Không cần phải đến cơ sở y tế, người nghi ngờ HIV có thể tự xét nghiệm và cho ra kết quả tại nhà. Đây là phương pháp đơn giản và cho ra kết quả nhanh, từ đó giúp người nghi nhiễm HIV giữ được bí mật, đồng thời giúp họ biết bệnh để có cách phòng tránh cho gia đình và xã hội.
Không cần phải đến cơ sở y tế, người nghi ngờ HIV có thể tự xét nghiệm và cho ra kết quả tại nhà. Đây là phương pháp đơn giản và cho ra kết quả nhanh, từ đó giúp người nghi nhiễm HIV giữ được bí mật, đồng thời giúp họ biết bệnh để có cách phòng tránh cho gia đình và xã hội.
Kỹ thuật xét nghiệm HIV này đã được Tổ chức Y tế thế giới triển khai trên nhiều nước; ở Việt Nam đã được áp dụng tại một số tỉnh, còn riêng Đồng Nai dự kiến cuối năm 2018 hoặc đầu năm 2019 sẽ đưa vào sử dụng kỹ thuật này.
Kỹ thuật tự xét nghiệm HIV có rất nhiều loại que thử khác nhau với những chất thử khác nhau như: máu, huyết thanh và mới nhất là nước bọt. Thời gian của từng loại que thử cũng khác nhau, thường là từ 5-20 phút và độ chính xác cao dao động từ 99-100%.
Đối với kỹ thuật xét nghiệm bằng nước bọt là Oraquick. Với một chiếc que màu trắng, mặt trước có chia vạch với 2 vùng chữ C và T. Người sử dụng chỉ việc lấy que ra khỏi bao bì đưa vào miệng, quét dịch tiết ở miệng (nướu trên và nướu dưới răng) rồi đặt vào hũ dung dịch chỉ thị và nó sẽ cho ra kết quả sau 20 phút. Nếu vùng chữ C và T cùng xuất hiện vạch thì kết luận là có phản ứng với kháng thể HIV (nhiều khả năng nhiễm HIV). Còn vùng chữ C xuất hiện vạch nhưng vùng T không xuất hiện thì cho kết quả là không phản ứng và ngược lại vùng C không xuất hiện vạch, T dù có vạch hay không cũng không có giá trị.
Cần lưu ý: nếu đang ăn hoặc uống thì phải sau 10 phút mới được thực hiện kỹ thuật xét nghiệm OraQuick; còn vừa đánh răng hoặc súc miệng bằng nước khử trùng thì phải sau 30 phút mới được thực hiện kỹ thuật này. Sau khi có kết quả xét nghiệm sàng lọc dương tính cần đến cơ sở y tế để làm xét nghiệm lại.
Còn đối với kỹ thuật xét nghiệm SD HIV 1/2, Determine HIV 1/2, người tự xét nghiệm chỉ cần lấy máu từ đầu ngón tay. Trước khi thực hiện kỹ thuật này, người xét nghiệm lấy bộ dụng cụ ra, vệ sinh tay sạch sẽ rồi lấy bông cồn sát trùng đầu ngón tay kế út. Sau đó, vuốt nhẹ ngón tay cho máu chảy ra, bỏ giọt máu đầu, nhỏ giọt máu tiếp theo vào ô thấm theo hướng dẫn, nhỏ dung dịch đệm và chờ thời gian tùy theo từng loại que cụ thể. Tương ứng như que thử nước bọt, loại que thử máu và huyết thanh cũng có vạch C và vạch T.
Theo đánh giá từ các chuyên gia, kỹ thuật xét nghiệm HIV tại nhà rất tiện lợi, đơn giản, dễ thực hiện và độ chính xác cao (độ nhạy 99%, độ đặc hiệu 100%). Cách đọc kết quả của cả 2 loại que thử máu và thử nước bọt là như nhau. Tuy nhiên, kỹ thuật xét nghiệm bằng máu cho độ chính xác cao hơn so với thử bằng nước bọt.
Nguyễn Thị Khuyên (Khoa Xét nghiệm Trung tâm phòng, chống HIV/AIDS Đồng Nai)
