Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con

10 năm thực hiện chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã mang lại những kết quả tích cực, số phụ nữ mang thai được xét nghiệm HIV ngày càng tăng, số trẻ em sinh ra từ phụ nữ nhiễm HIV được khỏe mạnh, không bị nhiễm căn bệnh này.

10 năm thực hiện chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã mang lại những kết quả tích cực, số phụ nữ mang thai được xét nghiệm HIV ngày càng tăng, số trẻ em sinh ra từ phụ nữ nhiễm HIV được khỏe mạnh, không bị nhiễm căn bệnh này.

Tư vấn cho phụ nữ mang thai làm xét nghiệm HIV tại Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh

* Triển khai về tận xã, phường

Tháng 9-2009, chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con được triển khai trên địa bàn cả nước nói chung và tỉnh Đồng Nai nói riêng với những mục tiêu: 90% phụ nữ mang thai được tư vấn về HIV/AIDS và 60% số phụ nữ mang thai được tư vấn tự nguyện xét nghiệm HIV; 100% phụ nữ mang thai nhiễm HIV (số quản lý được) và con của họ nhận được gói dịch vụ toàn diện dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. 90% bà mẹ nhiễm HIV (số quản lý được) và con của họ được tiếp tục theo dõi và chăm sóc sau khi sinh. Các đối tượng được tác động trong tháng chiến dịch bao gồm: phụ nữ trong độ tuổi sinh sản; phụ nữ mang thai; phụ nữ mang thai nhiễm HIV; trẻ em sinh ra từ bà mẹ nhiễm HIV; chồng/bạn tình và thành viên gia đình của các nhóm phụ nữ trên; nhân viên y tế tại các cơ sở cung cấp dịch vụ tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện.

Ngay từ những ngày bắt đầu triển khai, Đồng Nai đã thực hiện ở tất cả các khoa sản trên địa bàn tỉnh (11 khoa sản của bệnh viện đa khoa tuyến huyện, 2 khoa sản bệnh viện tuyến tỉnh và Trung tâm chăm sóc sức khỏe sinh sản) với tổng cộng là 14 điểm. Khi có kết quả sàng lọc dương tính tại các cơ sở y tế trên sẽ chuyển mẫu về làm xét nghiệm khẳng định tại Trung tâm y tế dự phòng tỉnh và Trung tâm phòng chống HIV/AIDS tỉnh. Đối với phụ nữ mang thai khi có kết quả dương tính bắt đầu vào lúc chuyển dạ sẽ được điều trị ngay và bé sinh ra được uống 6 tuần siro dự phòng.

Từ năm 2011, tại 171 trạm y tế xã, phường triển khai công tác tư vấn và xét nghiệm sàng lọc HIV. Như vậy, tại Đồng Nai đã triển khai rộng khắp các điểm về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. 90% phụ nữ mang thai trên toàn tỉnh đã được tư vấn, xét nghiệm sàng lọc HIV từ mẹ sang con; trẻ sinh từ mẹ nhiễm HIV được tiến hành xét nghiệm PCR (chẩn đoán nhanh từ giọt máu khô).

Mặt khác, những phụ nữ nhiễm HIV sẽ được tư vấn, được áp dụng các biện pháp can thiệp trước, trong và sau sinh để sinh con an toàn và được hướng dẫn về lợi ích cũng như những nguy cơ lây nhiễm HIV khi cho trẻ bú, khi vệ sinh và chăm sóc trẻ.

* Giảm tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con

Chị N.T.T. (ngụ TP.Biên Hòa) tham gia chương trình điều trị HIV từ tháng 3-2013, chồng chị T. điều trị từ tháng 1-2012. Nhờ tuân thủ điều trị, tháng 1-2019 vợ chồng chị T. sinh con ra khỏe mạnh, không bị nhiễm HIV. Chị T. cho biết: “Tôi không dám nghĩ rằng sẽ sinh được đứa con khỏe mạnh khi mang trong mình căn bệnh này. Tôi thật sự rất hạnh phúc”.

Bên cạnh những kết quả đạt được, chương trình còn một số tồn tại như phụ nữ mang thai làm xét nghiệm trong thời gian đầu của thai kỳ thấp và dẫn đến tỷ lệ xét nghiệm HIV dương tính lúc chuyển dạ cao. Nguyên nhân chính là phụ nữ mang thai ở Đồng Nai những tháng đầu của thai kỳ chủ yếu đi khám ở phòng mạch tư nhân, trong khi đó tại những phòng mạch này không tư vấn để đi làm xét nghiệm sàng lọc HIV; phụ nữ mang thai nhiễm HIV bị mất dấu sau khi sinh: những phụ nữ này có hộ khẩu sống ở các tỉnh khác, đến Đồng Nai làm việc khi đi sinh đăng ký theo hộ khẩu. Sau khi xuất viện, một số phụ nữ có kiểm tra  HIV dương tính đã không quay lại các cơ sở y tế để được tư vấn về điều trị cho mẹ và bé.

 Để chương trình dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con có những chuyển biến mạnh mẽ hơn nhằm thực hiện tốt mục tiêu hướng đến loại trừ HIV từ mẹ sang con trong thời gian tới, phải tập trung truyền thông về lợi ích cao cả, nhân văn của chương trình. Đối với dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con, ngoài việc phát hiện sớm bà mẹ mang thai nhiễm HIV để dự phòng tốt thì việc tăng cường trách nhiệm của nam giới trong việc bảo vệ gia đình không bị nhiễm HIV là rất quan trọng để phòng lây nhiễm HIV cho vợ; khuyến khích mọi người phát hiện sớm nhiễm HIV, nhất là các cặp vợ chồng nên xét nghiệm HIV trước khi kết hôn, bà mẹ trước khi có thai cũng cần xét nghiệm HIV để đảm bảo mang thai an toàn cho con…

Mai Liên