Thế nào là hành vi quấy rối tình dục nơi làm việc?

Hành vi quấy rối tình dục (QRTD) tại nơi làm việc tùy theo tính chất, mức độ sẽ bị xử lý kỷ luật lao động, chế tài hành chính hoặc hình sự.

Đụng chạm cơ thể không được đối phương mong muốn hoặc chấp nhận sẽ bị xem là hành vi quấy rối tình dục tại nơi làm việc. Ảnh minh họa: nguồn internet

Tuy vậy, người lao động (NLĐ) vẫn còn ngại, chưa mạnh dạn thực hiện quyền phản ánh, tố giác vì một số hành vi khó để họ lưu lại bằng chứng.

Khó tìm được bằng chứng

Một số lao động nữ làm việc tại một công ty ở huyện Nhơn Trạch thắc mắc, hành vi gạ gẫm, khoe clip khiêu dâm của một số người làm công tác quản lý tại công ty có phải là hành vi QRTD tại nơi làm việc hay không?

Các công nhân nữ nói trên cho hay, hành vi QRTD bằng hành động đụng chạm cơ thể thì NLĐ còn dễ thu thập chứng cứ qua hình ảnh camera, người làm chứng, dấu vết trên cơ thể. Riêng với trường hợp QRTD bằng lời nói có ngụ ý tình dục, hoặc phi hành động như cho xem clip khiêu dâm…, NLĐ không biết thu thập chứng cứ thế nào?

Tương tự, trường hợp bà M.L. (lao động phụ giúp việc nhà ở phường Trảng Dài, thành phố Biên Hòa) cho biết, trong quá trình làm việc, bà hay bị ông chủ nhìn trộm, nhất là lúc bà cúi người lau chùi, dọn dẹp nhà cửa. Nhìn vào mắt và thái độ, lời nói bỡn cợt của ông chủ là bà biết ông đang có ý đồ với mình, nhưng bà không biết đây có phải hành vi QRTD hay không?

Tại Khoản 9, Điều 3 Bộ luật Lao động năm 2019 quy định, QRTD tại nơi làm việc là hành vi có tính chất tình dục của bất kỳ người nào đối với người khác tại nơi làm việc mà không được người đó mong muốn hoặc chấp nhận. Nơi làm việc là bất kỳ nơi nào mà NLĐ thực tế làm việc theo thỏa thuận hoặc phân công của người sử dụng lao động.

Điểm b, Khoản 3, Điều 68 Nghị định 145/2020/NĐ-CP ngày 14-12-2020 của Chính phủ Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật Lao động năm 2019 về điều kiện lao động và quan hệ lao động quy định, tổ chức đại diện NLĐ tại cơ sở phải có trách nhiệm cung cấp thông tin, tư vấn và đại điện cho NLĐ bị QRTD, NLĐ đang bị khiếu nại, bị tố cáo có hành vi QRTD.

Cách đối phó

Tại Khoản 1, Điều 84 Nghị định 145/2020/NĐ-CP ngày 14-12-2020 của Chính phủ Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số Điều của Bộ luật Lao động năm 2019 về điều kiện lao động và quan hệ lao động có quy định, hành vi QRTD được quy định tại Khoản 9, Điều 3 Bộ luật Lao động năm 2019 có thể xảy ra dưới dạng trao đổi như: đề nghị, yêu cầu, gợi ý, đe dọa, ép buộc đổi quan hệ tình dục lấy bất kỳ lợi ích nào liên quan đến công việc; hoặc những hành vi có tính chất tình dục không nhằm mục đích trao đổi, nhưng khiến môi trường làm việc trở nên khó chịu và bất an, gây tổn hại về thể chất, tinh thần, hiệu quả công việc và cuộc sống của người bị quấy rối.

Đồng thời, tại Khoản 2, Điều 84 Nghị định 145/2020/NĐ-CP cũng có quy định QRTD tại nơi làm việc bao gồm: hành vi mang tính thể chất gồm: hành động, cử chỉ, tiếp xúc, tác động vào cơ thể mang tính tình dục hoặc gợi ý tình dục. QRTD bằng lời nói gồm: lời nói trực tiếp, qua điện thoại hoặc qua phương tiện điện tử có nội dung tình dục hoặc có ngụ ý tình dục. QRTD phi lời nói gồm: ngôn ngữ cơ thể; trưng bày, miêu tả tài liệu trực quan về tình dục hoặc liên quan đến hoạt động tình dục trực tiếp hoặc qua phương tiện điện tử.

Luật sư Nguyễn Văn Hòa (Đoàn Luật sư tỉnh) cho biết, NLĐ có quyền phản ánh, tố cáo người có hành vi QRTD với người có thẩm quyền giải quyết của công ty, cơ quan nhà nước có thẩm quyền và có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động (HĐLĐ) mà không cần phải tuân thủ điều kiện báo trước.

“Một khi có chứng cứ chứng minh thì tùy theo tính chất, mức độ của hành vi vi phạm, người có hành vi quấy rối tình dục tại nơi làm việc có thể bị chế tài bằng hình thức kỷ luật lao động (khiển trách, kéo dài thời hạn nâng lương không quá 6 tháng, cách chức, sa thải); xử phạt hành chính hoặc hình sự” - luật sư Nguyễn Văn Hòa cho biết thêm.

Còn vấn đề chứng cứ chứng minh bị QRTD tại nơi làm việc, theo luật sư Vũ Ngọc Hà, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật Công đoàn (Liên đoàn Lao động tỉnh), khi có hành vi QRTD tại nơi làm việc xảy ra, nạn nhân muốn tố cáo phải có đầy đủ những chứng cứ chứng minh hành vi đó.

Đây là điều rất khó đối với NLĐ bị QRTD tại nơi làm việc, vì hành vi này xảy ra bất chợt, khó lường trước, phụ thuộc vào mục đích của người QRTD, nạn nhân rất khó có thể ứng biến kịp thời nhằm thu thập chứng cứ. Chưa kể người thực hiện hành vi QRTD thường chọn những địa điểm vắng vẻ, ít người chú ý hoặc ở những góc khuất của camera để thực hiện hành vi đồi bại nên việc tìm chứng cứ chứng minh lại càng khó khăn. Trong khi đó, nếu như tố cáo nhưng bằng chứng chứng minh không đầy đủ dẫn tới việc tố cáo không thành sẽ có thể gây ra tình trạng “trả đũa” của người gây ra hành vi QRTD.

“Mặc dù chứng cứ chứng minh hành vi bị QRTD tại nơi làm việc không dễ thu thập, nhưng NLĐ khi bị QRTD tại nơi làm việc cần tìm đến cán bộ Công đoàn, người có thẩm quyền hỗ trợ chứ đừng im lặng, chịu đựng” - luật sư Nguyễn Văn Hòa (Đoàn Luật sư tỉnh) lưu ý.

Đoàn Phú