinh sẽ có nguy cơ mất đi cơ hội học đại học, nhất là những em có hoàn cảnh khó khăn, thiếu thông tin định hướng, hoặc không đủ tự tin về khả năng trúng tuyển.

“Tôi nghĩ, nếu ép giới hạn 5 nguyện vọng thì rất khó cho học sinh, nếu điểm thi thấp hơn kỳ vọng, con tôi không đậu ngành nào thì sao? Hiện nay, được đăng ký bao nhiêu nguyện vọng tùy thích, ít ra còn có phương án dự phòng. Giới hạn quá thì áp lực tâm lý lắm” - bà Trần Thị Minh, một phụ huynh ở phường Trấn Biên chia sẻ.

Tương tự, ông Nguyễn Xuân Anh (ngụ xã Hưng Thịnh) bộc bạch: “Gia đình tôi ở vùng nông thôn, các cháu tiếp cận thông tin nghề nghiệp không nhiều. Nếu không được đăng ký nhiều nguyện vọng để thử sức, dễ mất luôn cơ hội học đại học. Theo tôi, ngành giáo dục nên cân nhắc điều này”.

Tâm lý đăng ký càng nhiều càng “chắc ăn” cũng phổ biến ở học sinh lớp 12. Trong kỳ tuyển sinh đại học vừa qua, em Ngô Kim Khôi, cựu học sinh Trường TH-THCS-THPT Lê Quý Đôn (phường Trấn Biên) cho biết: Em và bạn bè đã đăng ký từ 10-20 nguyện vọng. Thậm chí có bạn đăng ký hơn 20 nguyện vọng, trải dài các trường khắp cả nước.

“Em đã chọn khoảng 15 ngành, trải dài từ các trường tốp cao đến trung bình. Nếu bị giới hạn đăng ký 5 nguyện vọng thì em rất khó chọn, vì lỡ điểm cao hơn lại tiếc; nếu điểm thấp thì trượt hết 5 nguyện vọng đó, nên đăng ký nhiều cho chắc, không đậu trường này thì còn trường khác” - em Khôi chia sẻ.

“Ngành em yêu thích điểm chuẩn rất cao, nhưng em vẫn muốn thử. Nếu chỉ có 5 nguyện vọng, em không thể đăng ký thêm ngành nào để dự phòng, như vậy rủi ro quá lớn” - em Nguyễn Minh Anh, học sinh lớp 12 tại một trường ở xã Dầu Giây cho biết.

Chia sẻ về vấn đề này, nhiều thầy cô cho rằng: Việc giới hạn nguyện vọng cần được cân nhắc kỹ để không làm mất đi tính linh hoạt của học sinh trong việc lựa chọn ngành nghề phù hợp.

“Nếu khống chế số lượng đăng ký nguyện vọng đối với các em thì học sinh ở vùng nông thôn sẽ bị thiệt thòi hơn nhiều vì các em ít có điều kiện được tư vấn chọn ngành, dẫn đến dễ chọn sai ngành. Tôi thấy, nếu có giới hạn thì nên vừa phải, không thể quá gắt” - cô Trần Thu Hà (giáo viên một trường THPT ở xã Gia Kiệm) nói.

Thông tin từ Vụ Giáo dục Đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho hay, theo số liệu thống kê, kỳ tuyển sinh đại học năm 2025 có hơn 20% thí sinh đăng ký trên 10 nguyện vọng. Số thí sinh trúng tuyển trên hệ thống năm nay là 773.167 em (tăng 95.181 thí sinh so với năm 2024) trên tổng số đăng ký xét tuyển là 849.544 em. Nhưng thí sinh xác nhận nhập học đợt 1 chỉ có 625.477 em.

Giới hạn như thế nào cho hợp lý?

Dù lo ngại việc giới hạn nguyện vọng có thể làm mất đi cơ hội của học sinh nhưng không ít ý kiến cũng đồng tình nên có mức giới hạn nhất định để tránh tình trạng đăng ký nguyện vọng “vô tội vạ”, gây khó khăn cho công tác xét tuyển và lọc ảo.

“Xem thông tin về tuyển sinh, tôi được biết có học sinh đăng ký đến 30 nguyện vọng, nhiều ngành không liên quan đến nhau, chứng tỏ các em không có định hướng rõ ràng. Việc giới hạn nguyện vọng sẽ buộc học sinh suy nghĩ nghiêm túc hơn, chọn lọc kỹ càng hơn” - thầy Trần Văn Quang (giáo viên ở phường Tân Triều) bộc bạch.

Thực tế, số lượng nguyện vọng quá nhiều cũng gây ra tình trạng “nguyện vọng ảo”, làm cho các trường khó xác định được lượng thí sinh thật sự nhập học, dẫn đến tình trạng thiếu - thừa chỉ tiêu cục bộ. Bộ Giáo dục và Đào tạo từng áp dụng nhiều biện pháp lọc ảo bằng phần mềm, tuy nhiên tình trạng này vẫn chưa giải quyết triệt để.

Qua ghi nhận từ phụ huynh, học sinh và giáo viên, đa số đều cho rằng: Mức 10 nguyện vọng đăng ký là hợp lý, vì vẫn đủ để học sinh có cơ hội lựa chọn, đồng thời tránh được tình trạng đăng ký tràn lan. “10 nguyện vọng là vừa đủ, ít hơn thì sợ rủi ro, nhiều hơn lại dễ mất kiểm soát. Nếu giới hạn, cần có thông báo sớm để học sinh chuẩn bị tâm lý và định hướng ngay từ đầu năm lớp 12” - em Nguyễn Thanh Nam, học sinh lớp 11 Trường THPT chuyên Lương Thế Vinh đề xuất.

“Tôi thấy nếu quy định 10 nguyện vọng, có thể chia thành 5 nguyện vọng ưu tiên xét tuyển chính, còn lại là nguyện vọng phụ. Phân tầng như vậy vừa giúp học sinh chọn lọc vừa giảm rủi ro cho hệ thống” - cô Trần Thu Hà gợi ý.

Việc cân nhắc giới hạn nguyện vọng là chủ trương cần thiết nhằm nâng cao chất lượng tuyển sinh đại học. Tuy nhiên, theo nhiều ý kiến, nếu không tính toán kỹ lưỡng, chủ trương này có thể vô tình trở thành rào cản với những học sinh có hoàn cảnh khó khăn, thiếu thông tin định hướng hoặc chưa vững tâm lý.  Nhiều ý kiến cho rằng: Nếu áp dụng giới hạn, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần đồng thời triển khai các biện pháp hỗ trợ kèm theo, đặc biệt là tăng cường tư vấn hướng nghiệp tại các trường THPT, giúp học sinh hiểu rõ ngành nghề, điểm chuẩn các năm... Ưu tiên linh hoạt cho học sinh ở vùng sâu, vùng xa có thể được đăng ký thêm nguyện vọng hoặc có hướng dẫn cụ thể. Cải tiến phần mềm xét tuyển, tăng tính minh bạch, công khai quá trình lọc ảo để tạo niềm tin cho thí sinh và phụ huynh…               

Kim Liễu