Đừng để cha mẹ bận tâm vì tài sản cho con

Tài sản của người chết để lại không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp được chia theo quy định của pháp luật. Quy định này có thể nhiều người biết nhưng họ vẫn muốn can thiệp vào việc định đoạt, phân chia tài sản đó ngay khi cha mẹ còn sống, làm cho cha mẹ phiền lòng.

Luật sư Nguyễn Đức (Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai) tư vấn cho người dân về quyền định đoạt tài sản thuộc sở hữu, quản lý, sử dụng của mình.

Nỗi bận tâm về tài sản của người già

Cả một đời cơ cực mưu sinh, chăm sóc con, gia đình, không phải bậc làm cha mẹ nào cũng tích lũy cho mình nhiều tài sản như: tiền, vàng, đất đai… để an hưởng tuổi già, chia phần cho các con.

Bà L.T.D. (64 tuổi, ngụ phường Đồng Xoài, tỉnh Đồng Nai) tỏ bày: Trong quá trình rời quê (tỉnh Thanh Hóa) về xã Tân Thành (nay là phường Đồng Xoài) lập nghiệp, năm 1990, vợ chồng bà tạo dựng được 2ha đất sản xuất. Sau đó, vợ chồng bà chia (tặng, cho) các con 1,5ha, chỉ giữ lại 0,5ha để dưỡng già (có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên ông bà). Năm 2010, chồng bà mất (không có di chúc) nên bà tiếp tục quản lý, sử dụng khu đất này. Vì lớn tuổi, bà không trực tiếp chăm sóc vườn cây được nên cho người khác thuê để kiếm đồng ra, đồng vào.

Nay bà L.T.D. muốn làm thủ tục tặng cho toàn bộ diện tích đất này (trên đất có căn nhà cấp 4) cho người con trai thứ 3. Biết chuyện, 2 người con gái gặp bà góp ý không nên cho riêng em trai, mà giữ làm đất hương hỏa thờ cúng, tức là làm di chúc cho đất cả 3 người, di chúc ghi rõ nội dung: Để lại cho 3 con quản lý và dùng làm việc thờ cúng. Mặc dù các con của bà không có ý tranh giành đất đai với nhau, chỉ muốn khi bà mất có nơi để chăm lo hương khói, chỗ để con cháu lui tới, song bà D. lại có quan niệm: Khi bà mất thì tất nhiên con trai phải lo chuyện thờ cúng. Do đó, khi biết bà làm di chúc để lại đất này cho duy nhất người con trai, 2 con gái của bà có hành động ngăn cản.

“Tôi muốn biết, việc con gái can thiệp vào quyết định tặng cho tài sản của tôi như vậy có đúng pháp luật không?” - bà D. bày tỏ.

Trong khi đó, ông N.V.B. (66 tuổi, ngụ phường Tân Triều, tỉnh Đồng Nai) cho biết: Hiện tại, ông bà có một khu đất thổ cư diện tích 300m2, trên đất có căn nhà cấp 4 (được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất vào năm 2010). Thấy ông bà lớn tuổi, các con gặp ông bà nhắc nhở việc lập di chúc phân chia tài sản sớm để sau này tránh chuyện các con tranh giành.

Ông N.V.B. than thở với hàng xóm, tuổi già mà không có tài sản để lại cho con cháu cũng tủi thân. Tuy nhiên, khi cha mẹ có chút ít tài sản dưỡng già mà con cứ nhắm vào đòi chia khi cha mẹ còn sống thì cũng bất an. Chính vì vậy, ông N.V.B. muốn biết, việc lập di chúc để lại tài sản cho con khi ông chết, hoặc không cần lập di chúc, các con muốn chia sao tùy ý, so với việc làm thủ tục tặng cho tài sản khi ông còn sống, phương án nào phù hợp hơn?

Đó là quyền của cha mẹ

Luật sư Nguyễn Đức (Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai) cho biết: Quyền tài sản là quyền trị giá được bằng tiền, bao gồm quyền tài sản đối với đối tượng quyền sở hữu trí tuệ, quyền sử dụng đất và các quyền tài sản khác. Việc chuyển giao quyền tài sản, bao gồm quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng, được thực hiện thông qua các hình thức như mua bán, tặng cho, thừa kế, góp vốn, hoặc các hình thức khác theo quy định của pháp luật.

Do đất và tài sản gắn liền với đất như: nhà, vật kiến trúc được gọi là bất động sản nên khi bất động sản có “sổ đỏ”, “sổ hồng” hợp pháp thì người đứng tên trên “sổ đỏ”, “sổ hồng” được quyền định đoạt như chuyển nhượng, tặng cho, lập di chúc để thừa kế cho bất kỳ ai. Trừ trường hợp, bất động sản đó đang có tranh chấp; bị kê biên, áp dụng biện pháp khác để bảo đảm thi hành án theo quy định của pháp luật thi hành án dân sự; hết thời hạn sử dụng, không còn tồn tại; không bị áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời thì mới không thực hiện được quyền này.

Với trường hợp của bà L.T.D., chồng bà mất không để lại di chúc nên tài sản của ông bà sẽ được chia như sau: ½ của bà; ½ còn lại chia làm 4 phần, bà và 3 con mỗi người hưởng một phần bằng nhau. Tuy nhiên, do bà không nói rõ trong số 0,5ha đất đó có bao nhiêu diện tích đất thổ cư và bao nhiêu diện tích đất nông nghiệp, để xem xét có chia được bằng vật (đất), hay định giá bằng tiền rồi mới phân chia. Khi chia đất, diện tích phân chia phải đủ điều kiện tối thiểu tách thửa theo quy định pháp luật về đất đai mới thực hiện được.

Với trường hợp ông N.V.B., ông bà đang đứng tên trên “sổ hồng” nhà đất đó nên ông bà có toàn quyền định đoạt như: tặng cho, lập di chúc để lại tài sản cho bất kỳ ai, hoặc không cần lập di chúc hay tặng cho con.

Việc làm thủ tục tặng cho bất động sản khác với việc lập di chúc để lại cho con về bản chất là chuyển giao quyền sở hữu, sử dụng bất động sản thuộc quyền sở hữu, sử dụng của mình cho người khác. Điểm khác nhau cơ bản, khi hoàn thành thủ tục tặng cho bất động sản thì việc tặng cho có hiệu lực tại thời điểm hoàn thành xong các thủ tục tặng cho theo đúng quy định của pháp luật. Riêng di chúc, chỉ phát sinh hiệu lực khi người sở hữu, sử dụng bất động sản mất. Còn việc không lập di chúc thì bất động sản được phân chia theo quy định của pháp luật, tức là những người cùng hàng thừa kế được hưởng phần bằng nhau khi phân chia.

“Hình thức nào cũng có sự thuận tiện và bất tiện đối với cha mẹ lẫn các con. Bởi nếu cha mẹ tặng cho hoàn thành và không kèm theo điều kiện tặng cho như: làm nơi thờ cúng, nuôi dưỡng cha mẹ thì không còn cơ hội để kiện đòi lại. Ngược lại, lập di chúc thì các con mới được quyền thụ hưởng sau khi cha mẹ mất, không lập di chúc thì các con dễ phát sinh tranh chấp” - luật sư Nguyễn Đức lưu ý thêm.

Đoàn Phú