Nghỉ việc không được chốt sổ bảo hiểm xã hội: Người lao động thiệt thòi

Thời gian qua, trên địa bàn Đồng Nai thường xảy ra tình trạng người lao động (NLĐ) nộp đơn xin nghỉ việc và được doanh nghiệp (DN) chấp thuận, nhưng DN lại không chốt, trả sổ bảo hiểm xã hội (BHXH) cho NLĐ. Điều này khiến NLĐ rất bức xúc, vì họ không có sổ BHXH để đăng ký hưởng bảo hiểm thất nghiệp (BHTN).

Ông Phạm Xuân Hiệp (ngụ P.Xuân Tân, TP.Long Khánh) lo lắng không nhận được bảo hiểm thất nghiệp do doanh nghiệp không chốt sổ bảo hiểm xã hội. Ảnh: P.LIỄU

* Vất vả đi đòi quyền lợi

Những ngày qua, ông Phạm Xuân Hiệp (ngụ P.Xuân Tân, TP.Long Khánh) đứng ngồi không yên khi chỉ còn hơn 15 ngày nữa là hết thời hạn nộp hồ sơ để được nhận trợ cấp thất nghiệp, trong khi đã hơn 2,5 tháng kể từ khi ông Hiệp nghỉ việc, Công ty TNHH Hanul Line Việt Nam (đóng tại P.Xuân Bình, TP.Long Khánh) vẫn không chốt sổ BHXH cho ông, vì DN này đang nợ đọng BHXH từ năm 2019 đến nay.

Ông Hiệp đã làm việc ở công ty này từ tháng 8-2004 và được công ty ký hợp đồng có thời hạn nhiều lần với mức lương hơn 6 triệu đồng/tháng. Gần đây, nguồn hàng không ổn định, công việc bấp bênh nên tháng 9-2023, ông Hiệp xin nghỉ việc. Đầu tháng 10-2023, công ty cấp quyết định nghỉ việc cho ông, ông cũng đã nộp sổ BHXH gốc cho công ty chốt sổ BHXH để ông tiếp tục làm thủ tục nhận trợ cấp thất nghiệp. Song đợi hơn 1 tháng, công ty vẫn không chốt sổ BHXH cho ông.

Thấy công ty chậm giải quyết quyền lợi hợp pháp và chính đáng của mình, ông Hiệp làm đơn gửi TAND TP.Long Khánh, nhưng nơi đây tổ chức hòa giải. Trong biên bản hòa giải, ông Hiệp đề nghị công ty chốt sổ BHXH cho ông vào tháng 12-2023, để ông kịp thời hạn làm thủ tục nhận BHTN, nhưng công ty cho biết sẽ chốt sổ BHXH cho ông vào tháng 2-2024. Hòa giải không thành, từ đó đến nay ông Hiệp đã chạy khắp nơi, nhưng không được giải quyết.

Theo ông Hiệp, nếu chốt được sổ BHXH, ông sẽ được nhận 12 tháng BHTN với tổng số tiền khoảng 43 triệu đồng. “Năm nay tôi đã 50 tuổi, rất khó tìm được việc trong các DN, tiếp tục tham gia BHXH để được hưởng các chính sách của BHXH, BHTN khi thôi việc. Việc công ty làm trái quy định pháp luật, cơ quan chức năng cần có chính sách chế tài để bảo vệ quyền lợi cho NLĐ. Không thể để việc công ty chây ì đóng BHXH mà NLĐ phải chịu thiệt thòi” - ông Hiệp kiến nghị.

Còn chị T.T.M. (quê tỉnh Bình Thuận, ở trọ tại P.Xuân Bình, TP.Long Khánh) cũng làm tại Công ty TNHH Hanul Line cho biết, trước đó chị đã có 9 năm đóng BHXH tại một công ty ở tỉnh Bình Thuận, khi theo chồng vào sống tại TP.Long Khánh, chị làm việc ở Công ty TNHH Hanul Line thêm 3 năm nữa là 12 năm đóng BHXH. Tháng 2-2023, chị M. nghỉ việc nhưng công ty không chốt sổ BHXH để chị làm thủ tục nhận BHTN. Chờ đợi, chạy vạy khắp nơi không được giải quyết chốt sổ BHXH, chị M. đành bỏ cuộc. Hiện chị chuyển nghề bán trái cây nên khoảng thời gian tham gia đóng BHTN sẽ phải bỏ, vì chị không có ý định trở lại làm công nhân.

* Chế tài chưa đủ mạnh

Một thực tế hiện nay, nhiều DN khó khăn, ngừng sản xuất, giảm đơn hàng nên không ít NLĐ bị mất việc hoặc giảm thu nhập dẫn đến đời sống nhiều khó khăn. Ở thời điểm khó khăn, BHTN là một “cứu cánh” cho nhiều NLĐ để trang trải cuộc sống trong lúc tìm kiếm cơ hội việc làm mới. Song tình trạng nhiều DN nợ đóng BHXH, không thể chốt sổ BHXH cho NLĐ, kéo theo việc NLĐ không hoàn tất thủ tục hưởng trợ cấp thất nghiệp.

Trao đổi về vấn đề này, luật sư Vũ Ngọc Hà, Giám đốc Trung tâm Tư vấn pháp luật Công đoàn (Liên đoàn Lao động tỉnh), Công ty TNHH Hanul Line nợ BHXH của nhiều công nhân. Những năm qua, trung tâm đã hỗ trợ rất nhiều công nhân kiện chủ DN này để đòi quyền lợi, song tình trạng vẫn chưa được cải thiện nhiều, vì công ty này nằm trong tốp đầu những DN nợ đóng BHXH số tiền lớn, thời gian dài trên địa bàn tỉnh. 

Còn việc bảo đảm quyền lợi của NLĐ khi công ty nợ đóng BHXH nói chung, luật sư Vũ Ngọc Hà cho biết, hiện chế tài xử phạt liên quan đến nợ đọng BHXH vẫn chưa đủ mạnh. Mức xử phạt hành chính đối với hành vi nợ đọng BHXH là 75 triệu đồng (với cá nhân) và 150 triệu đồng (đối với tổ chức). Việc xử lý hình sự đối với những DN nợ đọng BHXH đang còn bất cập. Chẳng hạn, Điều 216 Bộ luật Hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 chỉ áp dụng xử lý hình sự đối với tội trốn đóng BHXH, trong khi thực tế các DN hiện nay là nợ BHXH chứ không trốn. Bởi thế, cho đến nay hầu như không một chủ DN nào bị khởi tố hình sự về tội nợ đóng BHXH. Riêng việc khởi kiện cũng khó khăn khi số lượng NLĐ yêu cầu được hỗ trợ khởi kiện chủ DN quá nhiều.

Luật sư Vũ Ngọc Hà hy vọng thời gian tới vấn đề này sẽ được giải quyết khi dự thảo Luật BHXH sửa đổi đề xuất hàng loạt cơ chế giải quyết các bất cập của chính sách BHXH, trong đó có hành vi không chốt sổ BHXH cho NLĐ đúng quy định. Đặc biệt là tăng mức xử phạt đối với những DN nợ đọng BHXH; những DN chây ì đóng BHXH phải đóng tiền lãi trên tổng số tiền nợ đọng BHXH với mức 0,03%/ngày. Ngoài ra, dự thảo luật cũng sẽ bổ sung khái niệm nợ đọng BHXH có tính chất tương đương với hành vi trốn đóng BHXH để làm cơ sở cho việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với chủ DN trốn đóng/nợ đọng BHXH. Như thế, quyền lợi của NLĐ mới được bảo đảm.

 Phương Liễu - Thu Hà